Saltu al enhavo

Nikola Tesla

Redakti ligilojn
El Vikipedio, la libera enciklopedio
(Alidirektita el Teslo)
Temas pri... Ĉi tiu artikolo temas pri serba fizikisto. Por informoj pri la mezurunuo de magneta indukdenso, vidu la artikolon Teslo (mezurunuo).
Nikola Tesla
Persona informo
Никола Тесла
Naskonomo Никола Тесла
Naskiĝo 10-an de julio 1856 (1856-07-10)
en Smiljan
Morto 7-an de januaro 1943 (1943-01-07) (86-jaraĝa)
en Nov-Jorko
Mortis pro Naturaj kialoj Redakti la valoron en Wikidata vd
Mortis per Korinfarkto Redakti la valoron en Wikidata vd
Tombo Nikola Tesla Museum, Belgrade, Serbia (en) Traduki 44° 48′ 18″ Nordo 20° 28′ 15″ Oriento / 44.805 °N, 20.4708 °O / 44.805; 20.4708 (mapo) Redakti la valoron en Wikidata vd
Religio Serba Ortodoksa Eklezio vd
Etno Serbs of Croatia vd
Lingvoj angla • franca • ĉeĥa • hungara • germana • latina • itala • kroata • serba vd
Loĝloko Prago • Budapeŝto • Graz • Parizo • Colorado Springs • Nov-Jorko • Karlovac • Smiljan vd
Ŝtataneco Usono (1891–1943)
Reĝlando Hungario (1867–1918)
Aŭstra imperio (1856–1867) Redakti la valoron en Wikidata vd
Alma mater Teknologia Universitato Graz (1875–1878)
Gymnasium Karlovac (en) Traduki (1870–1873)
Universitato de Karolo Redakti la valoron en Wikidata vd
Subskribo Nikola Tesla
Familio
Patro Lionel messi (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Patrino Đuka Madic (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Gefratoj Marica Kosanovi (en) Traduki Redakti la valoron en Wikidata vd
Edz(in)o –
Profesio
Okupo inventisto
fizikisto
maŝinkonstrua inĝeniero
elektrika inĝeniero
futurologo Redakti la valoron en Wikidata vd
Laborkampo Elektrotekniko, mekanika inĝenierarto, fizikisto, meĥaniko kaj inventisto Redakti la valoron en Wikidata vd
vd Fonto: Vikidatumoj
v • d • r
Nikola Tesla en sia laboratorio en Colorado Springs je 1900

Nikola TESLA (Esperante: Nikolao TESLO; naskiĝis la 10-an de julio 1856 en Smiljan, Kroatio, tiam parto de Aŭstra imperio, mortis la 7-an de januaro 1943 en Novjorko) estis serba-usonano fizikisto, inventisto kaj elektro-inĝeniero. Pri lia mortotago estas necerteco de ±1 tago, ĉar oni trovis lin mortintan solan en hotelo.

Tesla jam akiris sperton pri telefonio antaŭ elmigri al Usono en 1884 por labori kun Thomas Edison. Li tuj muntis proprajn laboratoriojn kie li laboris por diversaj elektraj kaj magnetaj aparatoj, inventoj kaj produktaĵoj. Li laboris ankaŭ por George Westinghouse.

Lia plej grava kontribuo al la elektrotekniko estis la utiligo de alterna kurento. Krome li ege laboris pri senkabla komunikado. De 1892 al 1894 li estis vic-prezidanto de la Usona Instituto de Elektraj Inĝenieroj.

Tesla pretendis, ke li inventis radian komunikadon, kaj kontestis la antaŭecon de Guglielmo Marconi. Komence oni opiniis ke la inventinto estis Marconi, tamen en 1943 tribunalo decidis doni patentan rajton al Tesla. La proceso okazis post la morto de Tesla, tial kutime oni trovas Marconi la inventinto, kvankam li mem diris, ke por konstrui radion li utiligis la antaŭajn verkojn de Tesla.

Tesla estis sekretema homo, kio kaŭzis fantaziajn onidirojn pri lia laboro. Iel li povis esti konsiderata de kelkaj kiel ekzemplo de freneza sciencisto.[1] Liaj patentoj enspezigis lin per konsiderindaj monkvantoj, multo el kio estis uzita por financi sian projektojn atingante variajn gradojn de sukceso. Li vivis plej el sia vivo en novjorkaj hoteloj, post sia retiriĝo. Lia verko falis al relativa malhelo post lia morto, sed en 1960 laŭ li estis nomita la teslo, la mezurunuo de magneta indukdenso laŭ la internacia sistemo de mezurunuoj. Tesla ĝuis reaperon en intereso en popola kulturo ekde la 1990-aj jaroj.[2]

Antaŭ sia morto li laboris pri tele-efika batalilo, nomata "mortigaj radioj", kiun li proponis al la usona defenda ministerio, sed detaloj ne estas konataj.

Usona kompanio, kiu produktas novan generacion de elektraj aŭtomobiloj, nomiĝas Tesla Motors omaĝe al la fizikisto.

Komencaj jaroj (1856–1885)

[redakti | redakti fonton]
Rekonstruita domo de Tesla en Smiljan, Kroatio, kie li naskiĝis, kaj la rekonstruita preĝejo, kie lia patro servis. Dum la Jugoslavaj Militoj, kelkaj el la konstruaĵoj estis akre damaĝitaj pro incendioj. Ili estis restaŭritaj kaj remalfermitaj en 2006.[3]
Baptatestilo de Tesla, 28a de Junio 1856.
La patro de Nikola Tesla nome Milutin, pastro de la Orienta Ortodoksa Eklezio en la vilaĝo Smiljan.

Nikola Tesla estis naskita la 10-an de julio (O.S. 28-a de junio) 1856 al serbaj gepatroj en la vilaĝo Smiljan, Aŭstra imperio (nuntempa Kroatio).[4][5] Lia patro, Milutin Tesla, estis ortodoksa pastro.[6][7][8][9] La patrino de Tesla, Đuka Tesla (naske Mandić), kies patro ankaŭ estis ortodoksa pastro,[4] havis talenton por produktado de hejmaj metiiloj, mekanikaj aparatoj, kaj la kapablon parkerigi serbajn epopeojn. Đuka neniam ricevis formalan edukon. Nikola kredis ke lia eideta memoro kaj kreivaj kapabloj devenas el la genetiko kaj influo de lia patrino.[10][11] La prapatroj de Tesla estis de okcidenta Serbio, proksime de Montenegro.[4]

Tesla estis la kvara el kvin infanoj. Li havis pli aĝan fraton nomitan Dane kaj tri fratinojn, nome Milka, Angelina kaj Marica. Dane estis mortigita en rajdakcidento kiam Nikola estis kvinjaraĝa.[12] En 1861, Tesla ekzamenis la "Pli malaltan" aŭ "Primaran" lernejon en Smiljan kie li studis germanan, aritmetikon, kaj religion.[13] En 1862, la familio Tesla translokiĝis al Gospić, Aŭstra imperio, kie la patro de Tesla laboris kiel pastro. Nikola kompletigis "Pli malaltan" aŭ "Primaran" lernejon, sekvita fare de la "Malsupra Reĝa Gimnazio" aŭ "Porinstruista Lernejo".[14]

En 1870 Tesla translokiĝis al Karlovac (Kroatio)[15] por ekzameni lernejon ĉe Alta Reĝa Gimnazio, kie li estis profunde influita fare de matematika instruisto Martin Sekulić.[4][16] Tesla povis elfari integralan kalkulon en sia kapo, kio instigis liajn instruistojn por kredi ke li trompis.[17] Li finis kvarjaran programon en tri jaroj kaj diplomiĝis en 1873.[4]

En 1873 Tesla estis resendita al sia naskiĝurbo, Smiljan. Baldaŭ post kiam li alvenis, Tesla eksuferis ĥoleron; li estis litmalsana dum naŭ monatoj kaj estis proksime de morto multajn fojojn. La patro de Tesla, en momento de malespero, promesis sendi lin al la plej bona inĝenierlernejo se li resaniĝos post la malsano[15][16] (lia patro origine volis ke li eniru la pastraron).[18]

En 1874 Tesla evitis esti rekrutita en la Aŭstria-hungara armeo en Smiljan[19] forkurante al Tomingaj, proksime de Gračac. Tie li esploris la montojn en la vestaro de ĉasisto. Tesla diris ke tiu kontakto kun naturo igis lin pli forta, kaj fizike kaj mense.[16] Li legis multajn librojn en Tomingaj, kaj poste diris ke la verkoj de Mark Twain helpis al li mirakle renormaliĝi post sia komenca malsano.[15]

En 1875 Tesla enskribiĝis en la Aŭstria Politekniko en Graz (Aŭstrio) danke al armealima stipendio. Dum sia unua jaro Tesla neniam maltrafis prelegon, gajnis la plej altajn kvalifikojn eblajn, pasigis naŭ ekzamenojn[15][16] (preskaŭ duoble postulite[4]), komencis serban kulturklubon,[16] kaj eĉ ricevis leteron de rekomendo de la dekano de la teknika fakultato por sia patro, kiu deklaris, "via filo estas stelo unuaranga."[4] Tesla asertis ke li laboris de 3-a horo ĝis 23-a, neniu dimanĉo aŭ ferio esceptite.[15] Li estis "humiligita kiam [lia] patro faris malpezon de [tiuj] malmole gajnitaj honoroj." Post la morto de lia patro en 1879,[19] Tesla trovis pakaĵon da leteroj de siaj profesoroj al sia patro, avertante ke se li ne estos forigita de la lernejo, Tesla estus mortigita pro labora trostreĉiĝo.[15] Dum sia dua jaro, Tesla venis en konflikton kun profesoro Poeschl pro la Gramme-dinamo, kiam Tesla indikis ke komutiloj ne estis necesaj. Ĉe la fino de sia dua jaro, Tesla perdis sian stipendion kaj iĝis dependigita al vetludo.[15][16] Dum sia tria jaro, Tesla vetludis por sia poŝmono kaj lia instrukotizo, poste vetludante reen siajn komencajn perdojn kaj resendante la saldon al sia familio. Tesla diris ke li "venkis [sian] pasion tiam kaj tie", sed poste li ludis bilardon en Usono. Kiam ekzamentempo venis, Tesla estis nepreparita kaj petis studetendon, sed tio estis neita. Li neniam gradiĝis ĉe la universitato kaj ne ricevis gradojn por la lasta semestro.[19]

Mariboro, kie dum tempo loĝis Tesla.

En decembro 1878, Tesla forlasis Graz kaj distranĉis ĉiujn rilatojn kun sia familio por kaŝi la fakton ke li falis el lernejo.[19] Liaj amikoj opiniis ke li dronis en la rivero Muro.[20] Tesla iris al Mariboro (nun en Slovenio), kie li laboris kiel desegnisto por 60 guldenoj monate. Li foruzis siajn libertempojn kartolude kun lokanoj surstrate.[19] En marto 1879, Milutin Tesla iris al Mariboro por petegi sian filon por reveni hejmen, sed Nikola rifuzis.[21] Nikola suferis pro nervokrizo ĉirkaŭ la sama tempo.[20]

La 24an de marto 1879, Tesla estis resendita al Gospić sub policgardado pro manko de restadpermeso. La 17-an de aprilo 1879 Milutin Tesla mortis en la aĝo de 60 post akirado de nespecifita malsano[22] (kvankam kelkaj fontoj diras ke li mortis pro koratako[23]). Dum tiu jaro, Tesla instruis grandan klason de studentoj en sia iama lernejo, Alta Reĝa Gimnazio, en Gospić.[22]

En januaro 1880, du el la onkloj de Tesla arigis sufiĉe da mono por helpi al li forlasi Gospić kaj translokiĝi al Prago kie li devis studi. Bedaŭrinde, li tro malfrue alvenis por aliĝi en Universitato de Karolo; li neniam studis grekan, postulatan fakon; kaj li estis analfabeta en la ĉeĥa, alia postulata fako. Tesla, aliflanke, sekvis prelegojn en la universitato, kvankam, kiel simpla aŭskultanto, li ne ricevis gradojn por la kursoj.[24][25][26]

En 1881, Tesla translokiĝis al Budapeŝto por labori ĉe Ferenc Puskas ĉe telegrafia societo, la Budapeŝta Telefona Entrepreno. Post alveno, Tesla ekkomprenis ke la firmao, tiam sub konstruo, estis ne funkcia, tiel ke li laboris kiel desegnisto en la Centra Telegrafa Oficejo anstataŭe. Post kelkaj monatoj, la Budapeŝta Telefoncentralo iĝis funkcia kaj Tesla estis asignita al la ĉefa elektrista posteno.[27] Dum sia dungado, Tesla faris multajn plibonigojn al la ekipaĵo de la ĉefa stacidomo kaj asertis esti perfektiginta telefonripetilon aŭ amplifilon, kio neniam estis patentita nek publike priskribita.[15]

Laboro por Edison

[redakti | redakti fonton]
Portreto de Thomas Edison (1890) de Abraham Archibald Anderson ĉe Nacia Portreta Galerio

En 1882, Tesla komencis labori por la Kontinenta Edison Firmao en Francio, dezajnante kaj farante plibonigojn al elektra ekipaĵo.[28] En junio 1884, li translokiĝis al Novjorko[4][29] kie li estis dungita fare de Thomas Alva Edison por labori por lia Edison Machine Works. La laboro de Tesla por Edison komenciĝis per simpla elektrotekniko kaj rapide progresis al solvado de pli malfacilaj problemoj.[30]

Tesla ricevis proponon por la tasko de tuta restrukturado de la generatoroj de kontinua kurento de la Edisona Kompanio. En 1885, li diris ke li povis restrukturi la malefikajn motorojn kaj generatorojn de Edison, farante plibonigon en kaj servo kaj konsumo. Laŭ Tesla, Edison rimarkigis, "Estas kvindek mil dolaroj por vi – se vi faras ĝin"[10]- tio estis stranga deklaro de Edison, kies firmao estis avara pri salajroj kaj kiu ne havis tiun specon de kontanta mono mane.[31] Post monatoj da laboro Tesla plenumis la taskon kaj petis la koncernan pagon. Edison, dirante ke li estis nur ŝercinta, respondis, "Tesla, vi ne komprenas nian usonan humuron."[4][32] Anstataŭe, Edison ofertis al Tesla plialtigon de 10 usonaj dolaroj super la 18dolara semajnsalajro; Tesla rifuzis la oferton kaj tuj eksiĝis.[10]

Mezaj jaroj (1886-1899)

[redakti | redakti fonton]

Post lasi la firmaon de Edison, Tesla partneris kun du negocistoj en 1886, nome Robert Lane kaj Benjamin Vale, kiuj jesis financi elektran lumigan firmaon kun la nomo de Tesla, nome Tesla Electric Light & Manufacturing.[33] La firmao instalis elektrajn lumsistemojn bazitajn sur arkampoloj dizajnitaj fare de Tesla kaj ankaŭ havis dezajnojn por dinamelektraj maŝinkomutiloj, la unuaj patentoj eldonitaj al Tesla en Usono.[31]

La investantoj montris nur malmulte da intereso pri la ideoj de Tesla pri novaj specoj de motoroj kaj elektraj transsendaj ekipaĵoj kaj ankaŭ ŝajnis pensi ke estas pli bone pluevoluigi elektran aparaton ol inventi novajn sistemojn.[34] Ili poste forigis Tesla eksteren lasante lin malriĉega. Li eĉ perdis uzorajton de la patentoj kiujn li generis ĉar li asignis ilin al la firmao ŝanĝe de akcioj.[34] Li devis labori pri diversaj elektraj riparlaboroj kaj eĉ kiel fosaĵelfosisto por 2 dolaroj tage. Tesla konsideris la vintron de 1886/1887 tempon de "teruraj kapdoloroj kaj amaraj larmoj." Dum tiu tempo, li pridubis la valoron de sia edukado.[31][35]

AK kaj la induktomotoro

[redakti | redakti fonton]
Desegno el usona patento 381,968, ilustranta principojn de la alternkurenta indukcia motoro de Tesla

Fine de 1886 Tesla renkontis Alfred S. Brown, inspektoron de Western Union, kaj novjorkan advokaton Charles F. Peck. Ambaŭ havis spertojn en starigado de firmaoj kaj reklamado de inventoj kaj patentoj por financa gajno.[36] Surbaze de la patentoj de Tesla kaj aliaj ideoj ili konsentis subteni lin finance kaj pritrakti liajn patentojn. Kune en aprilo 1887 ili formis la Teslan Elektrokompanion kun interkonsento ke profitoj el generitaj patentoj irus 1/3 al Tesla, 1/3 al Peck kaj Brown, kaj 1/3 por financi evoluon.[36] Ili starigis laboratorion por Tesla ĉe 89 Liberty Street en Manhatano kie li laboris pri pliboniĝado kaj evoluigado de novaj specoj de elektromotoroj, generatoroj kaj aliaj aparatoj.

Unu el la aĵoj kiujn Tesla evoluigis ĉe tiu laboratorio en 1887 estis induktomotoro kiu funkciis per alterna kurento, energisistema formato kiu komencis esti konstruita en Eŭropo kaj Usono pro ĝiaj avantaĝoj en longdistanca altatensia dissendo. La motoro uzis polifazan fluon kiu generis rotacian kampon por turni la motoron (principo kiun Tesla asertis esti elpensinta en 1882).[37][38][39] Tiu nova elektromotoro, patentita en majo 1888, estis simpla mem-starta dezajno kiu ne bezonis kolektoron, tiel evitante ekfunkciigi kaj la altan prizorgadon de konstanta servado kaj anstataŭigi mekanikajn brosojn.[31][40]

En 1888, la redaktisto de revuo Electrical World (elektra mondo), Thomas Commerford Martin (amiko kaj publicisto), aranĝis ke Tesla montru sian alternkurentan sistemon, inkluzive de sia induktomotoro, ĉe la Usona Instituto de Elektraj Inĝenieroj (nun IEEE).[41] Inĝenieroj laborantaj por la Westinghouse Electric & Manufacturing Company informis al George Westinghouse ke Tesla havis realigeblan AK-motoron kaj rilatigis energisistemon - io al kio Westinghouse provis certigi la patentojn. Westinghouse planis ricevi patenton por simila induktomotoro bazita sur senkomutila rotacianta magneta kampo prezentita en artikolo en marto 1888 fare de la itala fizikisto Galileo Ferraris sed decidis ke la patento de Tesla verŝajne kontrolos la merkaton.[31][42]

AK dinamo-elektra maŝino de Nikola Tesla (AK elektra generatoro) laŭ patento 390721 de 1888.

En julio 1888, Brown kaj Peck negocis licencan interkonsenton kun George Westinghouse por la polifaza induktomotoro kaj transformilaj dezajnoj de Tesla por 60,000 dolaroj en kontanta mono kaj akcioj kaj tantiemon de 2.50 dolaroj je Ak-ĉevalforto produktita per ĉiu motoro. Westinghouse ankaŭ dungis Tesla dum unu jaro por la granda pago de 2,000 dolaroj (52,500 USD en nuntempaj dolaroj) monate por esti konsultisto ĉe la Picburgaj laboratorioj de la Westinghouse Electric & Manufacturing Company.[43]

Dum tiu jaro, Tesla laboris en Picburgo, helpante krei alternkurentan sistemon por funkciigi la tramojn de la urbo. Li trovis la tempon tie frustranta pro konfliktoj inter li kaj la aliaj Westinghouse-inĝenieroj pri kiom plej bone efektivigi AK-potencon. Inter ili, ili decidis por 60-cikla AK sistemo kiun Tesla proponis (por egali la laborfrekvencon de la motoro de Tesla), kvankam ili baldaŭ trovis ke, ĉar la induktomotoro de Tesla povus nur funkcii ĉe konstanta rapideco, ĝi ne funkcios por tramoj. Ili finis uzi DK tiradmotoron anstataŭe.[44][45]

Milito de kurentoj

[redakti | redakti fonton]

La alternkurenta laboro de Tesla metis lin firme sur la "AK" flankon de la tielnomita "Milito de Kurentoj,"[46] elektrostandarda normigbatalo okazinta inter Thomas Alva Edison kaj George Westinghouse.[47][48] La patentoj de Tesla, kune kun la aliaj kiujn la firmao de Westinghouse akiris aŭ formis, permesis al Westinghouse konstrui la rivalan AK-sistemon kiu povis konkuri kun la DK-sistemo de Thomas Alva Edison.[49]

En 1893, George Westinghouse gajnis la oferton elektrigi la Mondan Kolumban Ekspozicion en Ĉikago per alterna kurento, forbatante la oferton de Edison elektrigi la foiron per kontinua kurento. Tiu internacia ekspozicio dediĉis konstruaĵon al elektraj ekspoziciaĵoj. Ĝi estis decida okazaĵo en la historio de AK-energio, kiam Westinghouse montris la sekurecon, fidindecon, kaj efikecon de alterna kurento al la usona publiko.[50][51] Ĉe la Kolumba Ekspozicio, Tesla montris serion de elektraj efikoj antaŭe faritaj ĉie en Ameriko kaj Eŭropo,[10] inklude uzadon de alta tensio kaj altfrekvencan alternan kurenton por ŝalti sendratan gas-ŝargigan lampon.[10] Observanto notis:

Mondfoira Tesla prezentado de alterna kurento kaj elektromekaniko.
Citaĵo
„ Ene de la ĉambro estis suspendita du ebonitaj platoj kovritaj per staniolo. Tiuj estis proksimume dek kvin futojn tute malsamaj, kaj funkciis kiel terminaloj de la dratoj gvidantaj de la transformiloj. Kiam la fluo estis enŝaltita, la lampoj aŭ tuboj, kiuj havis neniujn dratojn ligitaj al ili, sed kuŝis sur tablo inter la interrompitaj platoj, aŭ kiuj eble estos tenitaj en la mano en preskaŭ ajna parto de la ĉambro, estis produktintaj lumon. Tiuj estis la samaj eksperimentoj kaj la sama aparataro montrita fare de Tesla en Londono antaŭ du jaroj, "kie ili produktis tiel multe da miraklo kaj miro".[52] ”

Tesla ankaŭ klarigis la principojn de rotacia kampo kaj induktomotoro per montrado kiel igi kupran ovon stari sur pinto uzanta aparaton kiun li konstruis konata kiel la Tesla Kolumba Ovo.[53]

George Westinghouse

Antaŭ 1892 la firmao de Edison estis plifirmigita en la konglomeraton General Electric fare de financisto John Pierpont Morgan kaj la nova firmao (tiam tute flankiĝanta al AK-sistemo) estis implikita en provoj kaj malfermitaj bataloj kun Westinghouse Electric. Kvankam patento partumanta interkonsenton estis subskribita inter la du firmaoj en 1896[54] Westinghouse estis preme senmonigita pro la financa militado. Por sekurigi pruntojn Westinghouse estis devigita reviziti la AK-patenton de Tesla, pri kiuj bankistoj pripensis financan profiton por la firmao[55][56] (ĉe tiu punkto Westinghouse estis paginta ĉirkaŭ 200,000 dolarojn en licencoj kaj tantiemo al Tesla, Brown, kaj Peck[57]). En 1897, Westinghouse klarigis siajn monmalfacilaĵojn al Tesla en ekstremaj esprimoj, dirante ke se aferoj daŭrigas la manieron kiel ili estas ili jam ne havus la kontrolon de Westinghouse Electric kaj Tesla devus "trakti la bankistojn" por provi kolekti estontan tantiemon. Westinghouse konvinkis Teslan liberigi sian firmaon de la licencada interkonsento pri la AK-patentoj de Tesla en interŝanĝo por ke Westinghouse Electric aĉetu la patentojn por kompleta sumpago de 216,000 dolaroj;[10] tio havigis al Westinghouse paŭzon de tio, ke pro la rapida gajno de alterna kurento en populareco, montriĝis por tre malavara tantiemo de 2,50 dolaroj por AK-ĉevalforto.[43]

Usona civitaneco

[redakti | redakti fonton]

La 30an de julio 1891, en la aĝo de 35, Tesla iĝis naturigita civitano de Usono[58] kaj establis sian laboratorion en la sudo de la Kvina Avenuo, kaj poste alian ĉe 46 E. Houston Street, en Novjorko. Li ŝaltis sendratajn elektrajn lampojn ĉe ambaŭ lokoj, montrante la potencialon de sendrata potencdissendo.[59] En la sama jaro, li patentis la Teslan induktilon.[60]

Tesla funkciis kiel vicprezidanto de la Usona Instituto de Elektraj Inĝenieroj, la antaŭulo (kune kun la Instituto de Radioinĝenieroj) de la nuntempa IEEE, de 1892 ĝis 1894.[61]

Rentgenfota eksperimentado

[redakti | redakti fonton]

Komencante en 1894, Tesla komencis esplori kio li referita kiel radiada energio de "nevideblaj" specoj post kiam li rimarkis difektitan filmon en sia laboratorio en antaŭaj eksperimentoj [67] [68] (poste identigis kiel " rentgenradioj " aŭ " Rentgenaj fotoj "). Liaj fruaj eksperimentoj estis per krimultuboj, malvarma katoda elektra senŝargiĝtubo. Baldaŭ post, multe de la frua esplorado de Tesla - centoj da inventomodeloj, planoj, notoj, laboratoriodatenoj, iloj, fotoj, taksitaj je 50,000 USD - estis perdita en la 5-a Avenua laboratoriofajro de marto 1895. Tesla estas citita fare de The New York Times kiel diranta, "Mi estas tro profunde en funebro por parolo. Kion mi ja diru?" [69] Tesla eble preterintence kaptis Rentgenfotan bildon (datante la de antaŭ proklamo de Wilhelm Conrad Röntgen de decembro 1895 de la eltrovo de rentgenradioj de kelkaj semajnoj) kiam li provis foti Mark Twain prilumitan per Geissler-tubo, pli frua speco de gasa senŝargiĝo-tubo. La nura aĵo kaptita en la bildo estis la metalo ŝlosanta ŝraŭbon sur la fotila lenso. [9] : 134

En marto 1896, post demandosesio de la eltrovo de Wilhelm Conrad Röntgen de Rentgena foto kaj Rentgenfota bildigo (radiografado), [70] Tesla daŭrigis farendaĵo siajn proprajn eksperimentojn enen Rentgenfota bildigo, evoluiganta altan energion ununura fina elektrontubo de sia propra dezajno kiu havis neniun celelektrodon kaj tio laboris de la produktado de la Tesla Volvaĵo (la moderna esprimo por la fenomeno produktita per tiu aparato estas bremstrahlung aŭ bremsanta radiadon). En lia esplorado, Tesla elpensis plurajn eksperimentajn aranĝojn por produkti Rentgenradiojn. Tesla diris ke, kun liaj cirkvitoj, la "instrumento faras ... rajtigi tian generi rentgenradiojn de multe pli granda potenco ol akireble per ordinara aparataro."

Tesla notis la danĝerojn de laborado kun lia cirkvito kaj unu-nodo X-radi-produkti aparatojn. En liaj multaj notaĵoj pri la frua enketo de tiu fenomeno, li atribuis la haŭtlezon al diversaj kialoj. Li frue kredis ke tiu difekto en la haŭto ne estis kaŭzita de la rentgenradioj, sed de la ozono generita en kontakto kun la haŭto, kaj laŭ pli malgranda mezuro, de nitrita acido. Tesla neĝuste kredis ke Rentgenradioj estis longitudaj ondoj, kiel ekzemple tiuj produktitaj en ondoj en plasmo. Tiuj plasmo-ondoj povas okazi en fort-liberaj kampoj.

La 11an de julio 1934, la New York Herald Tribune (Nova York Herald Tribune) publikigis artikolon pri Tesla, en kiu li memoris okazaĵon kiu foje okazus eksperimentante per liaj unu-elektrodaj elektrontuboj; minutpartiklo derompus la katodon, pasus for el la tubo, kaj fizike frapus lin. "Tesla diris li povis senti akran bruldolorantan doloron kie ĝi membrigis lian korpon, kaj denove ĉe la loko kie ĝi pasis." En komparado de tiuj partikloj kun la pecetoj da metalo projekciita per lia "elektra pafilo", Tesla diris, "La partikloj en la trabo de forto ... vojaĝos multe pli rapide ol tiaj partikloj ... kaj ili vojaĝos en koncentriĝoj."

Bildaro

[redakti | redakti fonton]

Notoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Van Riper 2011
  2. ↑ Van Riper 2011, p. 150
  3. ↑ Bildoj pri la hejmo de Tesla en Smiljan kaj la preĝejo de lia patro, post rekonstruado. (angle). Tesla Memorial Society of NY. Alirita 2015-04-04.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 O'Neill, John Joseph. (1944) Prodigal Genius: The Life of Nikola Tesla. Ives Washburn. ISBN 0-914732-33-1.
  5. ↑ O'Neill 2007, p. 369
  6. ↑ Nikola Tesla: A Spark of Genius de Carol Dommermuth-Costa, Twenty-First Century Books, 1994 paĝo 12
    Milutin, Nikola's father, was a well-educated priest of the Serbian Orthodox Church.
  7. ↑ Tesla: Man Out of Time de Margaret Cheney, Simon and Schuster, 8a Nov, 2011 paĝo 25
    The tiny house in which he was born stood next to the Serbian Orthodox Church presided over by his father, the Reverend Milutin Tesla, who sometimes wrote articles under the nom-de-plume "Man of Justice".
  8. ↑ Tesla: Inventor of the Electrical Age de W. Bernard Carlson, Princeton University Press, 7a de Majo, 2013 paĝo 14
    Following a reprimand at school for not keeping his brass buttons polished, he quit and instead chose to become a priest in the Serbian Orthodox Church
  9. ↑ Nikola Tesla: Physicist, Inventor, Electrical Engineer by Michael Burgan, Capstone, 1a Jan, 2009 paĝo 17
    Nikola's father, Milutin was a Serbian Orthodox priest and had been sent to Smiljan by his church.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Cheney, Margaret. (2001) Tesla: Man Out of Time. Simon & Schuster. ISBN 0-7432-1536-2.
  11. ↑ Seifer 2001, p. 7
  12. ↑ W. Bernard Carlson, Tesla: Inventor of the Electrical Age, p. 21
  13. ↑ Temposkalo pri Tesla (angle). Tesla Universe. Alirita 2015-04-04.
  14. ↑ temposkalo pri Tesla, 1943. Tesla Universe. Alirita 2015-04-04.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 15,7 Tesla, Nikola. My Inventions The Autobiography of Nikola Tesla. Arkivita el la originalo je 2012-08-05. Alirita 16a Aŭgusto 2012.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 temposkalo pri Tesla, 1861. Tesla Universe. Alirita 16-a de aŭgusto 2012.
  17. ↑ Tesla Life and Legacy – Tesla's Early Years. PBS. Alirita 8a Julio 2012.
  18. ↑ Glenn, edited by Jim. (1994) The complete patents of Nikola Tesla. New York: Barnes & Noble Books. ISBN 1-56619-266-8.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Seifer 2001
  20. ↑ 20,0 20,1 Seifer 2001, p. 18
  21. ↑ temposkalo pri Tesla, 1862. Tesla Universe. Alirita 16-a de aŭgusto 2012.
  22. ↑ 22,0 22,1 temposkalo pri Tesla, 1862. Tesla Universe. Alirita 16-a de aŭgusto 2012.
  23. ↑ Timeline of Nikola tesla. tesla memorial society of ny. Arkivita el la originalo je 2012-05-08. Alirita 1a de Decembro 2012.
  24. ↑ temposkalo pri Tesla, 1862. Tesla Universe. Alirita 16-a de aŭgusto 2012.
  25. ↑ Mrkich, D.. (2003) Nikola Tesla: the european years, 1‑a eldono, Ottawa: Commoner's Publishing. ISBN 0-88970-113-X.
  26. ↑ NYHOTEL. Tesla Society of NY. Alirita 17a de Aŭgusto 2012.
  27. ↑ temposkalo pri Tesla, 1861. Tesla Universe. Alirita 17a de Aŭgusto 2012.
  28. ↑ Nikola Tesla: The Genius Who Lit the World. Top Documentary Films.
  29. ↑ Coming to America. Public Broadcasting Service. Alirita 14a de Novembro 2010.
  30. ↑ Carey, Charles W.. (1989) American inventors, entrepreneurs & business visionaries. Infobase Publishing, p. 337. ISBN 0-8160-4559-3.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 Jonnes, Jill. (2004) Empires of Light: Edison, Tesla, Westinghouse, and the Race to Electrify the World. Random House. ISBN 978-0-375-75884-3.
  32. ↑ Pickover 1999, p. 14
  33. ↑ Marc Seifer, Wizard: The Life And Times Of Nikola Tesla: The Life and Times of Nikola Tesla, p. 41
  34. ↑ 34,0 34,1 W. Bernard Carlson, Tesla: Inventor of the Electrical Age, p. 75
  35. ↑ temposkalo pri Tesla, 1886. Tesla Universe. Alirita 17-a de julio 2012.
  36. ↑ 36,0 36,1 W. Bernard Carlson, Tesla: Inventor of the Electrical Age, p. 80
  37. ↑ Networks of power: electrification in Western society, 1880–1930. JHU Press, p. 117.
  38. ↑ Thomas Parke Hughes, Networks of Power: Electrification in Western Society, 1880–1930, pp. 115–118
  39. ↑ Robert Bud, Instruments of Science: An Historical Encyclopedia. Books.google.com, p. 204.
  40. ↑ Henry G. Prout, A Life of George Westinghouse, p. 129
  41. ↑ Fritz E. Froehlich, Allen Kent. The Froehlich/Kent Encyclopedia of Telecommunications: Volume 17,. Books.google.com, p. 36.
  42. ↑ Carlson, W. Bernard. (2013) Tesla: Inventor of the Electrical Age. Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-4655-9.
  43. ↑ 43,0 43,1 Klooster, John W.. John W. Klooster, Icons of Invention: The Makers of the Modern World from Gutenberg to Gates. Books.google.com, p. 305.
  44. ↑ Harris, William (14a de Julio 2008). William Harris, How did Nikola Tesla change the way we use energy?. Science.howstuffworks.com. Alirita 10a de Septembro 2012.
  45. ↑ Munson, Richard. (2005) From Edison to Enron: The Business of Power and What It Means for the Future of Electricity. Westport, CT: Praeger, p. 24–42. ISBN 978-0-275-98740-4.
  46. ↑ Wolf, Gene (Aprilo 2012). “War of the Currents – An Update”, Transmission & Distribution World. “It was around the same time that George Westinghouse entered the battle. He believed in the new ac technology and struck a deal with Tesla to purchase his patents. The 'War of the Currents,' as historians call it, was under way.”. 
  47. ↑ Nadis, Fred. (2005) Wonder Shows: Performing Science, Magic, and Religion in America. Rutgers University Press, p. 60–64. ISBN 978-0-8135-3515-9.
  48. ↑ McElroy, Michael B.. (2010) Energy: Perspectives, Problems, and Prospects. New York: Oxford University Press, p. 271–273. ISBN 978-0-19-538611-0.
  49. ↑ The 100 Most Significant Events in American Business: An Encyclopedia By Quentin R. Skrabec Jr. pp. 86-87
  50. ↑ America at the Fair:: Chicago's 1893 World's Columbian Exposition (Google eBook) Chaim M. Rosenberg Arcadia Publishing, 20a Februaro 2008
  51. ↑ David J. Bertuca, Donald K. Hartman, Susan M. Neumeister, The World's Columbian Exposition: A Centennial Bibliographic Guide, p. xxi. Books.google.com.
  52. ↑ Barrett, John Patrick. (1894) Electricity at the Columbian Exposition; Including an Account of the Exhibits in the Electricity Building, the Power Plant in Machinery Hall, p. 268–269.
  53. ↑ Tesla's Egg of Columbus How Tesla Performed the Feat of Columbus Without Cracking the Egg. Tesla Universe. Alirita 5a Julio 2012.
  54. ↑ Gentle Genius. History. “Agreement stayed in effect until 1911”.
  55. ↑ Thomas Parke Hughes, Networks of power: electrification in Western society, 1880–1930 (1983), p. 119
  56. ↑ Hans Camenzind, Much Ado About Almost Nothing: Man's Encounter With the Electron, (2007), p. 107
  57. ↑ Seifer 2001, p. 190
  58. ↑ Temposkalo pri Tesla, 1891 (angle). Tesla Universe. Alirita 2015-04-04.
  59. ↑ (2000) “Mark Twain and Nikola Tesla: Thunder and Lightning” (PDF). 
  60. ↑ Uth, Robert (12 December 2000). Tesla coil. Tesla: Master of Lightning. PBS.org. Alirita 20 May 2008.
  61. ↑ Kenneth L. Corum kaj James F. Corum, Ph.D.. Tesla's Connection to Columbia University *. Tesla Memorial Society of NY. Alirita 5a de Julio 2012.

Fontoj

[redakti | redakti fonton]

Literaturo

[redakti | redakti fonton]
  • Monato, internacia magazino sendependa, numero 1998/02, paĝo 11: La enigmo de Nikola Tesla verkita de Renato Petrović.

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj

[redakti | redakti fonton]
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikola_Tesla&oldid=8316380"