Բջիջ
Բջիջները, մանրադիտակային գոյացութիւններ են:
հասկացութիւնը առաջարկած է անգլիացի գիտնական Ռոբըրթ Հուքը 1665-ին։ Մանրադիտակի տակ դիտելով բոյսերու խցանային հիւսուածքի նուրբ կտրուածքները՝ ան կը նկատէ, որ հիւսուածքը կազմուած է մանր խորշիկներէ, որոնք իրարմէ անջատուած են միջնապատերով[1]։
Բջիջին հիմնական բաղադրատարրերն են`
- կորիզը,
- բջիջանիւթը
Ըստ ձեւի, բջիջները կ'ըլլան՝
- կլոր (արեան բջիջներ),
- տափակ, խորանարդաձեւ,
- գլանաձեւ,
- իլիկաձեւ (հարթ մկանային բջիջներ),
- նեարդային բջիջներ եւ այլն[2]:
Մորթին բջիջները
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
Մորթը ամէն օր նոր բջիջ կը շինէ, բայց երբ մեծահասակ դառնայ, այդ բջիջները չեն նորոգուիր եւ թեփոտութիւն կը սկսի: Այդ թեփոտութիւնը քերւըտուք կը պատճառէ: Ապա վէրքեր կը յառաջանան: Այս իմաստով, մորթը աւելի զգայուն կը դառնայ, շատ դիւրութեամբ անհատը կը մսի: Մորթը կը չորնայ: Պաշտպանական համակարգին մէջ մազերը կը ճերմկին, եղունգները աւելի հաստ, կարծր եւ փխրուն կը դառնան, արեան շրջանառութիւնը կը նուազի:
Ուղեղին բջիջները
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Ուղեղի ամէն մէկ բջիջը կարեւոր է, երբ արիւնը լաւ չի շրջագայիր, ուղեղին վրայ կ'ազդէ, անհատը կը կորսնցնէ համի եւ հոտի զգայարանները:
Մարմինին բջիջները անդադար վերանորոգման մէջ են
[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]Մարմինին բջիջները անդադար վերանորոգման մէջ են: Անոնք կեանքի տարբեր տեւողութիւններ ունին: Մարմինը ունի մօտաւորապէս 100 հազար միլիառ բջիջներ, եւ այս բջիջներէն մօտաւորապէս 20 միլիառը ամէն օր կը մեռնի եւ կը վերանորոգուի:
Օրինակի համար, լեզուին վրայի համի բջիջները կը վերանորոգուին ամէն 10 օրը անգամ մը, մինչ մորթի բջիջ մը ունի 3-4 շաբթուան կեանք:
Արեան կարմիր գնդիկը կ'ապրի մօտաւորապէս 120 օր:
Թոքի կամ լեարդի բջիջը կ'ապրի 400-500 օր:
Աւելի դանդաղօրէն վերանորոգուող բջիջները ստամոքսի ներքնապատերու եւ կողի մկաններուն բջիջներն են. անոնք կրնան մինչեւ 15 տարի ապրիլ[3]: