Dieno
Dienoa karbono arteko bi lotura bikoitz dituen hidrokarburoa da. Diolefina eta alkandieno ere esaten zaie[1].
Dieno-motak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dienoak hiru motetan sailkatzen dire lotura bikoitzen posizio erlatiboak aintzat harturik:
- Dieno metatuak. Lotura bikoitzek karbono-atomo bat partekatzen dute. Propadienoa edo alenoa da horien artean ezagunena eta, ondorioz horrelako guztiei aleno ere esaten zaie.
- Dieno konjugatuak. Lotura bikoitzak lotura sinple batez separatuta daude[2]. Dieno konjugatuak gainerakoak baino egonkorragoak izaten dira erresonantzia kausa.
- Dieno konjugatu gabeak. Lotura bikoitzak lotura sinple batez edo gehiagoz berezita daude. Normalean konjugatuek baino egonkortasun txikiagoaizaten dute.
Erabilera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Dieno asko polimerizazio-prozesuetan monomero inportanteak dira, adibidez, 1,3-butadienoa[3].
Dieno konjugatuek Diels-Alder erreakzioei jarraitzen zaizkie eta sintesi organikoan oso erabilgarriak gertatzen dira.
Kimika organometalikoan dienoak estekatzaile moduan usatzen dira, kelatoak eratzen baitituzte[4].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-24).
- ↑ «ZT Hiztegi Berria» zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-24).
- ↑ Vicario Hernado, Jose Luis & Moreno Benitez, Maria Isabel. (2009). Kimika organiko industriala. EHU, 129 or. ISBN 978-84-692-7831-4..
- ↑ Hayashi, Tamio; Ueyama, Kazuhito; Tokunaga, Norihito; Yoshida, Kazuhiro. (2003-09-01). «A Chiral Chelating Diene as a New Type of Chiral Ligand for Transition Metal Catalysts: Its Preparation and Use for the Rhodium-Catalyzed Asymmetric 1,4-Addition» Journal of the American Chemical Society 125 (38): 11508–11509. doi:. ISSN 0002-7863. (Noiz kontsultatua: 2021-02-24).
