Alpujarretako Matxinada

Alpujarretako Matxinada
Matxinadaren gune nagusiak
Data	1568-1571
Lekua	Alpujarra hasieran eta gero Granadako Erresuma osoa
Emaitza	Koroaren garaipena.
Gudulariak
Morisko matxinatuak Monarkia hispanikoa
Buruzagiak
Aben Humeya  † Farax Aben Farax  † Aben Aboo  † Joan Austriakoa Mondéjarko markesa Vélezko markesa Luis de Requesens
Indarra
30.000 matxino 20.000 soldadu
Galerak

Alpujarretako Matxinada (gaztelaniaz: rebelión de las Alpujarras) Gaztelako Koroan 1568 eta 1571 artean, hau da, Filipe II.aren erreinaldian, izandako matxinada izan zen. Antzinako Granadako Erresumako morisko populazio ugaria armetan altxatu zen 1567ko Zehapen Pragmatikoaren aurkako protesta gisa, honek bere askatasun kulturalak mugatzen baitzituen. Erregeak matxinatuak garaitzea lortu zuenean, bizirik iraun zuten moriskoak Gaztelako gainontzeko koroaren zenbait tokitara deportatzea erabaki zuen eta eremu hauen morisko biztanleria 20.000 pertsonatik 100.000 pertsonara pasa zen. Henry Kamen historialariaren hitzetan, «mende hartan Europan izan zen gerrarik basatiena izan zen. Filipe II.a, matxinatuek egindako apaizen sarraskien aurrean, erabat hunkiturik geratu zen. Heriotzez eta kanporatzeez aparte, milaka morisko esklabo gisa saldu zituzten Espainiaren barruan. 1573an, 1500 esklabo morisko baino gehiago zeuden Kordoban».

Historia

Pedro Guerrero Granadako artzapezpikuaren ekimenez, mairuak bere ohiturak eta tradizioak mantentzen zituzten bitartean kristau ez zitezkeela sinetsita, Granadako erresumako apezpikuen sinodo probintziala bildu zen 1565ean. Horiek aldatzea adostu zuten. Limurtze politika (ebanjelizazioa, predikazioa eta katekismoa terminoak bertan behera utzi ziren) errepresioaz soilik hitz egiteko. 1526an indarrean jarritako neurrien aplikazioa eskatzen zen, eta mairuen elementu bereizgarri guztiak debekatzea (hizkuntza, soinekoak, bainuak, gurtza zeremoniak, haiekin batera zeuden erritoak, etab). Gainera, gotzainek erregea kontrol neurriak har zitzaten eskatu zuten, gutxienez dozena bat familia kristau zahar mairu lekuetan koka zitzaten, euren etxebizitzak ostiralean, larunbatetan eta jai egunetan aldizka bisitatu zitzaten. Koranen aginduak jarraitzen ez zituztela ziurtatu, eta mairu aipagarriak estuki kontrolatu zituztela adibide bat jartzeko.

Felipe II.ak azkenik bere oniritzia eman zuen eta honen ondorioz 1567ko urtarrilaren 1ean lege pragmatikoa egin zen.

Batzar bat adostu zuten. Alde batetik Espinosa, Gaztela Kontseiluko presidentea eta inkisidore nagusia, Madrilera bidalitako ordezkaritza eta Juan Enriquez kristau zaharraz osatua bestetik bi mairu aipagarri, Hernando el Habaqui eta Juan Hernández Modafal. Batzar honek ez zituen Gaztelako Kontseiluak nahi izan zituen helburuak lortu.

Francisco Núñez Muleyk Pedro de Dezaren aurrean egindako ahaleginak ere huts egin zituzten - erantzun zien "arrazoiak zaharrak zirela eta ez zirela nahikoa pragmatikoak indargabetzeko" -, eta baita Granadako kapitain nagusiarenak ere; Íñigo López de Mendoza y Mendoza, Mondéjarko Markes III.a, Espinosa kardinalaren aurrean.

(Mairuen) gizarte egitura osoarekin, kultura osoarekin amaitzeko hautua hartua zegoen eta ez zegoen aukerarik ezertarako "Ezertarako ere ez, gerra izan ezik", zioen Julio Caro Barojak

Ahalegin hauen porrota ezagutu bezain pronto, Granadako Moriskoek, kronikari lotu gisa, "matxinada deitzen hasi zen". Bilera sekretuak izan ziren Albaicin bertan prestatzeko eta agintariek parte hartzen uste zuten Moriskoei atxilotzen hasi ziren. Are gehiago, mairuak erresumatik kanporatzeko eta kristau zaharrekin ordezkatzeko planak ere egin ziren. Antonio Domínguez Ortizek eta Bernard Vincentek adierazi zutenez, "asimilazio modalitateak eztabaidatu zirenetik oso urrun gaude jada; berehala eta erabateko asimilaziora iritsi behar zen (zibilizazio baten heriotza ekarri zuen) edo kanporatzea ».

Felipe II.ak monarkiaren uniformetasun erlijiosoaren obsesioa zuen. Inkisizioak bazebilen eta mairuen artean ezinegon zabala zegoen. Urte luzeetan negoziatu gabeko fruituak eman ondoren, Granadako biztanle mairuek Gaztelako Erresumaren aurka 1568.an armak hartzea erabaki zuten.

Kanpo estekak

• Datuak: Q685757
• Multimedia: Rebellion of the Alpujarras (1568-1571) / Q685757