umlaut

Mofers

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

umlaut m /ùmláu̯t/ oe\mla~wt

1. (spraoklieër) 'n klankverangering van 'ne klinker; dees truuedj in 't Mofers veural op in mieëvaad, verkleinwäörd, wirkwaordsverveugingen en aafleijinge

   Bie 't waord "stool" kump in 't mieëvaad d'n umlaut: "steul".

2. (spraoklieër) 't randjteiken <¨>: twieë puntje die me naevenein baoven op 'ne klinker zitj ("ä", "ë", "ï", "ö", "ü")

   Doe vèls neet in 'ne pot, mer in 'ne pöt; doe mós nag 'nen umlaut op die "o" sjrieve.

Aafbraeking

• um-laut

Synoniem

• ómklank

Kómaaf

• Oet 't Pruus: Umlaut

Grammaer

In 't Mofers kinne v'r de volgendje umlaute die nag recèntelik produktief zeen (die mit "†" zeen versteindj):

• "a" /a/ > "e" /æ/, wie appel > eppelke
• †"a" /a/ > "è" /e̞/, wie valle > vèltj
• †"a" /a/ > "i" /ɪ/, wie lank > lingdje
• "aa" /a:/ > "ae" /ɛ:/, wie naat > naetsig
• †"aa" /a:/ > "äö" /œ:/, allein in gaat > gäötje
• "aaj" /a:i̯/ > "ej" /æi̯/, wie kaaj > kejjelik
• "ao" /ɒ:/ > "äö" /œ:/ (oet Aadgermaans *u of (aaj) lieënwäörd), wie haof > häöf en paol > päöl
• †"ao" /ɒ:/ > "ieë" /iæ̯̈/ (oet Aadgermaans *ē), wie kraom > krieëmer en gevaor > gevieërlik
• (?) †"ao" /ɒ:/ > "uue" /ʉ̜æ̯̈/, wie antjwaord > antjwuuerde
• †"au" /au̯/ > "äö" /œ:/, wie blaw > bläötsele
• "au" /au̯/ > "ew" /æu̯/, wie gaws > gewske (sjuuf op nao "au" > "ui", wie paw > pewke ~ puike)
• †"au" /au̯/ > "ei" /ɛi̯/, allein in gaws > geize
• "o" /ɒ/ > "ö" /œ/, wie pot > pöt
• "ó" /ʊ/ > "u" /ø/ (sóms: "uu" /ʉ̜/), wie hóndj > hundje ~ huundje
• "oe" /u(:)/ > "uu" /ʉ̜(:)/, wie oet > uterlik
• "oea" /uä̯/ > "uue" /ʉ̜ä̯/, wie roeas > ruueske
• "oew" /u:/ > "uuw" /ʉ̜u̯/, wie geboew > gebuuwke
• "oo" /o:/ > "eu" /ø:/, wie book > beuk
• "ou" /ɒu̯/ > "ui" /œi̯/, wie rouve > ruiver
• "ouw" /ɒu̯/ > "ui" /œi̯/ (sóms "uiw" /œi̯u̯/), wie touw > tuike en vrouw > vruike ~ vruiwke

Kómbinaasjes wie "ooj" > "euj", "aaj" > "aej" kómmen ouch veur. Bie dees klankverangeringe traeje döks ouch verangeringe van toean en mitklinkers op, wie bou~m > bui\m, stad > stej, aad > eljer. Klankverangeringe wie verkortinge, wie in meine > mèndje, aete > itj, etj, en vare > veurt waeren oet historische raejene neet toetten umlaut geraekendj.

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	umlaut		umlaute	umlauten
	IPA	/ùmláu̯t/	/ùmláu̯d/	/ùmláu̯tə/	/ùmláu̯tən/
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—
dat.	sjrif	umlaut		umlaute	umlauten
	IPA	/ùmláu̯t/	/ùmláu̯d/	/ùmláu̯tə/	/ùmláu̯tən/

In anger spraoke

[1]

• Ingels: umlaut
• Nederlandjs: umlaut g
• Pruus: Umlaut m
• Zweeds: omljud ó

[2]

• Frans: tréma m
• Ingels: diaeresis, dieresis
• Nederlandjs: trema g
• Pruus: Trema ó
• Zweeds: trema ó