Cuma namazı

Cuma namazı (Arapça: صلاة الجمعة Salat-ül Cum'ati), İslâm dininde Cuma günü öğle vakti cemaatle kılınması farz olan iki rekâtlık bir namazdır.

Tarihçe

Cuma ibadetinin İslam'dan önce de Araplarda bulunduğu hususunda bazı araştırmalar yapılmıştır. Genel inanca göre Cum‘a Sûresi'nin inmesi ile hicret sırasında Müslümanlara farz kılınmış olan bir ibadettir. Muhammed, Medine'ye yakın bir yer olan Salim bin Avf yurdundaki Ranuna denilen vadi içerisinde Beni Salim Mescidi'nde ilk cuma hutbesini okumuş ve ilk cuma namazını kıldırmıştır.

Önemi

Cuma, Müslümanlarca önemli bir toplanma günüdür. Bu günde Müslümanlar camilerde toplanırlar, okunan hutbeleri dinlerler ve birlikte cuma namazını kılarlar. Sonra da birbirlerini görürler veya günlük işlerine yönelirler.

Cuma namazının beş vakit namazdan farklı olarak mutlaka cemaatle kılınması gerekir. Kur'an'ın Cuma Sûresi'nin 9. âyeti bu namazla ilgilidir. Cuma namazı erkeklere olduğu gibi kadınlara da meşrulaştırılmıştır. Ancak meşrû mazeretler sebebiyle erkeklere olduğu gibi kadınlara da Cuma namazlarına katılmama ruhsatı verilmiştir. Cuma namazının kadınlar için görev olmaktan çıkarıldığına ilişkin bir tek sahih hadis yoktur.

Vakti ve kılınışı

Cuma namazının vakti öğle namazının vaktidir. Geleneksel uygulamada cuma için ezan okunduğunda camilere gidilerek öğle namazında olduğu gibi, dört rekat namaz kılınır. Daha sonra cami içinde bir ezan daha okunur. Minberde cemaate karşı bir hutbe okunur. Bu hutbeden sonra kamet alınarak cumanın iki rekat farzı cemaatle aşikare okuyuşla kılınır. Sonra yine başlangıçta olduğu gibi dört rekat namaz kılınır. Bu da cuma namazının son sünnetidir.

Bazı düşüncelere göre "Zühri ahir" denilen dört rekat namaz kılınır. Bunun sebebi bazı kesimlerce cuma namazının farklı camilerde kılınmasıdır. Bu son öğle namazıdır, öğlenin dört rekat farzı gibi kılınmakla beraber öğlenin sünnetinde olduğu gibi de kılınabilir. Böyle kılınması daha uygun görülmüştür. Arkasından da "Vaktin sünneti" niyeti ile aynen sabah namazının sünneti gibi iki rekat namaz daha kılınır.

Cuma ibadetinin başlangıçta 2 rekat olarak kılındığı, geleneksel uygulamadaki toplam olarak 16 rekata ulaşan ibadetin, Cum‘a Sûresinde konu edilen ana ibadete sonradan yapılan eklemelerle ulaşıldığı düşünülebilir.

Delhi'nin bir camisinde kılınan bir cuma namazı

Cuma'nın şartları

Cuma namazı Kur’an'da detayları ile açıklanmıştır.

Fıkıhçıların görüşleri

Fıkıhçılar tarafından cuma namazının farz olması veya bir kişinin bu namaza katılmasının gerekli olmasının bazı şartları olduğu ifade edilir. Cuma namazının diğer namazlardan başka olarak kendisine özgü on iki şartı daha vardır. Bunların altısı vücudunun (farz olmasının), diğer altısı da edasının şartlarıdır.

• Hür olmak, esir veya hapis olmamak.
• Mukim olmak, yolculukta olmamak.
• Sıhhatli olmak, namaza gidemeyecek kadar hasta olmamak.
• Kör olmamak.
• Ayakları sağlam olmak.
• Namaza gitmeye mani ve gitmemeyi mübah kılan bir özrü bulunmamak, (Düşman korkusu, şiddetli yağmur, çamur gibi şeyler.)
• Cuma namazı kılınacak yerin şehir olması, (izin verilen köylerde de kılınabilir)
• Namazı emir veya vekilinin kıldırması,
• Öğle namazı vaktinde kılınması,
• Cemaatin huzurunda hutbe okunması,
• İmamdan başka en az üç kişi bulunması,
• Cuma namazı kılınan yerin herkese açık olması.

Cuma'nın farz oluşuyla ilgili tartışmalar

Türkiye ve birçok ülkede cuma namazının farz olmadığı konusunda görüşler bulunmaktadır. Bu tartışmalar fıkıhçılar tarafından ortaya konmuş olan cumanın şartlarının yerine gelip gelmemesi ile ilgilidir. Ayrıca bazı kesimler şeriat hükümlerinin uygulanmadığı ülkeleri dar'ül harb saydıkları için cuma namazı kılınmasının dar'ül harpte farz olmadığına inanırlar. Bazı rivayetlere göre cuma ve bayramın aynı güne denk geldiği zamanlarda bu iki namazın ayrı ayrı cemaatle kılınması gerekli değildir.

Ayrıca bakınız

• İbadet
• Cemaat
• Fıkıh