Tibet
<div" cellpadding="0">
| |||||||||
 
|
Tibetanska autonomna regija u sastavu Kine | ||||||||
 
|
"Veliki Tibet"; Tibet proklamovan od strane tibetanskih grupa u izbjeglištvu | ||||||||
|
Tibetanska oblast označena od strane Kine | ||||||||
|
|
Oblast pod kineskom kontrolom a koja je od strane Indije proklamovana kao njena teritorija (kao dio Aksai China) | ||||||||
|
|
Oblast pod indijskom kontrolom a za koje Kina polaže pravo kao dio Tibeta | ||||||||
|
Ostale historijske oblasti unutar tibetanske kulturne sfere | ||||||||
Tibet je geografska regija na Tibetanskom platou, u centralnom dijelu Azije, sjeveroistočno od Himalaja. Predstavlja tradicionalnu postojbinu kako Tibetanaca tako i drugih etničkih grupa kao što su Monpe, Qiang i Lhoba, a također je naseljen i brojnom zajednicom Han Kineza i pripadnika Hui naroda. Tibet predstavlja najvisočiju regiju na Zemlji, sa prosječnom nadmorskom visinom od 4900 m.
Ekonomijom Tibeta dominira poljoprivreda, iako je turizam posljednjih decenija u progresu. Dominantna religija u Tibetu je tibetanski budizam. Pored budizma zastupljen je i Bon,[1] koji je sličan tibetanskom budizmu a postoje i zajednice tibetanskih muslimana i kršćana. Tibetanski budizam je ostvario primarni uticaj na umjetnost, muziku i festivale u regiji Tibeta. Tibetanska arhitektura odražava kineske i indijske utjecaje.
Historija
[uredi | uredi izvor]
Tibet se prvi put spominje za vrijeme vladara Songtsän Gampa (604. – 650.), koji je ujedinio dijelove teritorija u dolini rijeke Yarlung u Tibetansko carstvo. Tokom vladavine nekoliko narednih vladara, budizam postaje državna religija Tibeta. U tom periodu, Tibetansko carstvo jača i širi svoj uticaj na susjedne dijelove centralne Azije. Svoj vrhunac carstvo dostiže u periodu između 780-ih i 790-ih kada kontroliše teritoriju koja je obuhvatala dijelove današnjeg Afganistana, Bangladeša, Butana, Mjanmara, Kine, Indije, Nepala, Pakistana, Kazakstana, Kirgistana i Tadžikistana.
Tibet se održao kao centralnoazijsko carstvo sve do polovine 9. vijeka kada je građanski rat doveo do njegovog raspada. Nakon tog perioda, politička kontrola nad Tibetom je podijeljena između gospodara rata i plemena bez centralizovanog autoriteta.
Tokom uspona Mongolskog carstva, za vrijeme dinastije Yuan, Tibet je potpao pod uticaj ovog carstva. Između ostalog, izbor Dalaj lame trebao je potvrdu od mongolskog cara sa sjedištem u Pekingu.