Ingiostro
L'ingiostro (dito anca inciostro) el xe na roba che ła pol aver desferénte consisténse, da łìquida a pastoxa, costituìo da sołusion de cołoranti o sospension de pigmenti in un flùido che łi smisia ben, e łi moła su carta o altri materiałi bóni par mexo de ła scritura, de ła stanpa o traverso l'uxo de un tinbro.
Perché i ga desferénte funsion i se pol divider in: ingiostri par scriver e per ła stanpa. I ingiostri par scriver i xe par èser brevi sołusion aquoxe de prodóti cołoranti, ai quai ghe vien xontai altri prodóti bóni a darghe łe caraterìsteghe più ùtiłi perché i funsiona ben. Sto tipo de ingiostro el ga da dar na trasa ciara sénsa sbavadure, bastansa inténsa, daspò el ga da secarse in maniera vełose sénsa traversare ła carta, scórer fasilmente su ła pena (normal o stiłogràfega), ma sénsa formar grumi inte i całamari o inte łe canełe de łe pene e rovinar i materiałi coi quai el vien in contato.
Storia
[canbia | canbia el còdaxe]
Paréce culture antighe, par tuto el mondo, łe scovriva e creava da sołe ingiostri par aver qualcosa de bon par scriver e desegnar. La conosiénsa dei ingiostri, łe rexete e łe tègneghe par farli, ła vien fora da anàłixe archeołòxeghe o anca da testi scriti che ne parla revardo sta roba.
Ła storia dei ingiostri cinéxi ła se pol portar indrio al XII sècoło a.C., col utiłixo de robe cavade fora da piante, animałi e paste tólte da minerałi come ła grafita che łe vegnéva brombae co aqua e aplicae co penełeti. Łe prove par i primi ingiostri cinéxi, somegianti a quei chei xe ciamadi sumi, łe se cata intorno al 256 a.C. a ła fin del perìodo dei régni conbatenti.[1]
Ła china, doprada in India a partir fin dal IV sècoło a.C., ła zera ciamada masi, e ła zera fata de osi bruxai, catrame, réxena, e altre robe.[2] Documénti indiani col alfabeto Kharosthi scriti co sto ingiostro i xe stai cavai fora da tera inte el Turkestan.[3]. Sta pràtega de scrìver col'ingiostro e un ago ben 'fiłà el zera comun inte i ténpi antighi inte el India del sud.
Inte ła Roma antiga, se doprava un ingiostro ciamà atramentum. Inte n'artìcoło del Christian Science Monitor, Sharon J. Huntington el descrive altri ingiostri antighi: el dixe che daspò xe stada creada na rexeta, doprada par sècołi, del'ingiostro, fato de solfato feroxo, fato smisiando fero e àsido solfòrico, asieme a gałe, catae su łe piante. Inte el XII sècoło, i ga scoverto na nova maniera che ła consistéva inte el łasiar inte el aqua scorse del ramo del perusołèr.
Ła prima pena stiłogràfica ła pol eser stata fin dal 953, co Ma'ād al-Mu'izz, el całifo del'Egito, el ga domandà na pena che no ła faxese mace su łe man e i vestiti, e ła gavese na reserva tacada.[4]
Inte el XV sècoło, ghe xe sta bexogno de un novo ingiostro par ła màchina de Johann Gutenberg. A quei ténpi ghe zera dó tipi inportanti de ingiostro: queło greco e roman (sènere, coła, e aqua) e queło del XII sècoło. Nisun de sti dó el zera bón a stanpar su łe superfisie sénsa sbavadure. Cusì ła xe stà creà na spece de ogio propio par ła stanpa, fato co sènere, trementina e ogio de nóxa.
Fonte
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ http://www.chcsec.gov.tw/pcsec/research/four_treasure/books/ink/index_ink.htm Archivià il 26 de novenbre 2004 in Internet Archive.
- ↑ "India ink." in Encyclopædia Britannica. 2008 Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ Sircar, page 206
- ↑ CE Bosworth, A Mediaeval Islamic Prototype of the Fountain Pen? Journal of Semitic Studies, 26(2):229-234, 1981
Altri projeti
[canbia | canbia el còdaxe]Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so ingiostro
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh85066453 · GND (DE) 4185528-0 · BNF (FR) cb11963465h (data) · NDL (EN, JA) 00564135 |
|---|