Día de Tódolos Santos
O Día de Tódolos Santos é unha solemnidade cristiá instituída en honra dos santos todos, coñecidos e descoñecidos, segundo o papa Urbano IV, para compensar calquera falta ás festas dos santos durante o ano por parte dos fieis.
Nos países de tradición católica, celébrase o 1 de novembro, data na que se venera a todos os santos que non teñen unha festa propia no calendario litúrxico. Por tradición é un día festivo non laborable. Na igrexa ortodoxa celébrase o primeiro domingo despois de Pentecoste. A festa tamén a celebran as igrexas anglicana, metodista, luterana e outras igrexas protestantes, non obstante os protestantes festexan nese día os defuntos.
A orixe desta festividade católica son as tradicións pagás que perduraron en Europa (especialmente na Europa atlántica) até hai ben pouco. En Galicia a tradición máis viva e estendida é a dos magostos. Nos últimos tempos popularizouse a recuperada festividade céltica do fin do verán, O Samaín, mesturándose as tradicións europeas do baleirado de cabazas e nabos coa exitosa estética estadounidense do Halloween.
Os Santos na cultura popular galega
Refraneiro
- Bendito mes, que empeza con Santos e acaba con san Andrés.
- Bendito mes, que empeza con Santos, media con san Uxio e remata con san Andrés.
- Dende Santos a Nadal é inverno natural.
- De Santos a Navidá é inverno de verdá.
- De Santos a san Andrés, xiar, nevar ou chover ou tódalas cousas á ves.
- De Santos a san Martín, aínda foza o cuín, e, pasado san Martiño, cuín, cuín, ó chamboril.
- De Todos Santos a san Andrés, de chuvias e neves é.
- Día dos Santos, pan e viño en todos ancos.
- Entre Santos e Nadal, ben chover, mellor nevar.
- Entre Santos e Nadal fai inverno carnal.
- Millo santoeiro non chega ó celeiro.
- Polos Santos, a neve polos altos; por san Martiño, lobos no camiño; e por san Andrés, neve ós pés.
- Polos Santos, agros verdes, picoutos brancos.
- Polos Santos, no pío me farto; por san Martín, lévanme ó chamboril; e por san Andrés, rixóns a rustrir.
- Por Santos inda hai campos verdes e xa hai montes brancos.
- Por Santos sacha a horta e capa o rancho.
- Santos e Nadal, inverno caroal.
- Polo tempo de tódolos Santos mira os nabos; se fosen bos, di que son malos. (véxase Samaín)
A festividade de Tódolos Santos dá nome ó propio mes de novembro:
- Cando Santos acaba, o inverno empeza.
- De Santos ás Candelas, brétemas e xiadas son parceiras.
- No mes de Santos, a máis tardar, ponte a sementar.
