deken

Nederlands

dekens

Uitspraak

• Geluid:  deken    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdekə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /dekə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /dekə(n)/

Woordafbreking

• de·ken

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Latijn, in de betekenis van ‘overste, hoofd’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1210
• In de betekenis van ‘beddek’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1326

[A] + [B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deken	dekens
verkleinwoord	dekentje	dekentjes

Zelfstandig naamwoord

[A] deken v/m/o

1. (textiel) een (vaak dikke) doek, met de functie om iemand te bedekken en daarmee warm te houden (tijdens de slaap)

   ▸ `Ach Pietje,' zei Sint, 'in die grauwe deken ben ik toch Sinterklaas.'

   ▸ De ochtendjas waar ze met een driftige beweging in schoot voelde aan als een extra deken op een zwoele zomernacht.

Verwante begrippen

• laken, dekbed, donsdek, slaapzak, bed, matras

Hyponiemen

   

beddendeken bedelaarsdeken bedeldeken blusdeken branddeken donsdeken fleecedeken lapjesdeken lappendeken legerdeken moltondeken onderdeken ouderdomsdeken overdeken paardendeken reddingsdeken reisdeken schuimdeken sleepdeken smeerdeken snelheidsdeken strijkdeken verhuisdeken wattendeken wolkendeken zweetdeken

Afgeleide begrippen

• dekenboog, dekenkist, dekenzak

Vertalingen

    1. een (vaak dik) doek, met de functie om iemand te bedekken en daarmee warm te houden tijdens de slaap   

Duits: Decke (de) v Engels: blanket (en) Frans: couverture (fr) Oudnoords: fat o

Russisch: одеяло (ru) o Oekraïens: коц (uk), ковдра (uk) Xhosa: ingubo Spaans: manta (es) v

Zelfstandig naamwoord

[B] de deken m

1. (juridisch) (advocatuur), (beroep) voorzitter van de Nederlandse orde van advocaten

   • Een slecht functionerende advocaat kan door de deken uit zijn ambt worden gezet. 

2. (religie), (beroep) een kerkelijk of academisch ambt en territoriale eenheid

   • De deken staat boven de pastoor en onder de bisschop in de katholieke hiërarchie. 

3. (beroep) hoofd van een decanaat

Hyponiemen

• aartsdeken, gelijkheidsdeken, gildedeken, kardinaal-deken, koordeken, landdeken, oud-deken, pastoor-deken

Afgeleide begrippen

• dekenaal, dekenaat, dekenij, decanaat

Vertalingen

    1. voorzitter van de Nederlandse orde van advocaten   

Engels: dean (en) Russisch: декан (ru) m

    2. een kerkelijk of academisch ambt en territoriale eenheid   

Engels: dean (en) Russisch: декан (ru) m

    3. hoofd van een decanaat   

Engels: dean (en) Russisch: декан (ru) m

Gangbaarheid

• Het woord deken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "deken" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.