Redaktado de Lori

{{informkesto geografiaĵo|administra unuo
|lando         = Armenio
|ĉefurbo       = [[Vanadzor]]
|regiono-ISO   = AM-LO
|mapo lokumilo = iso
|kodo          = AM-LO
|kodo tipo     = [[ISO 3166-2]]
|ĉefurbo_lat_d ={{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=latitude}}
|ĉefurbo_long_d = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=longitude}}
|mapligilo      = jes
|zomo           = 8
}}
'''Lori''' ({{lang-hy|'''Լոռու մարզ'''}}, {{lang-ka|ლორე}}) estas provinco en norda [[Armenio]]. Ĝi limas norde kun [[Kartvelio]], okcidente kun provinco [[Ŝirako]], sude kun [[Aragacotno]] kaj [[Kotajko]], en la oriento kun [[Tavuŝo]]. La administra centro de la provinco estas [[Vanadzor]]. La area surfaco estas 3.789&nbsp;km² kaj loĝas tie 253.351 homoj (stato [[2002]]). La klimato estas relative milda, ĉar montara ĉeno protektas norde kontraŭ la malvarmaj fluoj. Estas diversaj riveroj, kiel [[Pambak (rivero)|Pambak]].

En la provinco troveblas la [[klostro]]j de [[Monaĥejo Haghpat|Haghpat]] kaj [[Monaĥejo Sanahin|Sanahin]], ambaŭ mondaj kulturheredaĵoj. Ili estis konstruitaj de la 10-a ĝis la [[13-a jarcento]]j kaj formis - krom la [[Geghard-klostro]], kun siaj [[biblioteko]]j kaj lernejoj la spiritan centron de la mezepoka Armenio<ref name="Akhtala">{{Citaĵo el libro|titolo=Historical Monuments of Armenia: Akhtala|familia nomo=Tadevosyan|persona nomo=Aghasi|jaro=2007|loko=Yerevan, Armenia|eldoninto="Var" Center for Cultural Initiatives|ISBN=978-99941-2-070-3}}</ref>.

== Etimologio ==
[[Dosiero:Lori marz coa.gif|eta|Blazonŝildo de Lori.]]
La nomo ''Lori ''(Լոռի, konata kiel ''Loré'' ლორე en kartvela lingvo) de armena origino (el la armena "[[koturno]]"), aperis unue en la 11-a jarcento kiam reĝo [[Davido la 1-a Sentera|Davido la 1-a]] Sentera fondis la fortikan urbon Lori. La fortikaĵ-urbo iĝis la ĉefurbo de la [[Loria reĝlando|reĝlando Taŝir-Dzoraget]] en 1065. La nomo Lori poste disvastiĝis tra la regiono kaj anstataŭigis la originan nomon Taŝiro<ref name="Hewsen">{{Citaĵo el libro|titolo=Armenia: A Historical Atlas|familia nomo=Hewsen|persona nomo=Robert H.|aŭtoroligilo=Robert H. Hewsen|jaro=2001|loko=Ĉikago|eldoninto=University of Chicago Press|ISBN=0-226-33228-4|paĝo=114}}</ref>.

== Geografio ==
[[Dosiero:View from Dsegh.JPG|eta|maldekstra|Montaro Pambak kaj vilaĝo [[Dsegh]]]]
Situanta norde de nuntempa Armenio, Lori kovras areon de 3,789 kvadrataj kilometroj (12,7% de suma areo de Armenio). Ĝi limas kun la provinco [[Tavuŝa provinco|Tavuŝo]] oriente, la provinco [[Kotajko]] sudoriente, la provinco [[Aragacotno]] sudokcidente kaj la provinco [[Ŝirako]] okcidente. La provinco limas kun la regiono [[Kvemo Kartli]] de [[Kartvelio]].

Historie, la teritorioj de la nuna Lori estas rilataj al la anguloj de Taŝiro, Boghnopor kaj Dzorapor de [[Gugarko]] provinco de [[Antikva Armenio]].

Lori estas montara regiono, regata de la teritorioj de [[Ĝavaĥo]], Bazum, [[Pambak (rivero)|Pambak]], Gugark, Halab kaj Somĥeti. La plej alta pinto de la provinco estas Monto Aĉkasar de la montaro Ĝavaĥo kun alteco de 3196 metroj. La plej malalta pinto estas 380 metroj en la valo de [[Debed]] en la nordoriento de la provinco.

La ĉefa akvoresurso de la provinco estas la rivero Debed kun ĝiaj alfluantoj [[Dzoraget]], [[Pambak (rivero)|Pambak]] kaj Marcaget.

La klimato estas karakterizita per ekstreme malvarmaj neĝaj vintroj kaj mildaj someroj. La jara pluvnivelo estas inter 600 kaj 700&nbsp;mm (24 kaj 28 in).

== Historio ==
[[Dosiero:ԵԿԵՂԵՑԻ ՍԲ. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ, Դսեղ (1).JPG|eta|250px|Preĝejo Sankta Georgo de Dsegh, 7a jarcento]]
[[Dosiero:Haghpat-Nshan.jpg|eta|250px|Preĝejo Sankta Signo kaj la monaĥejo [[Haghpat]], 10a jarcento]]
Elfosadoj faritaj en 1931 atestas, ke la regiono de nuntempa Lori estis plej verŝajne loĝata dum la unua duono de la dua jarmilo antaŭ nia erao. Poste la regiono fariĝis parto de la reĝlando [[Urarto]] inter la 8a kaj 6a jarcentoj a.K. Post la [[Aĥemenida Imperio|aĥemenida]] invado, la regiono iĝis parto de la 18-a [[Satrapio]] de Irano. Kun la establado de la [[Reĝlando Armenio]] en 331 a.K., la regiono iĝis parto de la reĝlando ene de la historia provinco [[Gugarko]], la 13-a provinco de [[Granda Armenio]]. En la kurso de la [[4-a jarcento]], la regiono estis regita fare de membroj de la nombela [[familio Mihran]]<ref>{{Cite web |url=http://lori.mtaes.am/description/ |title=Lori province description |access-date=2015-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150925103445/http://lori.mtaes.am/description/ |archive-date=2015-09-25 |url-status=dead |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-29 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20150925103445/http://lori.mtaes.am/description/ |arkivdato=2015-09-25 }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20150925103445/http://lori.mtaes.am/description/ |date=2015-09-25 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://lori.mtaes.am/description/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-29 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20150925103445/http://lori.mtaes.am/description/ |arkivdato=2015-09-25 }}</ref>.

Post la dispartigo de Armenio en 387 inter la [[Bizanca imperio|Orientromia imperio]] kaj [[Sasanida Imperio|Sasanida]] [[Irano]], kaj la posta kolapso de [[Arsakida Dinastio|arsakida]] Armenio en 428, [[Orienta Armenio]] inkluzive de Gugarko falis antaŭ la regado de la [[Sasanida Imperio|sasanidoj]] de Irano. En 658, [[Araba konkero de Armenio|Armenio estis konkerita]] de la arabaj invadantoj. Ĉe la fino de la 9-a jarcento, la plej granda parto de la provinco Gugarko iĝis parto de la [[Bagratida Armenio]]. En 979, reĝo Kiurike la 1-a fondis la reĝlandon [[Loria reĝlando|Taŝir-Dzoraget]] sub la regado de la Kiurikjana dinastio kaj la protektorato de la [[Bagratida dinastio|bagratidaj]] [[Bagratida Armenio|reĝoj de Armenio]]. La ĉefurbo de la reĝlando estis Macnaberd (ĝis 1065) kaj la [[fortikaĵo Lori]]. La kiurikjanoj regis la reĝlandon ĝis 1118 kiam Taŝir-Dzoraget fariĝis parto de la [[Kartvela reĝlando]]<ref>{{ruse}}http://gumilevica.kulichki.net/HE1/he129.хтм{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} "Северо-Восточная Армения, продолжавшая называться Урарту, составляла 18-ю сатрапию и в то время, по всей вероятности, еще не вполне арменизировалась по языку; в ее состав входили наряду с армянами, урартами-алародиями и хурритами-матиенами также и восточные протогрузинские племена - саспиры."</ref>.

La [[selĝukoj]] invadis la regionon en la frua [[12-a jarcento]], sed ilia regado ne daŭris longe kaj en 1118-1122 la kartvela reĝo [[Davido la 4-a de Kartvelio|Davido la Konstruanto]] konkeris Lori kaj donis la regadon al la nobrla familio [[Orbeljan]]. La Orbelijan-familio nesukcese ribeliĝis en 1177, post kiam Kipĉak nomita Kubasar estis nomumita ''spasalari'' (reganto) de Lori. Poste en 1185, la provinco fariĝis regata de la dinastio [[Mĥargrdzeli|Mĥargdzeli]] post kiam reĝino [[Tamara de Kartvelio]] nomumis Sargis Mĥargrdzeli kiel ties guberniestro. Tamen, la regiono estis detruita de la mongola invado en 1236, kaj la [[Mĥargrdzeli|zakarida dinastio]] malkreskis en la dua duono de la [[14-a jarcento]]. Post falo de la [[Kartvela reĝlando]] en 1490, Lori restis parto de reĝlando [[Kartli]] ĝis la 16-a jarcento<ref>{{Cite book|last=Hacikyan|first=Agop Jack|title=The Heritage of Armenian Literature: From the Oral Tradition to the Golden Age|volume=1|year=2000|publisher=Wayne State University Press|location=Detroit|isbn=9780814328156|authorlink=Agop Jack Hacikyan|author2=Basmajian, Gabriel|author3=Franchuk, Edward S.|author4=Ouzounian, Nourhan|url-access=registration|url=https://archive.org/details/heritageofarmeni00ajha/page/172}}</ref>.

Lori estis aneksita fare de la safavida Irano kiel rezulto de la Paco de Amasja en 1555 kaj iĝis parto de la provinco Kartli-Kaĥeti de Irano. Post la murdo de [[Nader Ŝaho]] en 1747, la kartvelaj reĝlandoj Kartli kaj Kaĥeti sendependiĝis kaj unuiĝis en ununuran reĝlandon antaŭ 1762.

En 1800-1801, kune kun la kartvelaj provincoj Kartli kaj Kaĥeti, Lori kaj Tavuŝ estis aneksitaj de la [[Rusia Imperio|Rusa Imperio]] por iĝi parto de la Kartvelia Gubernio. Lori iĝis oficiale parto de la Rusa Imperio per la [[Traktato de Gulistano]] subskribita la 1-an de januaro 1813, inter Imperia Rusio kaj kaĝara Irano, post la [[Rus-Persa Milito (1804-1813)|Rusa-Persa-Milito]] de 1804-1813 .

En 1862, Lori estis transdonita en la jurisdikcion de la Tbilisa gubernio. En 1880, Lori iĝis parto de la distrikto Borĉali de la Tbilisa gubernio. En la frua [[20-a jarcento]], Lori estis plejparte loĝita de armenoj, kun pluraj rusaj kaj grekaj vilaĝoj. En majo 1918, la otomanaj turkaj trupoj moviĝis direkte al Erevano kaj Karakilisa (nun [[Vanadzor]]). La 25-an de majo 1918, la armenoj gviditaj fare de [[Garegin Nĵdeh]] batalis kontraŭ la turkaj trupoj gviditaj fare de [[Vehip Paŝao|Vehib Paŝao]], ĉe la najbareco de Karakilisa. La 28-an de majo 1918, la turkoj retiriĝis de [[Batalo de Karakilizo|Karakalisa]], [[Batalo de Aparan|Aparan]] kaj [[Batalo de Sardarapat|Sardarapat]], pavimante vojon al la deklaro de la [[Armena Respubliko (1918-1920)|Unua Respubliko Armenio]] en la sama tago<ref>[[Cyril Toumanoff|Toumanoff, Cyril]]. Introduction to Christian Caucasian History, II: States and Dynasties of the Formative Period. ''Traditio'' 17 (1961), p. 38.</ref>.

Malfrue en 1918, Armenio kaj Kartvelio estigis limmiliton super Lori. Lori estis postulita de Kartvelio post 1918, kiam Kartvelio deklaris sian sendependecon disde la [[Rusia Imperio|Rusa Imperio]]. Komence, Kartvelio regis nordan Lori, sed estis devigitaj retiriĝi de armenaj trupoj dum la mallonga [[Kartvela-armena Milito (1918)|kartvela-armena milito]]. En januaro 1919, la britoj peris pacan interkonsenton, kiu lasis nordan Lori kiel neŭtrala zono inter la du landoj. Kiam Armenio estis invadita de turkaj trupoj en novembro 1920, Kartvelio okupis la tutan provincon, kun permeso de la armena registaro. Sekvante la sovetiĝon de Armenio en decembro 1920, Lori estis integrita en [[Armena Soveta Socialisma Respubliko|soveta Armenio]] la [[6-a de novembro|6-an de novembro]] [[1921]]<ref>{{Citaĵo el libro|titolo=The Making of the Georgian Nation|familia nomo=Suny|persona nomo=Ronald Grigor|aŭtoroligilo=Ronald Grigor Suny|jaro=1994|loko=Bloomington|eldoninto=Indiana University Press|ISBN=9780253209153|paĝoj=55–56}}</ref> .

Dum la soveta periodo, nuntempa Lori estis dividita en la Rajonojn Kalinino, Tumanjan (Alaverdi ĝis 1969), Kirovakan, Aragac, Spitak kaj Stepanavan. Post la sendependeco de Armenio, la 6 rajonoj kunfandiĝis laŭ la administra reformo de 1995, por formi la Provincon Lori.<ref>{{ruse}}Акты собранные Кавказской Археографической Коммиссиею. Том 1. Тифлис, 1866. С. 436–437. ''Грузия разделяется на 5 уездов, из коих 3 в Карталинии: Горийский, Лорийский и Душетский, и 2 в Кахетии: Телавский и Сигнахский.''</ref>.

== Demografio ==
=== Loĝantaro ===
Laŭ la oficiala censo de 2011, Lori havas loĝantaron de 235.537 (111.675 viroj kaj 123.862 virinoj), formante ĉirkaŭ 7.8% de la tuta loĝantaro de Armenio. La urba loĝantaro estas 137 784 (58,5%) kaj la kampara estas 97 753 (41,5%). La provinco havas 8 urbajn kaj 105 kamparajn komunumojn. La plej granda urba komunumo estas la provinca centro [[Vanadzor]], kun 86.199 loĝantoj. La aliaj urbaj centroj estas [[Alaverdo|Alaverdi]], [[Stepanavan]], [[Spitako|Spitak]], [[Ŝamlugh]], [[Taŝir]]o, [[Aĥtala]] kaj [[Tumanjan]].

Kun 4.578 loĝantoj, la vilaĝo Mecavan estas la plej granda kampara komunumo Tavuŝo.

=== Etnoj kaj religio ===
[[Dosiero:Vanadzor, Russian church.jpg|eta|maldekstra|Ortodoksa preĝejo [[Naskiĝo de la virgulino Maria|Naskiĝo de la Virgulino Maria]] de Vanadzor]]
[[Dosiero:Fioletovo2 (6 sept 2008).jpg|eta|Molokanaj terkultivistoj en Fioletovo]]
La plimulto de Lori estas etnaj armenoj, kiuj apartenas al la [[Armena Apostola Eklezio]]. La reguliga korpo de la eklezio estas la [[Diocezo de Gugark]], estrita de ĉefepiskopo Sebuh Ĉulĝjan. La katedralo Sankta Gregorio de Narek en Vanadzor estas la sidejo de la diocezo<ref>[http://www.aniarc.am/2015/05/26/molokans-armenian-lermontovo-fioletovo/ Molokans of Armenia]</ref>.
Tamen, malgrandaj komunumoj de etnaj rusa [[Molokanismo|molokanoj]] estas ĉefe trovita en la vilaĝoj de [[Fioletovo]] kaj [[Lermontovo]], kaj en malpli nombroj en la vilaĝoj Sverdlov, Miĥajelovka, Privolnoje, Puŝkino, Medovka kaj la urbo [[Taŝir]]. La totala nombro de molokanoj en Lori estas 3,882 individuoj. Estas malmultaj ortodoksaj rusoj kaj ukrainoj en Vanadzor, Stepanavan kaj la vilaĝo Amrakic.

Laŭ la Diocezo de Gugark, en februaro 2016, Lori estas hejmo de 259 didomoj, el kiuj 3 monaĥejoj, krom 36 preĝejoj kaj 23 kapeloj, aktivas.
La 793 individuoj de la [[Jezidoj|jezida]] komunumo troviĝas en la sudaj vilaĝoj de la provinco inkluzive de Lermontovo kaj Lernanck.
Lori ankaŭ estas hejmo de eta [[Grekoj en Armenio|greka komunumo]] de 655 individuoj, kiuj parolas la [[Ponta greka lingvo|pontan dialekton]]. Malgrandaj grekaj komunumoj troveblis en la urboj [[Alaverdo|Alaverdi]], [[Aĥtala]], [[Stepanavan]], [[Nojemberjan]] kaj [[Vanadzor]]. La plimulto de la vilaĝo [[Jaghdam]] estas greka<ref>[http://hetq.am/arm/news/65830/ekexecashinutyuny-norankakh-lorium-karapetyanner-valeri-mejlumyan-vladimir-movsisyan-ev-urishner.html Churches in Lori province]</ref>.

== Kulturo ==
Inter la 11-a kaj 13-a jarcentoj, la monaĥejoj [[Haghpat]], [[Monaĥejo Sanahin|Sanahin]], [[Monaĥejo Kobajr|Kobajr]] kaj Bardzrakaŝ en [[Dsegh]] funkciis kiel centroj de [[Kulturo de Armenio|armena kulturo]], teologio kaj scienco. Fakuloj kiel [[Hovhannes Imastaser]], Grigor Tuteordi, Davit Kobajreci, [[Grigor Magistros]] laboris en ĉi tiuj monaĥejoj. La Domo-muzeo de [[Hovhannes Tumanjan]] en Dsegh estas inter la rimarkindaj kulturaj strukturoj en Lori.
[[Dosiero:Sanahin-external-view.jpg|eta|250px |[[Monaĥejo Sanahin]]]]
[[Dosiero:Khorakert 37.jpg|eta|250px |[[Monaĥejo Ĥorakert]]]]
[[Dosiero:Sverdlov St. George Church 5.jpg|eta|250px|Preĝejo Sankta Georgo de Sverdlov]]

=== Fortikaĵoj kaj arkeologiaj lokoj ===
* Kastelo Kajcon de la 10-a jarcento,
* Fortikaĵo Kajan de la 10-a jarcento,
* Fortikaĵo Aĥtala de la 10-a jarcento,
* [[Fortikaĵo Lori]] de la 11-a jarcento,
* Ponto de Sanahin de 1195,
* Ponto de Jaghdam de la 13-a jarcento
* Fortikaĵo Sedvi de la 13-a jarcento.

=== Preĝejoj kaj monaĥejoj ===
* [[Odzun (preĝejo)|Preĝejo Odzun]] de la 5-a jarcento.
* [[Preĝejo Sankta Georgo (Sverdlov)|Preĝejo Sankta Georgo]] de Sverdlov de la 6-a jarcento,
* [[Horomajr|Monaĥejo Horomajr]] de la 7-a jarcento proksime de [[Odzun]],
* Preĝejo Sankta Gregorio la Iluminanto de Dsegh, 7-a jarcento,
* Monaĥejo [[Hnevank]], 7a-12a jarcentoj,
* Monaĥejo Sankta Johano de Ardvi , 8a-13a jarcentoj,
* [[Monaĥejo Sanahin]] de la 10-a jarcento,
* Monaĥejo [[Haghpat]] de la 10-a jarcento,
* Preĝejo de la Kvardek Martiroj de la 11-a jarcento,
* Monaĥejo Ĥorakert de 1251 en Ĝiliza,
* Monaĥejo Sankta Signo de Sedvi proksime al Kaĉaĉkut, de la 13-a jarcento,
* [[Preĝejo Sankta Dipatrino (Vanadzor)|Preĝejo Sankta Dipatrino]] de [[Vanadzor]], malfermita en 1831,
* Rusa preĝejo Sankta Nikolao la Mirinda, de Amrakic, malfermita en 1848,
* Preĝejo Gjulagarak de 1876.
* Rusa Preĝejo de la [[Naskiĝo de Maria|Naskiĝo de Beata Virgulino Maria]] de Vanadzor, malfermita en 1895.

== Transportado ==
Lori estas ligita al aliaj partoj de Armenio per fervojo, aŭtovojo kaj reto de regionaj vojoj. La M-6-Aŭtovojo pasanta tra la provinco, ligas la ĉefurbon [[Erevano]] kun la [[Kartvelio|kartvela]] ĉefurbo [[Tbiliso]]. La Aŭtovojo M-8 ligas Lori kun la provinco [[Tavuŝa provinco|Tavuŝo]] oriente<ref>[http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=5370&lang=arm Community mergers in Armenia]</ref><ref>[http://lori.mtad.am/about-communities/ Lori Province communities]</ref><ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.lragir.am/index/arm/0/country/view/155056 |titolo=Հայաստանի 328 համայնքների միավորմամբ կձևավորվի 34 համայնք. ԱԺ-ն քննարկում է ծրագիրը |alirdato=2020-10-29 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20171218223556/http://www.lragir.am/index/arm/0/country/view/155056 |arkivdato=2017-12-18 }}</ref>.

La provinca centro [[Vanadzor]] havas stacidomon, kiu ankaŭ ligas la urbon kun norda kaj centra Armenio. En aprilo 2012, la ponto Zamarlu estis malfermita ĉe la fervoja sekcio Vanadzor-Ajrum por sekurigi la trairon de la trajnoj sur ĉi tiu segmento. Nuntempe la fervoja sekcio Vanadzor-Fioletovo estas konstruata ene de la kadroj de la armena fervoja disvolviĝa programo.

La Flughaveno Stepanavan situanta proksime al la urbo [[Stepanavan]] estas nuntempe en rekonstruo kaj estas atendita esti preta<ref>[http://president.am/en/domestic-visits/item/2012/04/21/news-395/ President Serzh Sargsyan conducted a working visit to Lori and Tavush marzes]</ref>.

== Ekonomio ==
=== Agrikulturo ===
[[Dosiero:Fioletovo1 (6 sept 2008).jpg|eta|250px |maldekstre|Terkultivaj areoj de Lori]]
La agrikulturo de Lori formas ĉirkaŭ 7,5% de la jara totala agrikultura produkto de Armenio.  Ĉirkaŭ 40% de la loĝantaro en Lori okupiĝas pri agrikulturaj agadoj, inkluzive terkultivadon kaj brutobredadon. Preskaŭ 66.3% (2,511.5&nbsp;km <sup>2</sup>) de la tuta areo de la provinco estas kultiveblaj regionoj, el kiuj 17% (421&nbsp;km <sup>2</sup>) estas plugitaj. La ĉefaj kultivaĵoj de la provinco estas grajnoj, sekvataj de terpomo kaj legomoj<ref>{{Cite web |url=http://www.ktak.am/schoolslist/06_Pet_Lori.pdf |title=Lori Province schools |access-date=2015-12-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305022909/http://www.ktak.am/schoolslist/06_Pet_Lori.pdf |archive-date=2016-03-05 |url-status=dead |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-29 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160305022909/http://www.ktak.am/schoolslist/06_Pet_Lori.pdf |arkivdato=2016-03-05 }} {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160305022909/http://www.ktak.am/schoolslist/06_Pet_Lori.pdf |date=2016-03-05 }} {{Citaĵo el la reto |url=http://www.ktak.am/schoolslist/06_Pet_Lori.pdf |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2020-10-29 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160305022909/http://www.ktak.am/schoolslist/06_Pet_Lori.pdf |arkivdato=2016-03-05 }}</ref>.

Estas granda kokejo en la urbo [[Spitako]].

=== Industrio ===
[[Dosiero:Teghut Mine 2014.jpg|eta|250px|maldekstre|Minejo Teghut]]
La provinco havas kontribuon de proksimume 6% en la ĉiujara totala industria produkto de Armenio. Lori estas grava centro por metalurgia komerco, konstruado de materialoj, same kiel laktaĵoj<ref>[http://vtc.am/en/about-us/ VTC, About us]</ref>.

La urbo Vanadzor estas la ĉefa industria centro de la provinco. La industrio de la urbo estas sufiĉe diversa kun multaj firmaoj specialigitaj pri vestaĵa fabrikado, kemiaj produktoj, konstrumaterialoj kaj laktaĵoj. La plej grandaj vestoproduktantoj de la urbo estas la vestfabriko "Dav-Gar" fondita en 1962, la Kudra Fabriko fondita en 1977 (privatigita en 1996), la "Sarton" Kudrofabriko fondita en 1990, "Ruz-Dan" vestfabriko fondita en 2000. La plej grandaj kemiaj plantoj de [[Vanadzor]] inkluzivas la "Vanadzor ChimProm" fonditan en 1929, la "Gipk" entrepreno por polimeraj materialoj fondita en 1967, kaj la "Gary Group" por polimeraj materialoj fondita en 1998. La "Beton" entrepreno fondita en 1988, la fabriko "Bionik" fondita en 2004, kaj la fabriko "Karaberd" estas specialigitaj pri [[konstrumaterialo]]j. La "DIET LLC", la fabrikoj "K&K" kaj "Katnagorts" estas specialigitaj pri laktaĵoj. Aliaj ĉefaj industriaj plantoj de Vanadzor inkluzivas la elektromekanikan fabrikon "Ardvin" fonditan en 1956, la entreprenon "Gems De Luxe" fonditan en 1996 kaj la fabrikon "Jerutsogh" por hejtado de ekipaĵoj. La Termocentralo Vanadzor funkcias ekde 1961<ref>[http://www.ffa.am/hy/1446558505 Vanadzor football academy]</ref><ref>[https://armfootball.com/arm/news/81925/bacvec-vanadzori-futboli-akademian.html Vanadzor Football Academy is open]{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.

Aliaj rimarkindaj industriaj plantoj en Lori inkluzivas la Entreprenon de Produktado de Elektraj Produktoj "Bhez-Plazma" fonditan en 1960 en [[Stepanavan]], la fabrikon "Fratoj Titanjan" por konstrumaterialoj fondita en 1964 en [[Alaverdo|Alaverdi]], la fabriko "INSI-NTK" por kosmetikaĵoj kaj parfumoj fondita en 2006 en Hobardz, la "Katnarat Laktaĵa Fabriko" fondita en 2009 en Katnarat, la "Tutjan" linoleo-fabrika entrepreno fondita en 2010 en Hartagjugh, la "Grig Stone" minindustria kaj ŝtonprilabora fabriko en [[Stepanavan]], la "Hoosh" ŝton-prilabora fabriko en [[Taŝir]]o, kaj la fabriko "Sanasar Janjughazjan" por karbonataj nealkoholaĵoj en Vardablur.

=== Turismo ===
[[Dosiero:Avan Dzoraget.jpg|eta|dekstre|250px |Avan Dzoraget Resort]]
La monta naturo, la milda somera klimato kaj la verdaj arbaroj de Lori allogas multajn vizitantojn dum la somera sezono. Multaj [[sanatorio]]j, hoteloj, feriejoj kaj kuraclokoj servas la provincon, ĉefe ĉirkaŭ Vanadzor, Stepanavan, Alaverdi, Dsegh kaj laŭ la riveroj Dzoraget kaj Deped. La ''Monaĥejoj de [[Haghpat]] kaj [[Monaĥejo Sanahin|Sanahin]]'' estas en la listo de [[monda heredaĵo de Unesko]].
Lori havas 3 naturajn protektejojn, inkluzive de la Rifuĝejo Gjulagarak, la Rifuĝejo Margahovit, kaj la Rifuĝejo de Rhododendron caucasicum proksime de la rivero [[Aghstev]].

La [[Dendroparko Stepanavan]] same kiel la Botanika Ĝardeno de Vanadzor estas ĉefaj celoj por ekoturismaj amantoj.

== Edukado ==
[[Dosiero:Վանաձորի մանկավարժական ինստիտուտ Vanadzor State Pedagogical University 07.jpg|eta|250px| maldekstre| [[Vanadzora Ŝtata Universitato]]]]
[[Gugarko]] estis unu el la ĉefaj edukaj centroj tra la historio. La historia Universitato de Sanahin malfermiĝis en 966 p.K. per la klopodoj de la bagratida reĝino Ĥosrovanuŝ, situis en la areo de nuntempa Sanahin.

Nuntempe Vanadzor havas 2 universitatojn: la "[[Vanadzora Ŝtata Universitato]] nomata laŭ [[Hovhannes Tumanjan]]", kaj "Armena-Rusa Internacia Universitato [[Mĥitar Goŝ]]". Branĉoj de la [[Erevana Ŝtata Universitato]] kaj [[Nacia Politeknika Universitato de Armenio]] ankaŭ funkcias en la urbo.

La Ŝtata Altlernejo de Alaverdi ofertas ŝancon en pedagogiaj studoj kun daŭro de du jaroj, dum la filio Tumanjan de la "Norda Universitato" ofertas diplomojn pri flegado kaj denta protezo.

Ekde la eduka jaro 2015–2016, Lori havas 162 lernejojn.

La Teknologia Centro Vanadzor funkcias ekde oktobro 2016. Ĝi celas antaŭenigi la komercan kaj teknologian medion en la tuta regiono Lori.

== Sporto ==
[[Dosiero:Lori, Vanadzor ski resort.jpg|eta|250px |Vanadzora skiejo]]
[[Piedpilko]], [[manpilko]] kaj [[Vintra sporto|vintraj sportoj]] estas popularaj en Lori. Estas futbalaj stadionoj en Vanadzor, Alaverdi, Aĥtala kaj [[Tumanjan]].

Lori Vanadzor, FK Vanadzor, Debed FK kaj FK Aĥtala reprezentis la provincon en la hejmaj futbalaj konkursoj. Tamen ili ĉiuj dissolviĝis pro monaj malfacilaĵoj.

La FFA Vanadzora Futbala Akademio malfermis siajn pordojn la 29-an de oktobro 2016. En 2017 la nove fondita Lori FK debutis en la Armena Unua Ligo, reprezentante la urbon Vanadzor.

Vanadzor estas grava centro por vintraj sportoj en norda Armenio kun [[Vintrosportejo|skiejo]] proksime al la urbo.

== Galerio ==
<gallery mode="packed" heights="200">
File:Odzun-church-south.jpg|Preĝejo de Odzun
File:Axtala1.jpg|Monaĥejo Aĥtala
File:Pushkin Pass.jpg|Nordo de Lori vidata el la montpasejo Puŝkin
File:Lermontovo, Armenia.jpg|Vilaĝo [[Lermontovo]]
File:Karmir Aghek.jpg|Montoj Somĥeti kaj la vilaĝo [[Karmir Aghek]]
File:Amrakits_church,_ArmAg_(1).jpg|Iama ortodoksa preĝejo Sankta Nikolaj de Amrakic
File:3._Ստեփանավան_2011.JPG|Rivero Dzoraget en Lori.
</gallery>

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

[[Dosiero:Lori Berd fortress pano.jpg|800px|eta|center|<center>[[Fortikaĵo Lori]], ĉefurbo de la [[Loria reĝlando]]</center>]]
{{Projektoj}}

[[Kategorio:Provincoj de Armenio]]