Asocio (psikologio)
 | Ĉi tiu artikolo temas pri psikologia fenomeno. Koncerne aliajn signifojn aliru la apartigilon Asocio (apartigilo). |
Asocio estas ajna ligo lernita inter iuj du objektoj. Laŭ PIV ĝi signifas "Aro da kunligitaj diversaj aferoj, kiuj kvazaŭ alkroĉiĝas unu al alia: tiu poemo prezentas strangan asocion de ideoj"[1]
La asociado ligas objektojn kiuj povas esti de malsamaj tipoj - faktoj, ideoj, agoj, bildoj, stimuloj kaj reagoj, memoroj, kaj similaj. En lernaj teorioj asocio estas difinita kiel ligo inter stimuloj kaj reagoj, kaj ne nepre inter du memoroj kiuj povas esti elprenitaj al la konscion. Plejparto de ĉi tiuj teorioj estis influitaj de la kondutismo en psikologio, skolo kiu studas la malkaŝan konduton de bestoj kaj homoj.
Etiologio
[redakti | redakti fonton]Estas multaj eblaj klarigoj pri kiel asocieca ligo estas formita, kiel la formado de novaj sinapsoj en la cerbo, ŝablonoj de neŭrala agado aŭ retoj de abstraktaj ideoj kiuj ekzistas en nia cerbo.
Aktiva memoro povas esti uzita por ĉerpi memorojn kiuj havas proksiman rilaton, per aktivigo de ili tra sinapsa dratado. La drataro estas kreita en la procezo de lernado kiu ligas ĝin al memoroj kiuj estas eltiritaj en proksima proksimeco al ĝi ene de intervalo de ĝis kelkaj horoj. La drataro estas plifortigita kiam la ŝablono ripetas ĉar tio povas indiki eblan rilatan ligon de kialo kaj efiko aŭ pertempan ligon.
Reakiro de sekvenco de asocioj pri okazaĵo aŭ scenaro kiu inkluzivas multajn detalojn, estas farita per seria sinapsa drataro kiu ekzistas inter malsamaj memoroj kiuj reprezentas la detalojn de la okazaĵo kaj permesas ilian retrovon unu post la alia kaj en la ordo de okazado kaj eĉ en inversa ordo. Seria rehavigo estas ankaŭ uzata por orientiĝo en la spaco, esenca ebleco por movado kaj navigado en la ĉirkaŭaĵo, kun unu memoro reprezentanta segmenton de vojo prenita kaj sekve prenanta la venontan memoron kiu antaŭdiras la venontan segmenton de la vojo de seria sekvenco de lokaj neŭronoj.
Asociado de imagpovo okazas kiam du aŭ pli da neŭronoj dividas la samajn sinapsajn ligojn, tiel ke stimulo en unu el ili povas stimuli la alian kaj prezenti ĝian enhavon kune kun la enhavo de sia antaŭulo. La sinapsaj ligoj estas la konstrubriketoj de la enhavo stokita en nervaj ĉeloj, tiel ke la ligoj inter la du ĉeloj reprezentas tion, kion ili havas komune, kune kun ligoj kiuj estas unikaj al ili kaj kiuj reprezentas la diferencon inter ili.
Psikoterapio kaj lernado
[redakti | redakti fonton]Psikanalizo kaj aliaj terapiaj aliroj fokusigas pri la psikologian sperton, kiu ekestas per stimulo aŭ evento, tiel ke asocioj iĝas ilo de granda graveco dum terapio. Ekzemple, por iu paciento la vorto "birdo" povas levi la vorton "flugiloj" en asocio, kaj sekve tiu ĉi vorto povas levi la vorton "aviadilo" en asocio, ktp. Ĉi tiu ĉeno de, kutime liberaj kaj tujaj, asocioj povas esti uzata de la terapiisto por diagnozi kaj lokalizi konfliktojn kaj psikologiajn defendojn en la paciento.
Ĉi tiu tekniko ankaŭ estas uzata en parolaj lernado-studoj kaj psiko-lingvaj studoj ekzamenantaj kiel signifo estas kreita kaj signita por vorto. Ĉi tie estas distingo inter sintagmaj asocioj (sintakse sinsekva vorto, kiel la adjektivo komforta por la subjaktivo seĝo) kaj paradigmataj asocioj, (vorto rilata en signifo, kiel tablo al seĝo). Infanoj emas ellogi sintagmajn asociojn, kaj plenkreskuloj emas ellogi paradigmatimajn asociojn. Oni supozas, ke ekzistas "areoj de asociiĝo" en la cerbo, kiel la frontaj kaj vertebraj loboj, en kiuj koncentriĝas la mensa agado de lernado, pensado kaj inferenco.
Ĉar informoj en longdaŭra memoro estas ĉifrita surbaze de signifo dum ligado al antaŭa scio, asocio estas unu maniero plibonigi la retrovkapablon de memoro. Asocioj ankaŭ estas uzataj por kunligi difinojn al krucvortenigmoj kaj precipe al logikaj krucvortenigmoj.