Waldeburgerli
| Waldenburgerbahn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Haltstell Bad Buebedorf | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fahrblanfäld: | 502 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Streckelengi: | 13,1 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Spurwyti: | 750 (bis Frielig 2021, i Zuekunft 1000) mm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stromsystem: | 1500 = | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maximali Neigig: | 38 ‰ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Liestel–Waldeburg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dialäkt: Baseldytsch |
S Waldeburgerli (kurz WB), wie d Waldenburgerbahn (offiziell Name) liebevoll vo dr yheimische Bevelkerig gnennt wird, isch e Schmalspurbahn im Oberbaselbiet (Nordweschtschwiiz).
Bahnporträt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Strecki isch 13,1 Kilometer lang und eispurig. Si fiehrt vo Waldeburg in d Kantonshauptstadt Lieschtel. Obwohl oder grad will si so glai isch, hett si es paar Bsunderheite: Usser em Waldeburgerli het kei anderi Bahn in dr Schwiz au e Spurwiti vo nume 750 Milimeter. Au in ganz Europa gits nur es paar wenigi Bahne, wo die Spurwiti hän. Aber alli vo dene ebbe usser em Waldeburgerli fahre nur oder fascht nur wäg em Turismus. Zuedäm isch s Waldeburgerli die einzig Bahn mit däre Spurwiti, wo me elektrifiziert het. S Waldeburgerli isch somit e ganz normals modärns Bähnli im öffentlige Personeverkehr mit ere bsundre Spurwiti.
D Bahn isch scho zimli alt – und wär si das nid, wär si wohl nie baut worde. Si isch nämli scho am 1. Novämber 1880 eröffnet worde. Und 1953 het me si denn uff elektrische Betriib umgstellt und aadie gsait zu de Dampfrösser.
Hitte het s Bähnli näb de beide Ändbahnheef elf Statione uff dr Strecki und bruucht 24 Minute, um vo Waldeburg noch Lieschtel z ko. Intärn hett me em Waldeburgerli s Nummere 19 innerhalb vom Tarifverbund Nordweschtschwiz (TNW) geh. Anders aber als d Tram und Büss im TNW trait s Bähnli die Nummere niene, und hett au kei Ziilazeige an de Fahrzüüg. Aber das bruuchts jo au nid, wenns nur ei Linie git. Betriberin isch lang d Waldenburgerbahn AG, hitte isch es d Baselland Transport.
Im aktuelle Fahrplan fahrt d WB am Daag dur all halb Stund, zu de Stosszyte all Viertelstund und an de Oobe und am Samschtig- und Sunntigmorge all Stund, was eppe vierzig Fahrte pro Tag und Richtig ergitt.
Vom Frielig bis in Herbscht het d WB friener Dampffahrte abbotte, und zwar mit domoligem Rollmaterial und dr einzige betriibsfähig erhaltene Dampflok, dr «Gedeon Thommen» vo 1902. Lok und Wääge wärde liebevoll pflägt.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Am 18. Juni 1871 hett d Bevölkerig vom Baselbiet dr Konzession zum Bau von ere Schmalspurbahn vo Lieschtel noch Waldeburg und villicht witer noch Langebruck zuegstimmt. Das hett denn no dr Schwizer Bundesrot bewillige miesse. In de Joor druff hetts denn aber immer widr Problem geh, Lüt mit gniegend Gäld zfinde. 1879 isch d Waldeburgerbahn als eigeständigi Gsellschaft gründet worde und me hett ihre d Konzession für e Bau erteilt, aber nur vo Lieschtel bis Waldeburg, ohni s Bärgstück bis Langebruck.
Nur acht Mönet hett me bruucht, um s Bähnli z baue und so hett me si am 30. Oktober 1880 iweihe kenne. Es hett Plätz in dr zweite und dritte Klass gha. Koschtet het ei Fahrt in dr dritte Klass damals ei Frangge (hytte ohni Rabatt siibe Frangge) und d Fahrt het 56 Minute duurt. S Bähnli isch zuedäm numme vier Moll pro Daag und Richtig gfahre (hytte vierzig Moll).
1909 hän es paar motivierti Lyt e Gsuech gstellt, zem e Bahn z baue vo Waldeburg über Langebruck noch Balsthal und mit enere Sytelinie noch Mümliswil. Dr Usbruch vom erschte Wältkrieg hett denn das aber verhindert – genauso wie die planti Elektrifzierig 1912 vo dr bestehende Bahn. Die Verlängerig isch leider nie baut worde und so fahre hytte Poschtauti in die Gmeinde.
Am 25. Oktober 1953 hett me denn doch dr elektrischi Betrib kenne uffne (mit 1500 Volt Glichstrom) und hett au grad neus Rollmaterial agschafft.
1985 und 1993 hett me denn s aktuelle Wagematerial agschafft: siibe Triib- und zäh Stüürwage.
Gäägewaart
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Zwische 2010 und 2015 het me a nejs Rollmaterial dänggt. Will das mit dene 750 mm Spurwiti aageeblig immer e Chnorz gsi isch, geigneti Wäge z finde – und wenn me Niiderfluer wott, aageeblig gar fascht unmeeglig isch –, het me 2015 e Umbau vo dr Spurwiti uf 1000 Milimeter bschlosse. Mer het au dra dänggt, s Waldeburgerli au bis Brattele verlengere und deert mit dr Tramlinie 14 verknipfe, wo zmittst in d Altstadt vo Basel fiehrt, het das aber verworfe.
Im Abrelle 2021 isch dr Verkehr vom alte Waldeburgerli yygstellt worde, und me het agfange, die alte Schiine dur di neje meterspurige ustusche. Abrysse mues me z Oberdorf au zwai Hyyser, wil di nej Bahn meh Blatz bruucht. Am 11. Dezämber 2022 hat d Waldeburgerbahn as Meterspur-Betrib dr Verchehr wider uufgnoo.
I Zuekunft kenne denn die nostalgische und sehr beliebte Dampffahrte nymmi statt finde.
Rollmaterial
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- CFe 4/4 / BDe 4/4 1–3 (1953) usser Dienscht
- BDe 4/4 11–14 (1986), 15–17 (1993)
- Bt 111–114 (1986), 115–120 (1993)
- G 3/3 5 Gedeon Thommen (1902), ä historischi Dampfloggi, usser Dienscht
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- waldenburgerbahn.ch – Offizielle Internetuftritt vom Waldeburgerli
- Tramclub Basel – Zuesatzinformatione übers Bähnli bim Tramclub Basel
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Waldenburgerbahn“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |