Een noodzakelijk onderdeel om de openbare ruimte proper te houden is het manueel en/of machinaal vegen. Bij vegen denken we direct aan verharde oppervlakken, maar we moet ook voldoende aandacht besteden aan niet-verharde oppervlakken zoals plantbakken, plantsoenen, parkjes, boomspiegels, wandelpaden, verkeersbermen,… 

Een hulpmiddel om het vegen zo optimaal mogelijk te laten verlopen is het opstellen van een veegplan. Hierbij moeten we een aantal aandachtspunten in het achterhoofd houden alvorens we keuzes beginnen maken:

• Een statische of dynamische aanpak: een statische aanpak werkt op een vast patroon wat eenvoudig te beheersen is maar niet altijd even efficiënt. Dynamisch vegen houdt in dat je rekening houdt met de te bereiken schoonheidsgraad.  
• Manueel of machinaal vegen (of de combinatie) in functie van bereikbaarheid en verharding. Manueel vegen geeft kansen aan minder geschoold personeel, is zeer visueel in het straatbeeld, verhoogt het gevoel van sociale controle en kan ook gebeuren op niet-verhard terrein.  
• De keuze van materialen en machines in de optiek van wat je zelf wil doen en waar je dit wil doen. Dit hangt ook samen met het beoogde personeelsbeleid en de mogelijkheden tot investeren (al dan niet met subsidies) .
• Voorgaande zal ook sterk afhankelijk zijn van wat je zelf wil uitvoeren en wat externen uitvoeren. Via een lastenboek kan je aan externen vrij duidelijk omschrijven wat je verlangt en kan je er ook een duidelijk kostenplaatje tegenover plaatsen. In veel gevallen zal er echter een combinatie zijn van inzet van eigen personeel en middelen met ondersteuning van derden welke dan meestal op een vaste frequentie veegacties uitvoeren.  

Het concreet opstellen van een actieplan gebeurt in drie stappen. We nemen hieronder de situatie van Heist-op-den-Berg om dit te illustreren.

Stap 1. Breng in kaart over welk materiaal de veegdienst beschikt 

Zowel voor machinaal vegen als voor manueel vegen. 

• Veegwagen (model inzetbaar op verhoogde fietspaden) 
• Holder: 
  • met onkruidborstel (half oktober tot eind maart) 
  • met stoomunit (vanaf april tot half oktober, niet in winter- en regenperiode) 
• Grote tractor:  
  • met veegborstel op arm (vervangt klepelmaaier) 
  • enkel inzetbaar op brede straten met of zonder fietspad. 
• Kleine tractor:  
  • met veegborstel in frontlift 

Stap 2. Planning per gebied  

Stap 2.1. Lijst de locaties op 

Doet dit in overleg met de arbeiders die terreinkennis hebben. 

• Beslis welke straten je laat vegen door een aannemer en/of technische dienst.  
  • Eerst bepalen welke straten door aannemer worden gedaan 
  • De overgebleven straten bekijken op aanwezigheid van weggoten, (verhoogde) fiets- of voetpaden, verkeersdrempels,… 
  • Bekijk in welke straten de holder ingezet moet worden (bv. parkeerplaatsen in kassei, opstaande randen van verhoogde voet- of fietspaden) 

Resultaat Heist-op-den-Berg:  

• vegen door de aannemers:  
  • Aannemer 1:  vegen van weggoten & gelijkliggende fietspaden van de hoofdwegen 
  • Aannemer 2: onkruidbestrijding langs wegen + vegen rond varkensruggen 
  • Aannemers woonwijken: vegen van weggoten & fietspaden 
• vegen door de technische dienst: 
  • verhoogde fietspaden, vóór de aannemer start 
  • in de dorpscentra in straten met weggoten en (verhoogde) fiets- en voetpaden 
  • voet- en fietspaden in omgeving van scholen 
  • hoofdwegen van de kerkhoven + parkeerplaatsen vlak voor kerkhof 
  • openbare parkings 
  • verharding rond de 3 sportcentra 
  • stationsomgeving Heist-Station en Booischot-Station 

Stap 2.2. Bepaal de veegmomenten voor de aannemers 

• na de winterperiode (kiembodem onkruid wegnemen) --> periode februari tot april 
• in juni  
• vóór start schooljaar  
• na de bladval --> vanaf half november – begin december 

Stap 2.3. Bepaal planning veegdienst op basis van : 

• Planning aannemer veegwerken: 
  • meldt 1 maand op voorhand wanneer hij zal starten met de werken aan de coördinator 
  • coördinator houdt planner op de hoogte  
  • planner geeft aparte werklijst aan arbeider om de verhoogde fietspaden te vegen/onkruidborstellen 
  • arbeider moet klaar zijn met de veegwerken voor de aannemer start 
• Planning aannemer maaien bermen: 
  • coördinator houdt planner op de hoogte wanneer de arbeider met de tractor kan vegen (tractor veegt maaisel in de berm) 
  • planner geeft apart werklijst aan arbeider 
• Veegplan technische dienst: 
  • Veegwagen en holder zoveel als mogelijk in dezelfde regio samen laten werken: 
    • Een regio wordt dan volledig aangepakt. 
    • Burgers zien “actie”. Versnipperd werken geeft frustraties bij de burger (“waarom in die straat wel en bij ons in de straat niet”) en dat willen we vermijden. 
• Aparte werklijsten afgeven aan de arbeiders op basis van veegplan technische dienst en op basis van overleg met de coördinator externe werken:  
  • Bv. in september tot november : wekelijks vegen van fietspaden langs bomen  
  • Per maand ontvangen de arbeiders een werklijst. Deze planning kan gewijzigd worden afhankelijk van weersomstandigheden, meldingen burgers, opmerkingen coördinator,… 

Stap 3. Optimaliseren veegplan 

• Alle machines inzetten. 
• Werkploegen vormen met het oog op de continuïteit op de werken (bv. back-up tijdens verlof en/of ziekte, sneller terugkomen in deelgemeenten door 2 ploegen te vormen, ….)  

Aandachtspunten/struikelblokken 

• Veegacties (machinaal) in straten met parkeermogelijkheid voor auto’s vergt een aangepast politiereglement en het correct en tijdig plaatsen van duidelijke verkeersborden. Er kan ook gebruik gemaakt worden van een wimpel die enkele dagen voordien in de respectievelijke straten geplaatst wordt om zichtbaarheid te geven aan de aankomende veegacties. Let er op geen volledige wijken tegelijkertijd aan te doen. Werk liever een aantal straten per keer uit per veegbeurt zodat buurtbewoners de mogelijkheid hebben hun wagen in de andere straten in de buurt kwijt te raken.  
• Ofschoon onkruidgroei op allerlei plaatsen niet direct het gevolg is van zwerfvuil of sluikstorten is het vaak ook een aantrekkingspool voor zwerfvuil. Gezien er bij de meeste gemeenten een plan bestaat voor “ban de pesticiden” vergt dit extra inspanningen aan materiaal en personeel om de omgeving proper te houden.  Combineer het vegen en het onkruid borstelen. 

Communicatie als ondersteuning

Om de veegacties nog te versterken kan dit ondersteund worden door het nodige communicatiemateriaal:

• Een paneel om aan de veegwagen (of vuilniswagen) aan te brengen en zo extra zichtbaar te vegen. De burger wordt opgeroepen de straat mee proper te houden. 
• Een wimpel of een andere communicatie-uiting om zichtbaarheid te geven aan een parkeerverbod om de straat te vegen. In de gemeente Zemst maken ze gebruik van Laura. Een kleine meid die ervoor zorgt dat automobilisten het parkeerverbod respecteren en de veegploegen hun werk kunnen doen.

Bevraging ingezameld zwerfvuil en afval uit straatvuilnisbakken (IZAS)

Denk bij het opstellen van een veegplan ook aan de nieuwe verplichting om de hoeveelheden veegvuil te melden via de bevraging ingezameld zwerfvuil en afval uit straatvuilnisbakken (IZAS). Op de IZAS-webpagina van de OVAM vind je leermodules en verdere informatie om monitoring en registratie van de hoeveelheden te integreren in je werking. De IZAS-gegevens geven je inzicht in de evolutie van de hoeveelheid opgeruimd zwerfvuil en zullen in de toekomst geconsulteerd kunnen worden via de Gemeentelijke Benchmarktool (OVAM).