Guadalajara

Guadalajara


Bratach a' bhaile	Gearradh-arm no Seula

Suidheachadh

Dùthaich

An Spàinn

Ceàrn

Guadalajara

Sgìre

Castilla-La Mancha

Co-chomharran

40° 39' 33' Tuath
03° 10' 24' Ear

Feartan fiosaigeach

Farsaingeachd

235.51 km²

Àireamh-shluaigh

84,803 (2009)

Dlùths

360.08/km²

Àireamh fòn

+ 34 949

Duilleag oifigeil

Duilleag Oifigeil

’S e baile meadhanach faisg air Toledo ann an cridhe na Spàinne a th’ ann an Guadalajara (IPA: ɡwaðalaˈxaɾa). Tha e suidhichte aig 708m os cionn ìre na mara,^[1] 51km air falbh bho Mhadrid, prìomh-bhaile na Spàinne, agus 456km bho Bharcelona.^[2] Tha 84,803 duine a’ fuireach ann an Guadalajara.^[3] A bharrachd air sin, ‘s e prìomh-bhaile na Roinne Guadalajara a th’ann cuideachd.

Freumhan an ainm

Tha e coltach gur ann à وادي الحجرة (wād al-ḥaŷara) a tha an t-ainm, a tha a' ciallachadh abhainn Henares^[4] ann an Arabais. 'S e eileamaid gu math cumanta ann an ainmean-àite na Spàinn a th' ann guad-. Tha fuaimneachadh an ainm air atharrachadh fad nan linntean, a' cur g aig an toiseach air sàilleabh nach eil am fuaim wa ann aig toiseach facal sam bi ann an Spàinntis. 'S ann connspaideach 's a tha freumh-fhaclachd Henares. Tha cuid dhen bheachd gur ann à caisteal (ḥaŷara) ann an Arabais.^[5] A dh'aindeoin sin, tha luchd-rannsachaidh eile ann a tha a' toirt taic do fhreumhan ann am Basgais, 's dòcha bho harrikada (Gàidhlig: àite clachach).^[6] Mar a b’àbhaist san Spàinn, b’ e dìreach ainm a’ bhaile a bu motha sa sgìre a chuireadh air an roinn.

Eachdraidh

Chaidh am baile a stèidheachadh o chionn linntean leis na Ibèirich. Thog na Ròmanaich rathad eadar Toledo agus Zaragoza - am Via Dominicana - a dheidheadh seachad air Guadalajara.^[7] Thug na h-Arabaich seilbh air Guadalajara anns an 8mh Linn agus b' ann fo buaidh nam Muslamach a dh'fhàs am baile. Thug na seilbh air Guadalajara ann an 1050.^[8] Mar a b’àbhaist san Spàinn, chuireadh ainm a’ bhaile air an roinn nuair a chaidh a stèidheachadh ann an 1833.^[9] Cha do thuit am baile dha na reubaltaich Faisisteach an dèidh an ar-a-maich an aghaidh an Riaghaltais aig toiseach toisichidh Cogadh Sìobhalta na Spàinne ann an 1936.^[10] A dh'aindeoin seo, dh'fheuch na Faisistich ionnsaigh a thoirt air a' bhaile mar phàirt an iomairt aca mu timcheall air Madrid. A thuilleadh air saighdearan às an Spàinn fhèin, b' e luchd saor-thoileach eadar-nàiseanta agus feachd às An Eadailt a bha an sàs sa gnothach. Thachair batal mòr fuilteach eadar 8 am Màrt agus 28 am Màrt 1937.^[11] Chaill còrr is 5,000 duine am beatha san chòmhstri. Dhùilt na Reubaltaich ionnsaighean air an sgìre seo a'rithist.

Cruinn-eòlas

A rèir figearan an Riaghlatais, 's e an t-Iuchar a' mhìos as teotha agus 's e am Faoilleach a' mhìos as fhuaire ann an Guadalajara.^[12] Cha tuit ach 342mm de dh'uisge air a' bhaile fad na bliadhna - 831mm nas lugha na Steòrnabhagh(1173)^[13] - leis gur e àite uabhasach tioram a th' ann.

Bailtean Co-cheangailte

Iomraidhean

↑ Aemet
↑ Distance Calculator
↑ Cunntas-sluaigh na Spàinne
↑ Herráiz Gascueña M.G., Ruta de las Rondas, 7 paseos por Cuenca, Ayuntamiento de Cuenca, 2008.
↑ Makki, M. A., Introducción para el estudio de los topónimos de origen árabe en España, Instituto Egipcio de Estudios Islámicos, Madrid, 1996, ISBN 978-84-920110-2-5.
↑ Ranz Yubero J, A., Diccionario de toponimia de Guadalajara, Aache ediciones, Guadalajara, 2007, ISBN 84-96236-97-8
↑ Richardson J.S, The Romans in Spain, Blackwell, 1996
↑ Ortiz A., Historia de Guadalajara, Editorial Aache, Guadalajara, 2006, ISBN 84-96236-82-X
↑ Ethnoterritorial Concurrence and Imperfect Federalism in Spain
↑ Keene J., Luchando por Franco: Voluntarios europeos al servicio de la España fascista, 1936-1939, Salvat, 2002, ISBN 84-345-6893-4.
↑ Preston P., The Spanish Civil War: Reaction, Revolution and Revenge, Harper Perennial, 2006
↑ Aemet
↑ Met Office
↑ A' Chomhairle

Ceanglaichean A-mach

[1] Aemet

[2] Distance Calculator

[3] Cunntas-sluaigh na Spàinne

[4] Herráiz Gascueña M.G., Ruta de las Rondas, 7 paseos por Cuenca, Ayuntamiento de Cuenca, 2008.

[5] Makki, M. A., Introducción para el estudio de los topónimos de origen árabe en España, Instituto Egipcio de Estudios Islámicos, Madrid, 1996, ISBN 978-84-920110-2-5.

[6] Ranz Yubero J, A., Diccionario de toponimia de Guadalajara, Aache ediciones, Guadalajara, 2007, ISBN 84-96236-97-8

[7] Richardson J.S, The Romans in Spain, Blackwell, 1996

[8] Ortiz A., Historia de Guadalajara, Editorial Aache, Guadalajara, 2006, ISBN 84-96236-82-X

[9] Ethnoterritorial Concurrence and Imperfect Federalism in Spain

[10] Keene J., Luchando por Franco: Voluntarios europeos al servicio de la España fascista, 1936-1939, Salvat, 2002, ISBN 84-345-6893-4.

[11] Preston P., The Spanish Civil War: Reaction, Revolution and Revenge, Harper Perennial, 2006

[12] Aemet

[13] Met Office

[14] A' Chomhairle

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]