Zughi Ołìnpeghi

Zughi Ołìnpeghi
	Bandiera olimpica (it)
	;
Bomò	Motto olimpico (it)
Ino	Olympic Hymn
Dati
Sorte	avegnimento sportivo recorente
Istoria
Creasion	1896
Atività
Spor	sport olimpico (it)
Spònsor	Visa Inc.
Movimento	Olympic Movement (en)
Sito web	olympics.com…

I Zughi ołìnpeghi de l'era moderna i ze un avegnimento de sport cuadrienałe che el prevede ła conpetision intrà i mejo atleti del mondo in cuazi tute łe disipline sportive praticae inte i sìncue continenti.

Sti cuà, siben-ché i vien normalmente ciamai anca Ołinpìade, no i ze da confóndar co l'Ołinpìade: st'ùltema ła denòmena el laso de tenpo de cuatro ani che i intercore intrà un'edision dei Zughi ołìnpeghi e ła sevente. Par sta motivasion, anca i se Zughi del 1916, 1940 e 1944 no i ze stai desputai, el se ga continuà a contar łe Ołinpìade, cusita-ché i Zughi de Modeło:OE i ze stai ła edision trentadù.

El nome Zughi ołìnpeghi el ze sta decidesto par recordar i Zughi ołìnpeghi antighi che i vegnea inbastii inte l'Antiga Gresa inte ła sità de Ołìnpia, inte i cuałi i se batìai mejo atleti greghi. El baron Pierre de Coubertin inte el finałe del XIX secoło el ga avesto l'idea de inbastir dei Zughi simiłari a cuełi de l'antiga Gresa. Le prime Ołinpìade de l'era moderna łe zera stae portà vanti a Atene inte el 1896.

Partindo dal 1924, i zera stai istituii anca dei Zughi ołìnpeghi spesìfeghi par spor invernałi. Par de pì łe ghe ze anca łe Parałinpìade, conpetision intrà persone dezàbiłi. Partindo dal 1994 l'edision invernałe no se ga pì inte l'isteso ano de l'edision de l'istà, ma sfazada de du ani.

La bandiera ołìnpega, uno dei sìnbołi pì reconosesti inte el mondo, ła figura sìncue anełi interlasai in canpo bianco, che i ze sìnboło dei sìncue continenti. I cołori decidesti i conparise inte łe bandiere de tute łe nasion, de consevensa ła so conbinasion ła ze sinbołiza tuti i Paezi, mentre l'interlaso dei anełi el raprezenta l'universałità del spìrito ołìnpego.

Le regołamentasion e łe lìnee guida par l'organizasion dei Zughi ołìnpeghi, conprendesto cofà che el ga da èsar el sinboło de łe Ołinpìade, cofà che łe ga da èsar ła bandiera e el bomò, i ze contegnesti inte ła Carta Ołìnpega, un documento ufisałe fato da 6 capìtułi e 61 paràgrafi, che el èsplega i vałori del Movimento ołìnpego e cofà che i se sèłebra, i se organiza e i se aministra i Zughi ołìnpeghi.

Istòrego

Prinsìpio

I primi Zughi ołìnpeghi i se ghea portà vanti inte el 776 v.C. a Ołìnpia, in Gresa. Inte el scumìsio ła zera na manifestasion locałe e ła vegnea fata solché na antiga gara de corsa. De sevente i se ghea zontà altri sport e i Zughi i zera rivai a gaver drento anca ła corsa, puzilà, lota e pentathlon. Da cuel momento in dopo, i Zughi i zera devegnesti pian pianeto senpre pì inportanti in tuta ła Gresa antiga, rivando a l'àpeze inte el VI secoło v.C. e inte el V secoło v.C. Le Ołinpìade łe gaveva anca un'inportansa rełijoza, parché łe vegnea fate in onore de Zeus, na stàtua che ła ghe zera a Ołìnpa. El nùmaro de gare el zera cresesto a venti, e łe sełebrasion łe se estendea in pì dì. I vinsidori de łe gare i zera amirai e imortałizai. I Zughi i vegnea inbastii ogni cuatro ani e el perìodo de ła sełebrasion el zera devegnesto denomenà cofà Ołinpìade. Par tuta ła durada dei Zughi (sìncue dì) łe vegneva fermae łe guere in tuta ła Gresa: sta cuà ła zera ciamada trègua ołìnpega. I Greghi i doparava łe Ołinpìade anca cofà magnera par contar i ani. Anca oncó łe vien fate ogni 4 ani.

La partesipasion ła zera reservada a greghi lìbari che i podese vantar fameja de sàngue grego s-ceto. La nesesità de dedicar tanto tenpo a ałenamenti vari fazeva-sì che solché chełi de łe clase pì alte i podese tore in considerasion l'idea de partesipar. I vegnea escludesti da ła partesipasion i s-ciavi, i bàrbari (o sia i foresti), i sasini, i sacrìłeghi e łe fémane.

Prima decadensa

I Zughi i ghea perdesto guałivamente ła inportansa co l'erlevar del podere Roman in Gresa. I ghea tacà vegner fora problemi ligai a ła corusion inte l'interior de łe conpetision sportive, cusita cofà problemi ligai a ła seguresa de łe manifestasion.

L'avegnimento del cristianèzemo el ghea avesto un'influensa determenante sul declin dei Zughi e ła so estinsion. Co che el cristianèzemo el zera devegnesto ła rełijon ufisałe de l'Inpero Roman, i véscovi e scritori cristiani, i ghea manifestà ła so aversion par łe sełebrasion e i riti pagani e ła so repulsion inte i confronti de l'agonismo. I Pari de ła Ceza in numarévułi scrivesti i ghea ezortio i cristiani a rezistere a łe infatuasion dei ludi agonałi: sant'Agostin el ghea deprecà co toni aspri i spetàcułi atlèteghi. El zera sta cusita che inte el 393 d.C., l'inperatore Teodòzio li ghea vietai, finindo na stòria durada pì de 1000 ani.

Renasimento

Ołinpìade de ła Repùblega (1796), (Muzeo de ła Revołusion franseza)

La memòria dei antighi Zughi ołìnpeghi ła zera stada viva inte ła zente, induzindo, inte l'Età moderna, a dei revival: Za inte el XVII secoło, el vegnea fato in Inghiltera un festival sportivo che el ciapava pròpio el nome da łe Ołinpìade. Inte i secołi seventi avegnimenti simiłari i vegnea organizai in Fransa e in Gresa, ma se parlava de manifestasion de picenina mezura e seguramente no internasionałi. Sto cuà el zera el cazo al tenpo de ła Rivołusion franseze co che łe zera stae portà vanti łe Ołinpìade de ła Repùblega inte el 1796, 1797 e 1798. L'intarese inte ła renàsita dei Zughi ołìnpeghi el zera cresesto co che i ruvinasi de l'antiga Ołìnpia i zera stai descuerti dai archeòłoghi todeschi inte ła metà del XIX secoło.

Contenporaneamente un baron franseze, Pierre de Coubertin, el ndazeva in serca de na spiegasion par ła sconfizesta franseze inte ła guera franco-prusiana del 1870-1871. El zera rivà a dir che i fransezi no i gaveva ricevesto un'educasion fìzega justa e el se ghea inpegnà far-sì che i ła gàpia vesta da là a poco tenpo. De Coubertin el vołeva anca catare na magnera de arentizar łe nasion, de permétar ai zóvani del mondo de confrontarse in na conpetision sportiva pitosto che inte ła guera. La renàsita dei Zughi ła garia permetesto de rivar a anbedó i fini.

Inte el 1892, inte el ndar de del cuinto aniversàrio de l'Union de łe socetà fransezi dei spor atlèteghi, De Coubertin el ghea dimandà el rełanso dei Zughi ołìnpeghi, ma sensa tanto èzito. De Coubertin el ghea prezentà oncora na volta in pùblego łe so idee inte el zugno del 1894 inte el ndar de un congreso inte l'università de ła Sorbona in Parize. Inte el 23 de zugno, ùltemo dì del congreso, el zera vegnesto decizo che i primi Zughi ołìnpeghi de l'era moderna i se garia vesto inte el 1896 a Atene, in Gresa, ła tera andove i zera nasesti in antighità. El zera sta fondà el Comità Ołìnpego Internasionałe (CIO) par inbastir l'avegnimento, soto de ła presidensa del grego Demétrios Vikélas.

Le prime Ołinpìade de l'era moderna łe ghea vesto un grando èzito. Co 241 atleti, el ze sta par l'època el pì grando avegnimento sportivo internasionałe mai organizà. La Gresa ła ghea dimandà de devegner sede permanente de tuti i Zughi ołìnpeghi che da chel momento i saria stai organizai, ma el CIO el ghea decidesto che łe Ołinpìade łe garia gavesto èsar organizae de volta in volta in na nasion difarente.

Lista de łe edision


Zughi ołìnpeghi estivi			Zughi ołìnpeghi invernałi
Edision	Sede	Ano	Edision	Sede	Ano
1896	Zughi de ła I Ołinpìade	Atene, Gresa
1900	Zughi de ła II Ołinpìade	Parize, Fransa
1904	Zughi de ła III Ołinpìade	Saint Louis, Stati Unii
1908	Zughi de ła IV Ołinpìade	Londra, Regno Unio
1912	Zughi de ła V Ołinpìade	Stocolma, Svèsia
I Zughi de ła VI Ołinpìade renviai par via de ła Prima guera mondiałe.
1916	Zughi de ła VI Ołinpìade	Berlin, Zermània
1920	Zughi de ła VII Ołinpìade	Anversa, Belzo
			I taca sełebrarse i Zughi ołìnpeghi invernałi.
1924	Zughi de ła VIII Ołinpìade	Parize, Fransa	1924	I Zughi ołìnpeghi invernałi	Chamonix-Mont-Blanc, Fransa
1928	Zughi de ła IX Ołinpìade	Amsterdam, Paezi Basi	1928	II Zughi ołìnpeghi invernałi	Sankt Moritz, Svìsara
1932	Zughi de ła X Ołinpìade	Los Angeles, Stati Unii	1932	III Zughi ołìnpeghi invernałi	Lake Placid, Stati Unii
1936	Zughi de ła XI Ołinpìade	Berlin, Zermània	1936	IV Zughi ołìnpeghi invernałi	Garmisch-Partenkirchen, Zermània
I Zughi de ła XII e XIII Ołinpìade e i V e VI Zughi ołìnpeghi invernałi renviai par via de ła Seconda guera mondiałe.
1940	Zughi de ła XII Ołinpìade	Tokyo, Japon	1940	V Zughi ołìnpeghi invernałi	Sapporo, Japon
1944	Zughi de ła XIII Ołinpìade	Londra, Regno Unio	1944	VI Zughi ołìnpeghi invernałi	Cortina, Itàlia
1948	Zughi de ła XIV Ołinpìade	Londra, Regno Unio	1948	V Zughi ołìnpeghi invernałi	Sankt Moritz, Svìsara
1952	Zughi de ła XV Ołinpìade	Helsinki, Finlàndia	1952	VI Zughi ołìnpeghi invernałi	Oslo, Norveza
1956	Zughi de ła XVI Ołinpìade	Melbourne, Austràlia	1956	VII Zughi ołìnpeghi invernałi	Cortina, Itàlia
1960	Zughi de ła XVII Ołinpìade	Roma, Itàlia	1960	VIII Zughi ołìnpeghi invernałi	Squaw Valley, Stati Unii
1964	Zughi de ła XVIII Ołinpìade	Tokyo, Japon	1964	IX Zughi ołìnpeghi invernałi	Innsbruck, Austria
1968	Zughi de ła XIX Ołinpìade	Sità del Mèsego, Mèsego	1968	X Zughi ołìnpeghi invernałi	Grenoble, Fransa
1972	Zughi de ła XX Ołinpìade	Monaco de Baviera, Zermània Ovest	1972	XI Zughi ołìnpeghi invernałi	Sapporo, Japon
1976	Zughi de ła XXI Ołinpìade	Montréal, Cànada	1976	XII Zughi ołìnpeghi invernałi	Innsbruck, Austria
1980	Zughi de ła XXII Ołinpìade	Mosca, Union Soviètega	1980	XIII Zughi ołìnpeghi invernałi	Lake Placid, Stati Unii
1984	Zughi de ła XXIII Ołinpìade	Los Angeles, Stati Unii	1984	XIV Zughi ołìnpeghi invernałi	Sarajevo, Jugoslàvia
1988	Zughi de ła XXIV Ołinpìade	Seul, Corea del Sud	1988	XV Zughi ołìnpeghi invernałi	Calgary, Cànada
1992	Zughi de ła XXV Ołinpìade	Barcełona, Spagna	1992	XVI Zughi ołìnpeghi invernałi	Albertville, Fransa
Partindo da ła XVII edision i Zughi ołìnpeghi invernałi i vien fazesti sfalsai de do ani in confronto dei Zughi ołìnpeghi estivi.
1996	Zughi de ła XXVI Ołinpìade	Atlanta, Stati Unii	1994	XVII Zughi ołìnpeghi invernałi	Lillehammer, Norveza
2000	Zughi de ła XXVII Ołinpìade	Sydney, Austràlia	1998	XVIII Zughi ołìnpeghi invernałi	Nagano, Japon
2004	Zughi de ła XXVIII Ołinpìade	Atene, Gresa	2002	XIX Zughi ołìnpeghi invernałi	Salt Lake City, Stati Unii
2008	Zughi de ła XXIX Ołinpìade	Pechin, Cina	2006	XX Zughi ołìnpeghi invernałi	Turin, Itàlia
2012	Zughi de ła XXX Ołinpìade	Londra, Regno Unio	2010	XXI Zughi ołìnpeghi invernałi	Vancouver, Cànada
2016	Zughi de ła XXXI Ołinpìade	Rio de Janeiro, Braziłe	2014	XXII Zughi ołìnpeghi invernałi	Soči, Rùsia
2020^[1]^[2]	Zughi de ła XXXII Ołinpìade	Tokyo, Japon	2018	XXIII Zughi ołìnpeghi invernałi	Pyeongchang, Corea del Sud
2024	Zughi de ła XXXIII Ołinpìade	Parize, Fransa	2022	XXIV Zughi ołìnpeghi invernałi	Pechino, Cina
2028	Zughi de ła XXXIV Ołinpìade	Los Angeles, Stati Unii	2026	XXV Zughi ołìnpeghi invernałi	Miłan-Cortina, Itàlia
2032	Zughi de ła XXXV Ołinpìade	Brisbane, Austràlia	2030

Notasion

↑ (EN) Joint Statement from the International Olympic Committee and the Tokyo 2020 Organising Committee - Olympic Newsolympic.org. entrada il 24 marzo 2020.
↑ Disputati nel 2021.

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Xoghi Ołìnpeghi
Scholia el detien schemi gràfeghi so Zughi Ołìnpeghi

Linganbi foresti

(inglezo) Sito ufisałeolympics.com. Sconosesta: inglezo (juto)
Olympics (canale ufisałe)YouTube.
OlimpiadiTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
Alessandro Capriotti, OLIMPIADI, in Ençiclopedia Italiana, VII Appendice, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2007.
olimpiade, in Disionàrio de istòria, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana, 2010.
(IT, DE, FR) Zughi Ołìnpeghihls-dhs-dss.ch, Disionàrio stòrego de ła Svìsara.
(EN) Harold Maurice Abrahams e David C. Young, Olympic GamesEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.

Controło de autorità	VIAF (EN) 127994918 · LCCN (EN) n94004448 · GND (DE) 2021059-0 · BNF (FR) cb13568581t (data) · BNE (ES) XX11098 (data) · WorldCat Identities (EN) n94-004448

Xoghi Ołinpeghi

Ołinpiadi estive

Ołinpiadi invernałi

Olimpiade | CIO | CONI | Giochi Paralimpici

¹Non riconosciuti come ufficiali dal CIO. ² Cancellati per guerra.

[1] (EN) Joint Statement from the International Olympic Committee and the Tokyo 2020 Organising Committee - Olympic Newsolympic.org. entrada il 24 marzo 2020.

[2] Disputati nel 2021.

[1]

[2]