denken

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  denken    (hulp, bestand)

Uitspraak

• IPA: / ˈdɛŋkə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• den·ken

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘geestesarbeid verrichten, het verstand gebruiken’ voor het eerst aangetroffen in 901.
• erfwoord: Middelnederlands denken, dinken, uit Oudnederlands thencon, ontwikkeld uit Oergermaans *þankjan-, bij Indo-Europees *teng- ‘denken, voelen’, waartoe ook Oudlatijn tongēre ‘kennen, weten’, Tochaars B taṅkw- ‘liefde’ en Russisch tjanútʹ ‘wegen’ behoren. Evenals Nederduits/Duits denken, Fries tinke, Engels think en IJslands þekkja ‘(her)kennen’.

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
denken /'dɛŋkə(n)/	dacht /dɑxt/	gedacht /ɣə'dɑxt/
zwak -cht	volledig

Werkwoord

denken

1. inergatief een oplossing proberen te zoeken, nadenken

   • Na lang denken vond hij uiteindelijk de uitkomst. 

2. biologisch proces in de hersenen

   • Na het hersentrauma kon hij niet meer goed denken. 

3. een bepaalde mening toegedaan zijn

   • Bij wiskunde moet je niet denken dat iets de juiste uitkomst is, je moet het weten. 

   ▸ In een oude National Geographic had ik ooit als kind een artikel over deze trail gelezen, 4.286 kilometer door Amerika. Dit heb ik altijd onthouden, maar ik had nooit gedacht dat zo’n lange wandeltocht voor mij weggelegd zou zijn.

   ▸ Wat volgens Brinkman ook vaak misgaat, is dat mensen denken beter te kunnen zwemmen dan eigenlijk het geval is.

4. ~ aan: iets of iemand in gedachten hebben

   • Ik moet nog vaak aan mijn overleden moeder denken. 

5. ~ aan: niet vergeten

   • Denk eraan dat je morgen de vuilnisbak buiten zet. 

   ▸ Maar Pietje had aan alles gedacht.

6. ~ om: rekening houden met, niet vergeten

   • Je moeder is ziek, dus denk erom stil te te zijn. 

7. ~ over: het plan hebben om iets te doen, maar nog niet zeker weten of dat ook echt in de praktijk wordt gebracht

   • Hij denkt erover om te gaan emigreren. 

Synoniemen

• [1] peinzen
• [3] geloven, menen
• [4], [5] [zich] herinneren
• [7] overwegen

Verwante begrippen

• gedachte

Hyponiemen

   

aandenken achterdenken apartheidsdenken bedenken beelddenken beheersingsdenken blauwdrukdenken blokdenken complotdenken doemdenken doendenken doordenken eenheidsdenken eilanddenken eraan denken gedenken gelijkheidsdenken geloofsdenken gemeenschapsdenken gezinsdenken grijsdenken groeidenken groepsdenken hardop denken harmoniedenken herdenken hokjesdenken indenken kloofdenken koekdenken kokerdenken kortetermijndenken koudeoorlogsdenken krimpdenken kwakdenken kwaliteitsdenken langetermijndenken machtsdenken managementdenken marktdenken meedenken nadenken nuttigheidsdenken omdenken overdenken patroondenken procesdenken productdenken risicodenken sjabloondenken spagaatdenken systeemdenken terugdenken toedenken toekomstdenken tunneldenken uitdenken verdenken verlichtingsdenken vijanddenken vooruitdenken vooruitgangsdenken vrijdenken waarheidsdenken wegdenken welzijnsdenken wensdenken wij-zij-denken zieligheidsdenken zwart-witdenken

Afgeleide begrippen

   

denkarbeid denkbaar denkbeeld denkcategorie denkduwtje denkelijk denker denkfout denkgroep denkhouding denkkader denkkracht denklijn denkmechanisme denkmodel denkniveau denkoefening denkpatroon denkpauze denkpiste denkpool denkprocedé denkproces denkpsychologie denkraam denkrichting denkrimpel denkschema denkspel denkspoor denksport denkster denkstijl denkstof denkstoornis denksysteem denktaak denktank denktijd denktraditie denktraining denktrant denktriatlon denkvermogen denkvorm denkwereld denkwerk denkwijs denkwijze denkwolkje gedachte vrijdenker vrijdenkster

Uitdrukkingen en gezegden

• Ik denk er niet aan

Dat ga ik zeker niet doen

• Geen haar op mijn hoofd die daaraan denkt

Ik voel daar helemaal niets voor, dat ga ik zeker niet doen

• Er het zijne van denken

Ergens een mening over hebben zonder die uit te spreken

• Niet verder zien ( of denken) dan zijn neus lang is

Kortzichtig zijn

Vertalingen

    1. een oplossing zoeken   

Arabisch: فكر (ar), (fákkara) Chinees: 想 (zh) (xiǎng) Duits: denken (de) Engels: think (en) Esperanto: pensi (eo) Fins: ajatella (fi) Frans: penser (fr), réfléchir (fr) Hebreeuws: לחשוב (he) (lahashov) Hindi: सोचना (hi) (soćnā) Hongaars: gondol (hu) IJslands: hugsa (is), hyggja (is) Italiaans: pensare (it), riflettere (it) Japans: 考える (ja), 思考する (ja) (かんがえる, kangaeru) Jiddisch: טראכטען (yi) (trachten), דענקען (yi) (denken) Koerdisch: fikirîn (ku), hizirîn (ku), ramîn (ku), pûnijîn (ku), بیرکردن (ku) Koreaans: 생각하다 (ko) (saenggakhada) Latijn: cogitare (la) Noors: tenke (no)

Perzisch: فکر کردن (fa) (fekr kærdæn) Pools: myśleć (pl) Portugees: pensar (pt) Roemeens: gândi (ro), cugeta (ro) Russisch: думать (ru) (dúmat’) Schots-Gaelisch: smaoinich (gd) Servo-Kroatisch: Cyrillisch: мислити (sr) Westers: misliti (sr) Siraya: pag-dimdim Slowaaks: myslieť (sk) Spaans: pensar (es) Telugu: ఆలోచించు (te) (aalochinchu) Tsjechisch: mýšlet (cs) Turks: düşünmek (tr) Urdu: سوچنا (ur) Vietnamees: nghĩ (vi) Waals: pinser (wa), tuzer (wa), sondjî (wa) Welsh: meddwl (cy) Zweeds: tänka (sv)

    3. een bepaalde mening toegedaan zijn   

Duits: denken (de), finden (de) Fins: luulla (fi), olla (fi) mielipiteenä, olla (fi) Frans: penser (fr) Hindi: सोचना (hi) (soćnā) IJslands: finnast (is) Italiaans: pensare (it) Japans: 考える (ja), 意図する (ja), 考える (ja) (kangaeru), 思う (ja) (omou) Koerdisch: bawer (ku) kirin, texmîn (ku) kirin, fikirîn (ku), hizirîn (ku), pûnijîn (ku), ramîn (ku) Noors: synes (no)

Pools: myśleć (pl) Portugees: pensar (pt), achar (pt) Roemeens: gândi (ro) Russisch: думать (ru) (dúmat’), полагать (ru) (polagát’) Servo-Kroatisch: Cyrillisch: мислити (sr) Westers: misliti (sr) Spaans: pensar (es), creer (es), opinar (es) Tsjechisch: myslet (cs) Turks: sanmak (tr) Urdu: سوچنا (ur) Zweeds: tycka (sv), anse (sv)

Gangbaarheid

• Het woord denken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "denken" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Duits

Uitspraak

• IPA: /dɛŋk(ə)n/

Woordafbreking

• den·ken

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig van het Oudhoogduitse denken.

stamtijd
infinitief	verleden tijd	voltooid deelwoord
denken /dɛŋk(ə)n/	dachte /daxtə/	gedacht /gəˈdaxt/
	volledig

Werkwoord

denken

1. denken

   «Woran denkst du?»

   Waaraan denk je?