Illa de Samos

Illa de Samos
	Σάμος (el)
Localización
	37°48′N 26°48′L / 37.8, 26.8
Estado	Grecia
Administracións descentralizadas	administración descentralizada do Exeo
Periferias	Exeo Setentrional
Capital	Vathi (pt)
Poboación
Poboación	32.977 (2011) (69,28 hab./km²)
Xeografía
Parte de	East Aegean Islands (en)
Superficie	476 km²
Bañado por	Mar Exeo
Punto máis alto	Kerkis (en) (1.434 m)
Identificador descritivo
Código postal	931 xx
Fuso horario	UTC+02:00, horario estándar; UTC+03:00, horario de verán
Páxina web	samos.gr

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Samos (homónimos).

Samos (grego Σάμος) é unha illa de Grecia, situada no mar Exeo. Pertence ao arquipélago das Espóradas e á rexión do Exeo setentrional, e está situada entre a illa de Quíos e o arquipélago do Dodecaneso. A illa de Samos está separada por un estreito de apenas 1,8 km da costa anatólica e do cabo Micala.

A superficie da illa é 468 km², 43 km de longo e 13 de ancho. De considerable extensión, Samos está percorrida por ásperos relevos montañosos (a altura máxima é de 1.437 m). Ao longo das costas, en xeral escarpadas e pouco seguidas, ábrense chairas.

Orografía

Está a moi pouca distancia da costa de Asia Menor, á cal estivo unida no Plistoceno. A súa estrutura é calcárea, con rocas metamórficas e xistos, e presenta dous grupos montañosos: o Kerkis (1.437 m) e o Ampelos A súa altura máxima na zona norte da cidade de Samos roldaba os 230 metros,(1.137 m). Preto da costa, os montes son máis suaves, con vexetación mediterránea.

Historia

A máis importante das chairas de Samos é a de Kampos Choras, na costa meridional da illa, que se curva formando unha ampla enseada. As beiras baixas e pantanosas favorecían o amarre e a ancoraxe.

A illa estivo poboada desde o Neolítico e recibiu, por quenda a, os carios, léleges, e desde o século -X os xonios chegados de Epidauro. Era unha das doce illas que formaban a Dodecapolis xónica con: Quíos, Clazómenes, Colofón, Éfeso, Eritrea, Lebedos, Mileto, Miunte, Focea, Priene, Teos e fornecíalle aos seus construtores de navíos e os seus mariñeiros.

No cabo Micala alzábase o santuario de Posedión Heliconio, o centro relixioso da Liga das doce cidades xonias.

Os densos bosques proporcionaban unha madeira excelente para a construción de embarcacións. A illa era rica en oliveirais e viñedos. O viño de Samos non era, con todo, en opinión do xeógrafo Estrabón, da mellor calidade.

Coleo de Samos foi o primeiro grego que atravesou as columnas de Hércules. De -538 a -522, Samos coñeceu un era de prosperidade económica e foron emprendidos grandes traballos baixo o fastuoso reinado do seu tirano Polícrates. Soubo impor a súa hexemonía ao arquipélago e facer da cidade o máis poderoso estado marítimo do mar Exeo.

Polícrates tomou o poder cos seus dous irmáns logo dunha festa en honra da deusa Hera. Despois asasinou o primeiro, Pantagnosto e exiliou ao segundo, Silosonte. Aliouse co faraón Amasis (-570--526) e co tirano de Naxos, Ligdamis e pillou as cidades e illas xónicas, como Lesbos e Mileto. Despois rompeu a alianza con Exipto e fixo un acordo co rei persa Cambises II (-528--521). Os nobres, co seu irmán Silosonte á cabeza, rebeláronse e atacaron a Polícrates que perdeu a batalla e encerrouse en Samos, de onde os amotinados non conseguiron desaloxalo. Estes pediron axuda á Esparta e a Corinto. Invadiron a illa e puxéronlle sitio á cidade durante 40 días, pero sen nunca obter a vitoria. Herodoto relata así o fin de Polícrates: o sátrapa persa Orestes querendo matar a Polícrates, invítao a Sardes. Polícrates acode a pesar da reticencia da súa irmá e a súa filla que viron a súa morte en soños, e unha vez alí foi feito crucificar por Orestes.

Polícrates foi un gran construtor, fixo construír un gran templo dedicado a Hera, un palacio que foi reconstruído máis tarde polo emperador romano Calígula (37-41) e o acueduto ou túnel de Eupalinos.

A illa foi liberada ao final das guerras médicas, logo das vitorias atenienses contra os persas en Salamina (-480) e en Micala (-479), e uniuse entón á confederación de Delos presidida por Atenas.

En 440 a.C., un conflito enfrontou a Samos e Mileto pola posesión de Priene. Mileto pediu axuda a Atenas. Pericles interveu con 40 naves, investiu a oligarquía de Samos e deixou alí unha gornición. Pero os oligarcas retomaron o poder coa axuda do sátrapa persa de Sardes e entregaron a gornición ateniense aos persas.

Atenas non puido aceptar esta situación, Samos dispuña doutra banda dunha frota importante, enviou 200 naves. Tras oito meses de conflito, Samos capituló, a cidade debeu entregar a súa frota, pagar unha importante indemnización de guerra e a democracia foi restablecida. En -412--411, o xefe do partido democrático de Samos, Alcibíades o Mozo, encabezou unha rebelión contre o goberno oligárquico de os Catrocentos instalado en Atenas. Do -412 ao -402, gobernada por unha democracia, combateu á beira de Atenas, ata o final da guerra do Peloponeso.

No -365, os atenienses conquistárona e estableceron nela unha cleruquía. Os samios transcorreron 44 anos no exilio e volveron á illa de conformidade cunha orde de Alexandre.

Logo de Alexandre o Grande, Samos foi disputada por varios estados: os Tolomeos, os seléucidas, o Reino do Ponto etc... En -84, a cidade foi anexionada á provincia romana de Asia. Tras a batalla de Actium, na que derrotou a Exipto e a Marco Antonio en setembro de -31, Augusto, pasou alí o inverno coa súa frota. Samos volverá a se libre ata a época do emperador Vespasiano (69-79),e máis tarde formou con Quíos, Cos e Rodas, a provincia das Illas.

Desde o ano 1208, Samos, convértese nun Principado, que foi confiado a un príncipe da familia Paléologo-Cantacuzeno, que era a familia imperial bizantina. Por matrimonio]], a casa real de Samos se covirtió na familia Kopasis-Paleólogo-Cantacuzeno. Esta familia reinou no a Principado de Samos ata a ocupación otomá da illa no século XV. Por mor da súa proximidade coa costa de Asia Menor, Samos foi unha das primeiras illas invadidas polo Imperio Otomán.

A illa foi integramente destruída por un terremoto en 1475. Quedou entón totalmente deserta. Os otomán emprenderon a repoboación con axuda de colonos chegados de toda Grecia. Estes colonos deron ao seu pobo o nome do lugar do que procedían. É así como atópase en Samos unha Marathokampos, un Pyrgos ou un Vourliotes (pobo dos chegados de Vourlis).

Durante a Guerra de independencia de Grecia, Samos sublevouse baixo a dirección de Licurgo Logotheti e Stamatis. Eles botaron aos turcos da illa. A pesar diso, as potencias occidentais elixiron dar Samos a Turquía.

O sultán otomán nomeou primeiro aos gobernadores turcos (Beys) como príncipe de Samos. Para arranxar a situación política da illa, o sultán otomán restableceu o Principado a un príncipe Kopasi, a fin de que a familia reinante recobrase o seu trono ocupado desde 1208. Tíñase pois esta situación estraña dunha illa cristiá baixo dominio turco dirixido por cristiáns nomeados por turcos. En 1912, Themistoklis Sophoulis apropiouse da illa cun puñado de voluntarios. Botaron aos turcos e aos membros da familia principesca cara a Francia onde estes últimos residían desde case un século. Sofoulis conseguiu a incorporación a Grecia en 1913.

Actualmente, o Príncipe Herdeiro do Principado é A súa Alteza Serenísima, o Príncipe Anthony Kopasis de Samos.

Este príncipe posúe o recoñecemento do seu título das autoridades ortodoxas e gregas. O Título e Predicado é realzado igualmente polo recoñecemento, da lexitimidade destes últimos, polos descendentes dos emperadores bizantinos.

A antiga Samos

A máis importante das chairas de Samos é a de Kampos Choras, na costa meridional da illa, que se curva formando unha ampla enseada. As beiras baixas e pantanosas favorecían o amarre e a ancoraxe.

Ademais dos canavais, no extremo occidental da chaira alzábase o santuario de Hera, o Hereo de Samos, un dos lugares máis importantes e ricos de Grecia. Unha Vía Sacra de case 7 km levaba do Hereo á cidade situada no bordo oposto da chaira.

Durante a época arcaica, Samos foi un dos centros económica e culturalmente máis avanzados de Grecia. a rica aristocracia samia, unha clase de propietarios terratenentes, soubo sacar proveito da vantaxosa situación xeográfica da illa, dedicándose ao comercio marítimo.

As riquezas adquiridas e a demanda de bens suntuarios daba traballo a un clase de artesáns cada vez máis numerosa. Precisamente Samos foi un dos principais centros da creación do estilo xonio, a linguaxe artística internacional do século -VI. Entre os artistas de Samos destacou, Teodoro, escultor e broncista.

Durante a época helenística e romana, definitivamente diminuído o papel de Grecia, superados xa os tempos da estrutura económica e política da polis, Samos non era máis que unha próspera cidade, pero de segunda orde.

Construcións

O porto

Baixo Polícrates, o porto foi dotado de instalacións apropiadas ao papel que adquirira na economía da illa, baseada nas relacións comerciais e na piratería. A dársena foi pechada por dous peiraos unidos ás murallas que rodeaban a cidade. O dique, bordeando o porto, levantábase no mar, cunha profundidade que alcanzaba 35,5 metros e cuxa lonxitude era superior a 355 metros.

O porto era o centro da actividade económica e militar de Samos: aberto ao sur, fora protexido en devandito lado polo longo dique mencionado por Herodoto, probablemente a iniciativa de Polícrates.

Todo isto resultaba aínda parcialmente visible no século XIX, cando Franz Humman (1862) fixo reedificar o peirao grande sobre o mesmo trazado do antigo, utilizando, polo menos parcialmente, as ruínas.

O porto moderno de Pithagorio, cos seus dous pequenos peiraos e un longo brazo que se estende ao sur do Kastro en dirección a Micala, foi construído no século XIX sobre as ruínas do antigo.

A muralla de Samos

A muralla de Samos, de bloques rectangulares e poligonais, encerraba ao longo de 6,7 km a cidade e o porto nun mesmo perímetro defensivo. A meridional tiña 370 m de longo. A muralla de Samos da que aínda vense bos tramos no alto do Ampelos e en Kastelli, rodeaba por motivos estratéxicos as cimas dos dous outeiros. A primeira fase, de época anterior a Polícrates (a muralla existía xa en época do ataque espartano a Polícrates en -524), posúe un alto zócolo de grandes bloques poligonais e debía ter a parte superior de adobes. É de supor que a superficie encerrada pola muralla nunca estivo totalmente urbanizada. No entanto, en época de Augusto debía empolicarse polas primeiras pendentes dos outeiros. Polícrates mandou escavar nos puntos máis expostos das fortificacións un gran foso, achado polos arqueólogos. Fíxose unha reconstrución parcial da muralla con perpiaños a finais do século -IV.

O Hereo de Samos

Artigo principal: Hereo de Samos.

No Hereo (uns 6 km ao suroeste de Samos), Polícrates comezou a reconstrución do gran templo de Hera, que pouco tempo antes fora destruído por un incendio.

O novo edificio tiña unha formulación aínda máis impoñente, pero non foi nunca completado. A morte do tirano, en -522, marca o final deste espléndido momento da historia de Samos.

O Túnel de Eupalinos

Artigo principal: Túnel de Eupalinos.

O túnel tiña por obxecto asegurar o aprovisionamento de auga, que procedía dunha fonte situada na ladeira norte do monte Ampelos (restos dos condutos que canalizaban a auga acháronse preto da fonte e no túnel); e así mesmo asegurar unha saída secreta da cidade en caso de necesidade.

Segundo unha estimación moderna as obras deberon de durar uns 15 anos, polo que é probable que fosen comezadas en tempos de Éaces, o pai de Polícrates.

A obra, que na actualidade atópase afundida nalgunhas zonas, hai que situala entre os exemplos de obras públicas promovidas polos tiranos das cidades gregas, que se rodeaban dunha elite de literatos, arquitectos, artistas etc., para dar máis esplendor as súas cortes.

A acrópole

A acrópole antiga era o outeiro do Kastro, a máis baixa. A altura que domina o porto debe o seu nome á fortaleza, hoxe soamente unhas ruínas pintorescas construída entre 1822 e 1824, durante a guerra de independencia de Grecia, sobre unha cidadela anterior de época bizantina. A acrópole bañada ao sur polo mar, tiña ás súas costas o ágora, situada así mesmo nas proximidades do porto.