Serbiya

Serbiya
Република Србија / Republika Srbija
Bayraq Gerb
Само слога Србина спасава / Samo sloga Srbina spasava (Serbləri yalnız birlik qurtarır)
Himn: Боже правде / Bože pravde
Rəsmi dilləri	serbcə
Paytaxt	Belqrad
İdarəetmə forması	Parlamentli respublika
Serbiya prezidenti	Aleksandr Vuçiç [31.V.2017~ ]
Baş nazir	Miloš Vučević [2.V.2024~ ]
Sahəsi	Dünyada 111-ci
• Ümumi	77474 km²
Əhalisi
• Əhali	7 920 min nəfər (93-cü)
• Siyahıyaalma (2011)	7 186 862 nəf.
• Sıxlıq	102 nəf./km²
• Ümumi	63.082.021.206 $, 63.501.748.652 $
ÜDM (AQP)
• Ümumi	95,5 milyard dollar  (85-ci)
• Adambaşına	13 300 dollar  (116-cı)
İİİ (2013)	0.769
Valyuta	Serb dinarı
İnternet domeni	.rs, .срб
ISO kodu	RS
BOK kodu	SRB
Telefon kodu	+381
Saat qurşaqları	UTC+01:00
Nəqliyyatın yönü	sağ[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Serbiya (serb. Србија / Srbija) ya da rəsmi adı ilə Serbiya Respublikası (serb. Република Србија / Republika Srbija) — cənub-şərqi Avropada, Balkan yarımadasının mərkəzi hissəsində və qismən Pannon ovalığında yerləşən, dənizə çıxışı olmayan dövlət. Serbiya şimalda Macarıstan, şərqdə Bolqarıstan və Rumıniya, cənubda Makedoniya Respublikası və şərqdə Xorvatiya, Bosniya və Herseqovina və Monteneqro ilə həmsərhəddir. Serbiyanın paytaxtı cənub-şərqi Avropanın ən böyük şəhərlərindən biri olan Belqraddır.

Tarixi

Balkan yarımadasına köçdükdən sonra serblər burada orta əsrlərdə bir neçə dövlət qurdular. 1217-ci ildə Serbiya krallığı Roma və Konstantinopol tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanındı. 1346-cı ildə dövlət Serbiya imperiyası adlanmağa başladı. 16-cı əsrin ortalarında bütün Serbiya ərazisi Osmanlı imperiyası tərəfindən ələ keçirildi. Zaman-zaman Serbiyanın bir hissəsi Habsburqların nəzarəti altına düşürdü. XIX əsrin əvvəlində baş vermiş Serbiya İnqilabı nəticəsində Serbiya konstitusiyalı monarxiyaya sahib müstəqil dövlətə çevrildi və Balkan yarımadasında feodalizmi qadağan edən ilk dövlət oldu. Birinci dünya müharibəsində çox ağır itkilər verdikdən sonra Serbiya Voyvodina və Xorvatiya ilə birləşərək cənub slavyanlarının birliyi olan Yuqoslaviyanı qurur. Yuqoslaviya Monteneqronun 2006-cı ildə ondan ayrılmasına qədər müxtəlif formalarda mövcud olur. 2008-ci ildə Kosovo Serbiyadan ayrılaraq müstəqilliyini elan edir. Müasir dövrdə Serbiya hərbi olaraq bitərəf ölkədir, Avropa Birliyinə qəbul olmaq üçün danışıqlar aparır.

Coğrafiyası

Serbiyanın ərazisi 88.361 kvadrat km-dir (Kosova daxil olmaqla) və bu göstəriciyə görə dünyada 113-cü yeri tutur. Sərhədlərinin ümumi uzunluğu 2027 kilometrdir (115 km Albaniya ilə, 302 km Bosniya və Herseqovina, 318 km Bolqarıstan, 241 km Xorvatiya, 151 km Macarıstan, 221 km Makedoniya Respublikası, 203 km Monteneqro və 476 km Rumıniya ilə). Serbiyanın şimal hissəsi Palloniya düzənliyindən ibarətdir. Ölkənin cənub hissəsi isə dağlıq ərazilərdir.

Əhalisi

Serbiyanın etnik xəritəsi

2002-ci ildə aparılmış siyahıya almanın yekunlarına əsasən əhalisi 7.498.001 nəfərdir. 2011-ci il siyahıya almanın nəticələrinə görə Serbiyanın əhalisi (Kosovanı çıxmaqla) 7.186.862 nəfər olub. Serbiya 1990-cı illərin əvvəlindən başlayaraq kəskin demoqrafik böhran keçirir. Ölüm səviyyəsi doğumu üstələyir. Serbiya dünyada əhalisi ən sürətlə azalan 8-ci ölkədir. Serbiya həmçinin əhalisinin orta yaşı 42,2 olmaqla dünyanın 10 ən yaşlı ölkəsi sırasındadır. 1990-cı illərdə Serbiya Avropada ən çox qaçqına sahib olan ölkə idi. Yuqoslaviya müharibələri nəticəsində bura 1 milyona yaxın qaçqən gəlmişdi, onların çoxusu Xorvatiyadan, az bir hissəsi isə Bosniya və Herseqovinadan qovulmuşdular. Bundan başqa həmin illərdə Serbiyanı 300.000 insan tərk elədi, onların 80%-i ali təhsilə sahib idi.

İqtisadiyyatı

Serbiya iqtisadiyyatının strukturunda kənd təsərrüfatı 11,2 faiz, sənaye 18,7 faiz, xidmət sahəsi 70 faiz (2011).

İl	ÜDM, milyard ABŞ dolları	Əhalinin hər nəfərinə ÜDM, ABŞ dolları	Dünya ÜDM-də payı, %	ÜDM-nin artım templəri, %
2000	8.7	858	0.27	79.1
2001	11	1092	0.34	126.4
2002	15	1498	0.45	136.4
2003	20	2010	0.53	133.3
2004	24	2425	0.57	120
2005	25	2537	0.55	104.2
2006	29	2948	0.58	115
2007	39	3966	0.70	134.5
2008	48	4878	0.78	123.1
2009	40	4061	0.69	83.3
2010	38	3856	0.60	95
2011	41	5571	0.58	107.9

Xarici keçidlər

• Statistical Office of the Republic of Serbia : The Statistical Office of the Republic of Serbia published the first tables with final results of 2002 Census (Communication SN31, No. 295, December 24, 2002). The communication contains data on population according to national identity or ethnicity, gander and age, by municipalities
• CIA – The World Factbook : Serbia Arxivləşdirilib 2018-12-24 at the Wayback Machine
• Helsinki Committee for Human Rights in Serbia : National Minorities in Serbia -In Conflict With a State Ethnic Identity
• UNPO – Sanjak