Rexones d'Italia

Italia ta subdividida en 20 rexones que s'arrexunten en cinco grandes árees xeopolítiques usaes tradicionalmente. Cada rexón ta dirixida pol Presidente y la Xunta rexonal qu'exercen el poder executivo, y el Conseyu rexonal qu'exerz el poder llexislativu.

Tabla de rexones

Nome	Población	Capital	Provincies	Presidente
Abruzzo («Abruzzo»)	1 331 749	L'Aquila	Chieti L'Aquila Pescara Teramo	Luciano D'Alfonso (PD)
Puglia («Puglia»)	4 082 840	Bari	Bari Barletta Brindisi Foggia Lecce Taranto	Michele Emiliano (PD)
Basilicata	575 993	Potenza	Matera Potenza	Marcello Pittella (PD)
Calabria	1 977 148	Catanzaro	Catanzaro Cosenza Crotone Regio de Calabria Vibo Valentia	Mario Oliverio (PD)
Campania	5 869 029	Nápoles	Avellino Benevento Caserta Nápoles Salerno	Vincenzo De Luca (PD)
Cerdeña («Sardegna»)	1 661 630	Cagliari	Cagliari Cerdeña del Sur Nuoro Oristano Sácer	Francesco Pigliaru (PD)
Emilia-Romaña («Emilia-Romagna»)	4 450 541	Boloña	Bolonia Ferrara Forlì-Cesena Módena Parma Piacenza Rávena Reggio Emilia Rimini	Stefano Bonaccini (PD)
Friuli-Venecia Julia («Friuli-Venezia Giulia»)	1 227 625	Trieste	Gorizia Pordenone Trieste Udine	Debora Serracchiani (PD)
Lazio («Lazio»)	5 892 866	Roma	Frosinone Llatina Rieti Roma Viterbo	Nicola Zingaretti (PD)
Liguria	1 589 649	Xénova	Xénova Imperia La Spezia Savona	Giovanni Toti (FI)
Lombardía («Lombardia»)	10 001 496	Milán	Bergamo Brescia Como Cremona Lecco Lodi Mantua Milán Monza y Brianza Pavía Sondrio Varese	Roberto Maroni (LN)
Marche («Cole»)	1 549 507	Ancona	Ancona Ascoli Piceno Fermo Macerata Pesaro y Urbino	Luca Ceriscioli (PD)
Molise	313 278	Campobasso	Campobasso Isernia	Paolo Di Laura Frattura (PD)
El Piamonte («Piemonte»)	4 425 194	Turín	Alessandria Asti Biella Cuneo Novara Turín Verbano-Cusio-Ossola Vercelli	Sergio Chiamparino (PD)
Sicilia	5 088 889	Palermo	Agrigento Caltanissetta Catania Enna Messina Palermo Ragusa Siracusa Trápani	Nello Musumeci (independiente)
Toscana	3 752 414	Florencia	Arezzo Grosseto Florencia Livorno Lucca Massa y Carrara Pisa Pistoia Prato Siena	Enrico Rossi (MDP)
Trentín-Altu Adigio («Trentín-Altu Adige/Südtirol»)	1 055 649	Trento	Bolzano Trento	Arno Kompatscher (SVP)^[1]
Umbría	895 259	Perusa	Perusa Terni	Catiuscia Marini (PD)
Valle d'Aosta («Valle d'Aosta»)	128 210	Aosta	Nun esiste	Laurent Viérin (UVP)
Vénetu («Veneto»)	4 928 503	Venecia	Belluno Padua Rovigo Treviso Venecia Verona Vicenza	Luca Zaia (LN)

Allugamientu y nomes

Na siguiente tabla amuésase les 20 rexones que componen el territoriu d'Italia, arrexuntaes por área xeopolítica, indicando la capital, sigla y el númberu que lu identifica nel mapa allugáu a la derecha.

Área	Rexón (italianu: Regione )	Capital (italianu: Capitale )	Sigla	Mapa
Italia noroccidental	Liguria (italianu: Liguria )	Xénova (italianu: Genova )	LIG	10
	Lombardía (italianu: Lombardia )	Milán (italianu: Milano )	LOM	11
	El Piamonte (italianu: Piemonte )	Turín (italianu: Torino )	PMN	14
	Valle d'Aosta (italianu: Valle d'Aosta )*	Aosta (italianu: Aosta )	VAO	2
Italia nororiental	Emilia-Romaña (italianu: Emilia-Romagna )	Boloña (italianu: Bologna )	EMR	7
	Friuli-Venecia Julia (italianu: Friuli-Venezia Giulia )*	Trieste (italianu: Trieste )	FVG	8
	Trentín-Altu Adigio (italianu: Trentín-Altu Adige )*	Trento (italianu: Trento )	TAA	17
	Vénetu (italianu: Veneto )	Venecia (italianu: Venezia )	VEN	20
Italia central	Abruzzo (italianu: Abruzzo )	L'Aquila (italianu: L'Aquila )	ABR	1
	Lazio (italianu: Lazio )	Roma (italianu: Roma )	LAZ	9
	Marche (italianu: Cole )	Ancona (italianu: Ancona )	MAR	12
	Molise (italianu: Molise )	Campobasso (italianu: Campobasso )	MOL	13
	Toscana (italianu: Toscana )	Florencia (italianu: Firenze )	TOS	18
	Umbría (italianu: Umbria )	Perusa (italianu: Perugia )	UMB	19
Italia meridional	Basilicata (italianu: Basilicata )	Potenza (italianu: Potenza )	BAS	4
	Calabria (italianu: Calabria )	Catanzaro (italianu: Catanzaro )	CAL	5
	Campania (italianu: Campania )	Nápoles (italianu: Napoli )	CAM	6
	Puglia (italianu: Puglia )	Bari (italianu: Bari )	PUG	3
Italia insular	Cerdeña (italianu: Sardegna )*	Cagliari (Cagliari)	SAR	15
Italia insular	Sicilia (italianu: Sicilia )*	Palermo (italianu: Palermo )	SIC	16

* rexones autónomes con estatutu especial.

Alministración

La Rexón na llexislación italiana ye un ente territorial autónomu, dotáu d'órganos y funciones propies.

Tipoloxía

La Constitución de la República Italiana reconoz dos tipos de rexones, les rexíes pol estatutu rexonal ordinariu y les rexíes por un estatutu especial. El estatutu rexonal ye'l principal documentu normativu de les rexones que define'l funcionamientu y les organizaciones, siempres en harmonía cola constitución.

Rexones con estatutu ordinariu

15 de les 20 rexones italianes tán dotaes de estatutu ordinariu. El estatutu ye aprobáu y modificáu pol Conseyu rexonal por mayoría absoluta, y depués tien de ser aprobáu nun referendu.

La autonomía financiera prevista na constitución entá nun se fixo efectiva, pero les rexones disponen del IRAP (Impuestu rexonal a l'actividá granible) y una parte del IVA.

Los organismos de les rexones entraron en funciones en 1970.

Rexones autónomes con estatutu especial

5 rexones tán dotaes d'un estatutu especial, aprobáu pol parllamentu Italianu como ta previstu na constitución.^[2]

El estatutu especial garantiza una autonomía más amplia, sobremanera nel ámbitu financieru, qu'a les rexones ordinaries. Por casu, la rexón Trentín-Altu Adigio (900.000 habitantes) dispón d'un presupuestu correspondiente a la rexón de Vénetu, con 4,5 millones d'habitantes. Tamién por esta razón dellos conceyos colindantes solicitaron pasar a ser parte d'éstes (más riques) rexones autónomes, col permisu de la constitución. Per otra parte les rexones disponen de notables poderes llexislativos y alministrativos en materia d'educación y salú.

4 rexones autónomes fueron instituyíes pola Asamblea constituyente en 1948: Sicilia y Cerdeña por cuenta de los sos fuertes movimientos autonomistes y separatistes, el Valle d'Aosta pa protexer a la minoría francófona y Trentín-Altu Adigio pa la proteición de los germanófonos como se determinó nel Alcuerdu de París.^[3] En 1963 foi constituyida la rexón con estatutu especial Friuli-Venecia Julia, y en 1972 entró a valir el nuevu estatutu especial para Trentín-Altu Adigio.

Provincies autónomes

La rexón de Trentín-Altu Adigio ta constituyida poles Provincies autónomes de Trento y Bolzano.^[2] Tales provincies tán dotaes de los poderes (tamién llexislativos) correspondientes a los de les rexones. Tamién-y les denomina provincies con estatutu especial.

Órganos

Los órganos de les rexones indicaos na constitución^[4] son:

el Conseyu rexonal (italianu: Consiglio regionale )
la Xunta rexonal (italianu: Giunta regionale )
el Presidente de la Xunta rexonal

Estos órganos, de dictame constitucional, nun pueden ser alteriaos por estatutos o lleis rexonales.

Les rexones son representaes pol Presidente de la Rexón, o meyor Presidente de la Xunta rexonal, que ye electu direutamente pol pueblu, nun siendo que el estatutu rexonal nun considere la eleición de parte del conseyu. Si'l Presidente pierde l'enfotu, muerre, arrenunciu o ye impidíu permanentemente, el Conseyu eslleir y realízase nueves eleiciones.

Les rexones tán dotaes d'un Conseyu rexonal, electu polos ciudadanos mayores d'edá residentes na rexón. En Sicilia, rexón autónoma, llámase Asamblea rexonal y los sos miembros, quien lleven el títulu de honorables (italianu: onorevoli ), son llamaos diputaos y non conseyeros. El Conseyu exerz el poder llexislativu pa les materies que la constitución y los estatutos especiales pa les rexones autónomes asígnen-y autoridá esclusiva o concurrente.

Les funciones alministratives correspuenden a la Xunta Rexonal, compuesta por asesores y encabezada pol Presidente de la Rexón. En Sicilia la xunta ye llamada gobiernu rexonal.

Autonomía

Les autonomíes reconocíes a les rexones y garantizaes a nivel constitucional que s'estremen de les del estáu y de les entidaes territoriales menores son cinco:

Autonomía estatutaria

Solamente les rexones con estatutu ordinariu tán dotaes d'ésta autonomía, una y bones los estatutos especiales de les Rexones Autónomes tienen rangu de lleis constitucionales. Cada rexón ordinaria adopta con llei rexonal un estatutu que, determina la forma de gobiernu y los principios fundamentales d'organización y funcionamientu.

Autonomía llexislativa

De resultes de la reforma constitucional del 2001, el poder llexislativu xeneral correspuende al Estáu y a les Rexones; la competencia ye atribuyida por materia.

Les competencies a llexislar pueden ser:

esclusiva del Estáu
esclusiva del les Rexones
concurrente

Autonomía reglamentaria

Les rexones tienen poder reglamentariu sobre les materies de competencia esclusiva y sobre aquelles que l'Estáu y les Rexones tienen competencia de tipu concurrente. Tienen tamién poder reglamentariu en materia de competencia esclusiva del Estáu si fuéron-y delegaes.

El poder reglamentario de les Rexones ye exercíu poles Xuntes rexonales, nun siendo que el estatutu rexonal asignar al Conseyu rexonal, cosa qu'asocede en Cerdeña y el Valle d'Aosta.

Autonomía alministrativa

L'autonomía alministrativa de les rexones, como toles alministraciones públiques tien de xuntase a los principios de subsidiariedad, diferenciación y probidad.

Les rexones, vía llei rexonal, pueden delegar les funciones alministratives de les cualos son titulares nos conceyos, les provincies o les Urbes metropolitanes.

Autonomía financiera

Les rexones tienen autonomía financiera d'ingresos y gastos. Definiendo y aplicando tributos ya ingresos propios. Deciden tamién como partir lo recaldao n'impuestos rellacionaos al so territoriu, tienen el so propiu patrimoniu y puede empeñase solo pa realizar inversiones.

La constitución nun-yos dexa establecer tases al comerciu coles otres rexones.

Subdivisiones

A esceición del Valle d'Aosta, les rexones estremar en provincies (anguaño 106), y el nivel inferior de les subdivisión alministrativa ye'l conceyu (italianu: comune ).

Les Urbes metropolitanes, superprovincias dotaes de competencia comunal, magar tar contemplaes na constitución, hasta agora nun fueron instituyíes.

Datos de les rexones

Población

La siguiente tabla contién los datos de población, superficie y densidá poblacional, capital, númberu de conceyos y provincies que pertenecen a caúna de les 20 rexones italianes. Les rexones atópense ordenaes d'alcuerdu a la so población.

Rexón	Capital	Población (hab.)	Superficie (km)	Densidá (hab./km)	Provincies	Conceyos
Lombardía	Milán	10 001 496	23 861	419	12	1 530
Lazio	Roma	5 889 649	17 236	341	5	378
Campania	Nápoles	5 869 029	13 590	429	5	550
Sicilia	Palermo	5 088 889	25 711	197	9	390
Vénetu	Venecia	4 928 503	18 399	267	7	580
El Piamonte	Turín	4 425 194	25 402	174	8	1 206
Puglia	Bari	4 082 840	19 358	209	6	258
Emilia-Romaña	Boloña	4 450 541	22 446	198	9	340
Toscana	Florencia	3 752 414	22 994	163	10	279
Calabria	Catanzaro	1 977 148	15 081	130	5	409
Cerdeña	Cagliari	1 661 630	24 100	69	5	377
Liguria	Xénova	1 584 242	5 422	292	4	235
Marche	Ancona	1 549 507	9 366	165	5	236
Abruzzo	L'Aquila	1 331 749	10 763	123	4	305
Friuli-Venecia Julia	Trieste	1 227 625	7 858	156	4	216
Trentín-Altu Adigio	Trento	1 055 649	13 607	77	2	325
Umbría	Perugia	895 259	8 456	105	2	92
Basilicata	Potenza	575 993	9 995	57	2	131
Molise	Campobasso	313 278	4 438	70	2	136
Valle d'Aosta	Aosta	128 210	3 263	39	0	74
TOTAL		60 788 845	301 340	201	106	8 047

Datos ISTAT (añu 2013)^[5]

Renta per cápita

Na siguiente tabla indícase la renta per cápita nes distintes macrorrexones y rexones d'Italia según datos del Eurostat. Nel casu especial de Trentín-Altu Adigio considérase independientemente caúna de les provincies autónomes como rexones.

Renta per cápita 2012
Macrorrexón	RPC (Euru)	Rexón	RPC (Euru)
Noroeste	31.093	El Piamonte	27.941
		Valle d'Aosta	34.464
		Liguria	27.308
		Lombardía	33.065
Nordeste	30.629	Alto Adigio	37.316
		Trentín	30.338
		Vénetu	29.531
		Friuli-Venecia Julia	29.106
		Emilia-Romaña	31.538
Centru	27.940	Toscana	28.100
		Umbría	23.315
		Marche	25.601
		Lazio	29.194
Sur	17.353	Abruzzo	22.322
		Molise	20.034
		Campania	16.368
		Puglia	17.208
		Basilicata	17.963
		Calabria	16.575
Islles	17.547	Sicilia	16.825
Islles	17.547	Cerdeña	19.722

Fonte: ISTAT, en rellación al añu 2012, datos en euru.^[6]

Sigles

Sigla	Rexón
ABR	Abruzzo
BAS	Basilicata
CAL	Calabria
CAM	Campania
EMR	Emilia-Romaña
FVG	Friuli-Venecia Julia
LAZ	Lazio
LIG	Liguria
LOM	Lombardía
MAR	Marche
MOL	Molise
PMN	El Piamonte
PUG	Puglia
SAR	Cerdeña
SIC	Sicilia
TOS	Toscana
TAA	Trentín-Altu Adigio
UMB	Umbría
VAO	Valle d'Aosta
VEN	Vénetu

Ver tamién

Referencies

↑ ARNO KOMPATSCHER NUOVO PRESIDENTE DELLA REGIONE TRENTÍN-ALTU ADIGE/SÜDTIROL Archiváu 2016-11-15 en Wayback Machine, regione.taa.it.
↑ ^2,0 ^2,1 Constitución de la República Italiana, art. 116.
↑ «Testu oficial del Alcuerdu de París». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-05-07.
↑ Constitución de la República Italiana, art. 121.
↑ «Statistiche demografiche ISTAT» (italianu). Consultáu'l 18 d'agostu de 2016.
↑ «Valori pro capite - dati territoriali (euru) - edizioni precedenti ottobre 2014» (italianu). Consultáu'l 19 d'agostu de 2016.

[1] ARNO KOMPATSCHER NUOVO PRESIDENTE DELLA REGIONE TRENTÍN-ALTU ADIGE/SÜDTIROL Archiváu 2016-11-15 en Wayback Machine, regione.taa.it.

[art116-2] 2,0 ^2,1 Constitución de la República Italiana, art. 116.

[3] «Testu oficial del Alcuerdu de París». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-05-07.

[4] Constitución de la República Italiana, art. 121.

[5] «Statistiche demografiche ISTAT» (italianu). Consultáu'l 18 d'agostu de 2016.

[6] «Valori pro capite - dati territoriali (euru) - edizioni precedenti ottobre 2014» (italianu). Consultáu'l 19 d'agostu de 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]