nega
Ispancha (es)
Ispancha (es)Ot
nega
Papiamentocha (pap)
Papiamentocha (pap)Ism
nega
Portugalcha (pt)
Portugalcha (pt)Ot
nega
Oʻzbekcha (uz)
Oʻzbekcha (uz)Morfologik va sintaktik xususiyatlari
ne-ga
Aytilishi
Etimologiyasi
NEGA 'nima uchun', 'nima sababli’. Qani, rostini aytchi, yega qoʻnimsizsan? (Abdulla Qahhor). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni bildirgan bu olmosh asli qadimgi turkiy tilda ne olmoshiga joʻnalish kelishigining -kä qoʻshimchasini qoʻshib hosil qilingan (ДС, 357); keyinchalik ikki unli oraligʻidagi k undoshi g undoshiga almashgan: ne + kä = nekä > negä; bu soʻz oʻzbek tilining shevalarida nägä shaklida ham talaffuz qilinadi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
Maʼnoviy xususiyatlari
Maʼnosi
- soʻr. olm. Harakat yoki hodisaning sababi haqida soʻroqni ifodalaydi; nima uchun? ◆ Qani, rostini aytchi, nega qoʻnimsizsan? A. Qahhor, „Qanotsiz chittak“ .
- Ritorik soʻroq gaplarda soʻzlovchining aytilgan, boʻlib oʻtgan yoki koʻzda tutilgan harakat, hodisa va shu kabilarga salbiy (afsuslanish, achinish) munosabatini bildiradi. ◆ Gʻam, qoʻrquv titrogʻi bilan ezilgan Gulnor koʻrpaga oʻralib oʻyladi: Nega kecha qochmadim? Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Men aytaman, bolam, qoʻlimdan shuncha ish kelar ekan, dadang hayot vaqtida nega “bersang — yeyman, ursang — oʻlaman ”, deb oʻtirgan ekanman! A. Qahhor, Qoʻshchinor chiroqlari.
Nega deng (yoki desang) Chunki, sababi shuki, negaki. ◆ Maayuhatga hammasi chaqqon. Nega desang, maslahatgoʻylik oson narsa-de: tili qimirlaydi, xolos. Oybek, „Tanlangan asarlar“ .
Sinonimlari
Antonimlari
НЕГА. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.