Fibroblast
| Fibroblast | |
|---|---|
 | |
| Detalji | |
| Latinski | Fibroblastus |
| Identifikatori | |
| Code | TH H2.00.03.0.01002 |
| TH | H2.00.03.0.01002 |
| FMA | 63877 |
| Anatomska terminologija | |
Fibroblast je tip ćelije koji sintetizira vanćelijski matriiks i kollagen,[1] strukturni okvir (strome) za životinjska tkiva, a ima ključnu ulogu u zarastanju rana. Kod životinja, fibroblasti su najčešći ćelije vezivnog tkiva.[2] [3][4][5](2008):
Pregled
[uredi | uredi izvor]Fibroblasti i fibrociti su dva stanja iste ćelije, prvo je u aktiviranom stanju, ovo drugo je manje aktivno stanje, koje je važno u održavanju i tkivno metabolizmu tkiva. Postojeći fibroblasti često mogu zadržati pozicijsku memoriju konteksta lokacije i tkiva, gdje su prethodno boravili, barem tokom nekoliko generacija.
Embrionsko porijeklo
[uredi | uredi izvor]
Glavna funkcija fibroblasta je održavanje strukturalnog integriteta vezivnog tkiva koje stalno izlučuje prekursore vanćelijskog matriksa. Fibroblasti luče prekursore svih komponenti tog matriksa, prvenstveno temeljne supstance i razna vlakna. Sastav ekstracelularnog matriksa određuje fizičke osobine vezivnog tkiva.[5]
Kao i druge ćelije vezivnog tkiva, fibroblasti su izvedeni su iz primitivnog mezenhima. Tako ispoljavaju srednji proteinski filament vimentin, čija se funkcija koristi kao marker za razlikovanje njihovog mezodermnog]] porijekla[6] Međutim, ovaj test nije specifičan kao test epitelnih ćelija u kulturi in vitro, gdje se na istrajnoj podlozi vimentin može ispoljiti nekog vremena. U određenim situacijama iz epitelnih ćelija mogu se dobizi fibroblasti, u procesu koji se zove tranzicija mezenhimskog epitela (EMT).
Nasuprot tome, u nekim situacijama, iz fibroblasta se može vesti epitelne ćelije koje prolaze kroz mezenhimsko-epitelnu tranziciju (MET), organizirano kondenzirani, polarizirani, bočno povezani sa pravim epitelanim listom. Ovaj proces se vidi u mnogim razvojnim situacijama (npr. razvoju nefrona i notokorda), kao i pri zarastanju rana i tumorigenezi.
Struktura i funkcija
[uredi | uredi izvor]
Fibroblasti imaju razgranatu citoplazmu, okruženu eliptičnim, pjegavim jezgrom koje ima dva ili više jedarcadi. Aktivni fibroblasti mogu se prepoznati po obilnom hrapavom endoplazmatskom retikulumu. Neaktivi fibrociti su manji, vretenasti i imaju smanjen hrapavi endoplazmatski retikulum. Iako su razjedinjeni i rasuta kada moraju pokrivati veliki prostor, fibroblasti, kada su nagomilani, često se lokalno poravnavaju u paralelne klastere.
Fibroblasti tvore kolagene, glikozaminoglikane, mrežasta i elastična vlakna, glikoproteine vanćelijskog matriksa i citokin TSLP. Rastući fibroblasti se dijele i sintetiziraju temeljnu supstanco. Oštećenja tkiva stimuliraju fibrocite i izazivaju mitoze u fibroblastima.[5]
Za razliku od epitelnih ćelije koje oblažu tjelesne strukture, fibroblasti ne prave ravne monoslojeve i nisu ograničeni na polarizirajuću vezanost za baznu ploču na jednoj strani, iako, u nekim situacijama, mogu doprinijeti baznoj komponenti lamina (npr. subepitelni miofibroblasti u crijevima mogu lučiti α-2 lanac nosive komponente laminina koja je prisutna samo u regijama folikula, povezanih epitela koji nemaju miofibroblastne obloge). Fibroblasti mogu migrirati polahko preko supstrata, kao pojedinačne ćelije, opet za razliku od epitelnih ćelijaa. Dok epitelne ćelije čine obložne strukture tijela, fibroblasti i srodna vezivna tkiva „skulpturiraju“ najveći dio organizma.
Životni vijek fibroblasta, mjereno kod pilećeg embriona, je 57 ± 3 dana.[7]
Sekundarne aktivnosti
[uredi | uredi izvor]Mišji embrionski fibroblasti koriste se često kao "ćelije-hraniteljke" u istraživanjima ljudskih embrionskih matičnih ćelija istraživanja. Međutim, mnogi istraživači su ihpostepeno izbacili u korist kulture medija sa precizno definiranim sastojcima, isključivo ljudskih izvedenica. Nadalje, teškoće za isključivo korištenje ljudskih izvedenica za medijske dopune najčešće se rješavaju upotrebom "definiranog medija", gdje se sintetskim dodacima ostiže primarni cilj eliminacije šansa za zagađenja iz deriviranih izvora.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Fibroblast". Genetics Home Reference. U.S. National Library of Medicine. 2014. Nepoznati parametar
|http://ghr.nlm.nih.gov/glossary=zanemaren (pomoć); Parametar|url=nedostaje ili je prazan (pomoć);|access-date=zahtijeva|url=(pomoć) - ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Guyton, A.C. & Hall, J.E. (2006) Textbook of Medical Physiology (11th ed.) Philadelphia: Elsevier Saunder ISBN 0-7216-0240-1
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ a b c Ibrulj S., Haverić S., Haverić A. (2008). Citogenetičke metode – Primjena u medicini. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 978-9958-9344-5-2.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Dave, Jui; Bayless, Kayla (1. 5. 2014). "Vimentin as an Integral Regulator of Cell Adhesion and Endothelial Sprouting". Microcirculation. 21 (4): 333–344.
|access-date=zahtijeva|url=(pomoć) - ^ Weissmanshomer, P.; Fry, M. (1975). "Chick embryo fibroblasts senescence in vitro: Pattern of cell division and life span as a function of cell density". Mechanisms of Ageing and Development. 4 (2): 159–166. doi:10.1016/0047-6374(75)90017-2. PMID 1152547.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]