Idi na sadržaj

Fetus

S Wikipedije, slobodne enciklopedije

Fetus (lat. fetus = uzgoj, potomstvo, sjeme) je embrion nakon formiranja unutrašnjih organa za vrijeme trudnoće. Fetusno razdoblje kod čovjeka počinje u 11. sedmici trudnoće, a završava rođenjem.

Održivost

[uredi | uredi izvor]
Faze prenatalnog razvoja. Prikazane su tačke sa vjerovatnoćom preživljavanja od 50% (pri dnu)
(Dob trudnoće).

Održivost se odnosi na tačku u razvoju fetusa na kojoj je može preživjeti izvan maternice. Donju granica održivosti obično je oko petog mjesece je trudnoć a i kasnije. Većina neonatologa se složila da je preživljavanje beba mlađih od oko 22. do 23. sedmice trudnoće, odnosno 20. i 21. od procjienjene dobi oplodnje univerzalno sumorno, i da je neophodna hitna reanimacija kada se rodi novorođenče u ovom dobu trudnoće.

Ne postoji oštra granica razvoja, dobi ili težine na kojoj fetus automatski postaje održiv. Prema podacima 2003-05, stopa preživljavanja je 20% do 35% za bebe rođene u 23. sedmici trudnoće, 50% do 70% sa 24 i 25 sedmica, a više od 90% u 26. i 27. sedmici.

Kada je pogledaju podaci o preuranjenim bebama, glavni uzroci perinatalnog mortliteta su zastoji respiratornog sistema i centralnog nervnog sistema nisu u potpunosti diferencirani. Kad se stručno zbrine, uz punu postnatalnu njegu, može opstati i neki fetusi manje mase i od 500 g, a nazivane ekstremno niska porođajna težina ili nezrela beba i prijevremeni porod.[1]

Krvotok

[uredi | uredi izvor]
Cirkulacijski sistem fetusa

Krvotok sisara prije rođenja, uključujući i ljudski fetus, vrlo se razlikuje od cirkulacije nakon rođenja. Ovo je uglavnom zato što se ne mogu koristiti pluća. Dotok kisika i hrane odvija se preko placente (posteljice) i pupčane vrpce.

Razvoj fetusa čovjeka

[uredi | uredi izvor]
Tromjesečni fetus sa pupčanom vrpcom i posteljicom
Leonardo da Vinci: skice fetusa i novorođenčeta (sa odgovarajućim zapažanjima)

(Sljedeće podaci su okvirni, jer često javljaju individualne vremenske razlike)

  • Embrion: U 3. Sedmici nakon oplodnje, srce počinje otkucavati;
  • 5.-8. sedmica: Formiranje tijela: organogeneza;
  • 15. Sedmica : Fetus sve više ima "ljudski oblik". Moguće je optičko određivanje spola;
  • 18. Sedmica : Fetus otvara usta i guta amnionsku tečnost. Probavni sistem radi i u ustima se razvijaju okusni pupoljci.
  • 19. sedmica : uočljivi pokreti fetusa (fetusni pokreti) i zvučni srčani tonovi;
  • Od 20. sedmice: razvija se kora velikog mozga i pohranjuje sopstvena iskustva;
  • 21. sedmice: razvija se očna šarenica (iris);
  • 24. sedmica:
    • Alveole su razvijene. Do 30. sedmice na površini alveola se formira površinski film, za omogućavanje budućeg disanja. U slučaju prijevremenog poroda, novorođenče može samostalno disati, ali ako surfaktant je dao liječnik.
    • Očne leće se fiksiraju pomoću mišića.
  • 24-26. sedmica: unutarnje i srednje uho je potpuno formirano, nervni puteve ušnog kanala su omotani izolacijskim mijelinom. Fetus može čuti puls, govor i respiratorne zvuke majke kao i vanjske buke (od 90 decibela), fetusi;
  • 7. mjesec: fetus prepoznaje glas svoje majke;
  • 26. sedmica: kapci su formirani, oči djelomično otvorene;
  • 28. sedmica: rastvara se masa koja je prethodno začepljavana nozdrve. Fetus može osjetiti miris (eksperimenti s nedonoščadi ovo potvrđuju).
  • 30. sedmica: U alveole, a površinski film (surfaktant) koja omogućuje forme disanje.
  • 30.-34. sedmica: kod muških fetusa, retrakcijom se testisi spuštaju u skrotum;
    • Oči su u orbiti i fetus može opaziti optičke senzacije i reagira na na jaku svjetlost;
    • Fetus je u potpunosti razvijen. Do rođenja, i dalje se izdužuje i raste u težini.
  • 32.-33. sedmica: formira se refleks sisanja. Prerano rođene bebe rođene prerano ne mogu automatski sisati.
  • Rođenje: kada zrelost pluća je dobro uznapredovala, mnogo je surfaktantnih proteina u plodovoj vodi stimulira stvaranje oksitocina. Oksitocin izaziva kontrakcije maternice i na taj način pokreće porođenje i odbacivanje posteljice. Istovremeno, ovaj hormon zaustavlja protok krvi u maternici.

Novorođenčad ima oštrinu vida od oko 0.03. Imaju sposobnost akomodacije oka A percepcija boja može se može otkriti samo dva mjeseca nakon porođaja.

Po rođenju, već postoji većina moždanih neurona. U početku mali volumen mozga bebe je neophodan za prolaz kroz porođajni kanal. Obim mozga povećava od 0,35 litara (pri rođenju) na oko 1,35 litara (kod odraslih). Nervi se oblažu izolacionim mijelinskim mastima. Sadržaj masti u mozgu odraslih je oko 60%. Dakle, brzina nervnih impulsa u mozgu od 3 m/s (fetus / novorođenče) poraste na oko 110 m/s (za odrasle).

Periodi embriogeneze čovjeka

[uredi | uredi izvor]

U zavisnosti od gestacijske dobi ili od rođenja razvija se je jedno te isto stvorenje, kao zigot, morula, blastocist, embrion (od 3. sedmice) , fetus (od 11. sedmice) ili dijete. To se često kritikuje zbog nedostatka povezivanja termina koji jasno pokazuje da je u svakom slučaju potrebno razdvajanje po istim činjenicama, a jedina diskriminacija je prihvatljiva samo na osnovu faza razvoja:

Evaluacija prema gestacijske dobi pripada carstvu etike, to je izraz moralne prakse; vremenske granice o uslovima stoga mogu biti situacijske varijable, jer vrijednost se temelji na određenim oznakama razvoja, embrija ili fetusa: ZB je oznaka za tokom porođaja, fet se već tretira kao dijete – što se odnosi na fetus koji je rođen u 24. sedmici, kao i za zrelo dijete .[2]

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Halamek L. (2003): Prenatal consultation at the limits of viability. NeoReviews, 4 (6). Arhivirano 8. 6. 2009. na Wayback Machine
  2. ^ Maier B. (2000): Ethik in der Gynäkologie und Geburtshilfe. Entscheidungen anhand klinischer Fallbeispiele. Springer Verlag, Berlin und andere, ISBN 3-540-67304-0.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]


Logo Commonsa
Logo Commonsa
Fetus na Wikimedia Commonsu.
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Fetus&oldid=3462392"