Aerdaolje
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Aerdaolje, roewen aolje of petroleum is 'n brandjbaar vleujstof bestäöndje oet e mingsel van kaolwaterstoffe det is óntstangen oet organische reste. 't Is es meis-verhanjeldje gróndjstof van groeat belang veure werreldikkenomie, aevenes de perdukte die via raffinaasj en kraken oeten aerdaolje waere verkrege. Es wichtigsten innerzjievorm is aerdaolje van groeat strategisch belang, det wuuertj versterk door 't bepirk aantal winplaatse, wovan e deil ouch nag in politisch ónstabiel regio's ligk.
Aerdaolje bevatj de categorieje alkane (paraffine), cycloalkane (naftene), aromate en bitume. Dore verwirking inne petrosjemische industrie waere dees gesjeien in fracties of perdukte wie de lichter benzien en smaeraolje enne zwaorder diesel en staokaolje. Naeve brandjstoffe waeren ouch gróndjstoffe veur alderhenj kónsstoffe d'rvan gemaak. Ouch de fiensjemie gebroek aerdaolje es gróndjstóf, ónger anger veure mediciender. Bao eder organische stof die gebroek wuuertj in 't daacheliks laeve wuuertj gewónnen of gesynthetiseerdj vanoet 'n verbinjing oet aerdaolje.
't Verbroek van aerdaolje is veural vanaaf de jaore fieftig vannen twintjigsten ieëf hieël zwaor toegenómmen en ouch verantjwäördelik veure sterke ikkenomische greuj in daen tied. Gäöndjewaeg is aevel ouch 't bezei gekómme det dit gepaardj geitj mit miljeuvervoeling en klimaatverangering. Daonaeve is de zörg det de veurraod ènjig is en det d'n toep wuuertj bereik.