Neidio i'r cynnwys

Gofod-amser

Oddi ar Wicipedia
Gofod-amser
Enghraifft o'r canlynolcontinwwm, ffenomen ffisegol Edit this on Wikidata
Mathcurved spacetime Edit this on Wikidata
Rhan obydysawd Edit this on Wikidata
Yn cynnwysGofod, amser Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mewn ffiseg, gofod-amser (Saesneg: spacetime) yw'r cysyniadau hynny lle cyfunir amser a gofod yn un ddamcaniaeth, a lle mae sawl model mathemategol yn plethu drwy'i gilydd. Hyd at 20g roedd gofod 3-dimeniswn yn gysyniad hollol ar wahân i'r cysyniad o amser; newidiwyd hynny pan gyhoeddwyd damcaniaeth perthnasedd arbennig Einstein, a ysbrydolodd Hermann Minkowski, yn 1908, i gyfuno'r ddau mewn cyfuniad o gysyniadau unedig a elwir heddiw yn 'ofod-amser' neu'n ofod-Minkowski.

Ymgais artist i ddangos sut mae mas (megis y ddaear) yn plygu gofod-amser.

Fe'i disgrifiwyd gan rai gwyddonwyr fel 'defnydd realaeth' (the fabric of reality).[1] Mae'r ddamcaniaeth hefyd wedi cynorthwyo'r gwyddonydd i symlhau llawer o gysyniadau eraill ynglŷn â'r bydysawd, a hynny o'r enfawr, i'r mawr i'r bach: o uwchalaethau i fater isatomig. Fel y rhan fwyaf o gysyniadau, gellir ei egluro gyda mathemateg neu drwy ei ddarlunio'n weledol; efallai mai'r darlun mwyaf poblogaidd o ofod-amser yw haen denau o rwber ystwyth sy'n rhoi pan roddir mas arni. Disgyrchiant yw'r mas, yn y ddelwedd hon, gyda gofod-amser yn cael ei warpio neu ei blygu.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. New Scientist; the Collection; cyfrol 3, rhif 5; tud 8.