kanî

 Binêre herwiha: Kanî

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr) IPA^(kilîd): /kɑːˈniː/
  • Deng (Amed)^ⓘ
• (Hoker) IPA^(kilîd): /'kʰɑːniː/
  • Deng (Qoser)^ⓘ
• Kîtekirin: ka·nî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kanî	kanî
Îzafe	kaniya	kaniyên
Çemandî	kaniyê	kaniyan
Nîşandera çemandî	wê kaniyê	wan kaniyan
Bangkirin	kaniyê	kaniyino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kaniyek	kaniyin
Îzafe	kaniyeke	kaniyine
Çemandî	kaniyekê	kaniyinan

Kaniyek (1)

kanî mê, k-ya nerm

1. kuna av tê re ji bin axê dizê anku derdikeve
   • Rûvî da rê, çû ser kaniyê, got:
     - Kaniyê, kaniyê ma tu xêra xwe nikarî avê bidî min. — (Ji çîrroka gelêrî Rûviyê dûvqut)
   • قمقام و یم بحرن صمصام حسام شیره
     صحرا فلات و سبسب فیفاء و بدو دشتن
     ینبوع و عین کهنی جب و قلیب بیره — (Ehmedê Xanî, Nûbihara Biçûkan, 1683)

   Qemqam û yem-i beḥr in; ṣemṣam ḥusam şêr e
   Ṣeḥra felat û sebseb feyfaʾ û bedw-i deşt in
   Yenbûʿ û ʿeyn kehnî; cubb û qelîb-i bîr e

2. cihê ku tiştek pirr lê heye yan lê peyda dibe

   kaniya helbest û stranan

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: كانی‎

Herwiha

• kahnî
• kahnîg
• kanîg
• kanîh
• kehnî
• kehnîh
• kenî
• kenîg
• kenîh

Etîmolojî

• proto-îranî: *xa- ("kanî, bîr")

avestayî: xān ("kanî, bîr")

partî: x'nyg ("kanî")

pehlewî: x'nyg ("kanî")

sogdî: x'xn ("kanî")

farisî: xānī ("kanî") … ^{alfabeya arî}

kurdî: kehnî > kanî ("kanî")

soranî: kanî ("kanî")

hewramî: hane ("kanî")

zazakî: henî ("kanî")

sanskrîtî: खानि (khāni)- ("kanî, bîr")

Çavkanî: Cheung p.404, Lubotsky p.9, MacKenzie P.136 | Pokorny: -
Agadarî: Bingehê vê peyvê ne ji proto-hindûewropî ye. Diyar e ku ji zimanek nenas ketiye zimanên arî. Çavkanî: Lubotsky

Herwiha bidin ber tirkiya kevn kañ, tirkiya niha kaynak.

Jê

• çavkanî
• kanîk
• serekanî

Werger

• Afrîkansî: bron → af
• Albanî: burim → sq n
• Almanî: Quelle → de m
• Aragonî: fuent → an
• Aramiya nû ya asûrî: ܢܸܒ݂ܥܵܐ‎ (niwʿa)
• Asamî: উঁহ (ũh), পুং (puṅ)
• Astûrî: fonte → ast m, fuente → ast m
• Atong (Hindistan): tyimuk
• Avarî: ицц (ic̄)
• Azerî: bulaq → az
• Baskî: iturri
• Başkîrî: шишмә (šišmä)
• Belarusî: жарало́ nt (žaraló), крыні́ца m (kryníca)
• Belûçî: چمگ‎ (cammag)
• Bîkoliya naverast: burabod
• Bontociya rojhilatî: fofon, ogwor
• Bretonî: eienenn → br m eien, andon → br m, mammenn → br m
• Bulgarî: и́звор n (ízvor)
• Çekî: zřídlo → cs nt, pramen → cs n
• Çînî:

  Mandarînî: 泉 → zh (quán), 源泉 → zh (yuánquán)

  Min dongî: 泉 (ciòng)

• Danmarkî: kilde → da g
• Erebî: عَيْن‎ → ar n (ʿayn), يَنْبُوع‎ n (yanbūʿ)

  Erebiya fasî: عْيْن‎ n (ʿin)

• Ermenî: աղբյուր → hy (aġbyur), ակ → hy (ak), ակունք → hy (akunkʻ), ակունք → hy (akunkʻ)
• Esperantoyî: fonto → eo
• Estonî: allikas → et, läte, veesilm
• Farisî: چشمه‎ → fa (čašme), خانی‎ → fa (xâni)
• Fînî: lähde → fi
• Frankoprovansî: font
• Fransiya kevn: fontaine m
• Fransî: source → fr m
• Frîsî: welle m
• Gaelîka skotî: fuaran n
• Galîsî: fonte → gl m, manancial → gl n, manadeiro n, gorgolo n, xurre n, rieiro n, corga → gl m, troa m, olleiro n
• Garoyî: chimik
• Gurcî: წყარო (c̣q̇aro)
• Hawayî: puna
• Higaononî: tubod
• Hindî: चश्मा → hi n (caśmā)
• Holendî: bron → nl m, wel → nl m
• Îbranî: מַעְיָן‎ → he n (ma'ayán)
• Îdoyî: fonto → io
• Îlokanoyî: ubbug
• Indonesian: mata air
• Îngilîziya navîn: spryng
• Îngilîzî: spring → en
• Înterlîngua: fonte
• Îrlendî: foinse m
• Îtalî: fonte → it m, sorgente → it m
• Îzlendî: lind → is m, uppspretta → is m, brunnur → is n, vatnsrás m
• Japonî: 泉 → ja (いずみ, izumi), 温泉 → ja (おんせん, onsen)
• Kalingayiya başûrî: chagsi
• Kaşayayî: ʔahqʰa
• Katalanî: font → ca, deu → ca m
• Keçwayî: pukyu
• Kirgizî: булак → ky (bulak)
• Koreyî: 샘 → ko (saem)
• Latgalî: olūts
• Latînî: scatebra m, scaturgō m
• Latviyayî: avots n
• Lawsî: ນ້ຳພຸ (nam phu)
• Lîtwanî: šaltinis n, versmė m, verdenė m
• Lubuagan kalingayî: uud
• Luksembûrgî: Quell m
• Mòçenoyî: prunn n
• Makedonî: извор n (izvor), вруток n (vrutok)
• Malezî: mata air
• Maltayî: nixxiegħa m, għajn → mt n
• Mançûyî: ᡧᡝᡵᡳ (šeri)
• Mansakayî: tobod
• Maorî: puna, kōmanawa
• Mazenderanî: چشمه‎ → mzn
• Meänkiyelî: kaltio
• Mecarî: forrás → hu
• Mînangkabawî: mato aia
• Mongolî:

  Kirîlî: булаг → mn (bulag)

  Mongolî: ᠪᠤᠯᠠᠭ (bulag)

• Nahwatliya klasîk: āmēyalli
• Normandî: r'source m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: kilde → no n

• Ojibweyî: dakib
• Oksîtanî: font → oc
• Osmanî: چشمه‎ (çeşme)
• Oygurî: بۇلاق‎ (bulaq)
• Ozbekî: buloq → uz, chashma → uz
• Polonî: źródło → pl nt, zdrój → pl n, krynica → pl m
• Portugalî: fonte → pt m, manancial → pt n
• Qazaxî: бұлақ → kk (būlaq)
• Romanî: zvoro n
• Romanyayî: izvor → ro nt
• Rusî: исто́чник n (istóčnik), ключ → ru n (ključ), родни́к n (rodník), студене́ц n (studenéc)
• Samoayî: puna
• Sanskrîtî: उत्स → sa n (utsa)
• Sardînî: mitza
• Sebwanoyî: tubod
• Sicîlî: fonti m, funti m
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ѝзвор n

  Latînî: ìzvor → sh n

• Slovakî: žriedlo nt, prameň n
• Slovenî: izvír → sl n
• Spanî: fuente → es m, manantial → es n, vertiente → es
• Swahîlî: kisima → sw 7 an 8
• Swêdî: källa → sv g
• Şanî: ႁူးၼမ်ႉၸိုမ်း (húu nâ̰m tsúem)
• Şîngazîcayî: dzitso la madji 5 an 6
• Tacikî: чашма → tg (čašma)
• Tagalogî: bukal, batis
• Tarifitî: tara m
• Tayî: น้ำพุ → th
• Teterî: чишмә → tt (çişmä)
• Tirkî: kaynak → tr, pınar → tr, bulak → tr, memba → tr
• Tirkmenî: çeşme
• Tîbetî: ཆུ་མིག (chu mig)
• Toxarî B: ālme
• Tuwali ifugaoyî: ob-ob, hobwak, otbol
• Ugarîtî: 𐎐𐎁𐎋 (nbk)
• Urdûyî: چشمہ‎ (cśmh)
• Ûkraynî: джерело́ nt (džereló), крини́ця m (krynýcja)
• Venîsî: fontego n, fóntego n
• Walonî: sourdant → wa n, sourdon → wa n, sourd → wa n, fontinne → wa m
• Warayî: burabod
• Weylsî: ffynnon → cy m
• Yagnobî: чишма
• Yidîşî: קוואַל‎ n (kval), קרעניצע‎ m (krenitse)
• Yûnanî: πηγή → el m (pigí)

  Kevn: πηγή m (pēgḗ), κρήνη m (krḗnē)

Ev beşa Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Hoker

kanî, k-ya req

1. ka, kanê, li kû ye, li çi cihî ye, li kû ne
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeyê

• Kanî Sitî, kanî jinmîr û cêrî?
  Kanîn ew rim, ka huwêzî, şeşperî? — (Celadet Elî Bedirxan: Bêriya Botan, helbest)