handvat

Een emmer met een groen handvat.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  handvat    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈhɑntfɑt / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• hand·vat

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  hand  en  vat 
  • [1]-[4] "vat" in de betekenis "greep"
  • [5] "vat" in de betekenis "bewaarplaats voor vloeistof"

[1]*	enkelvoud	meervoud
naamwoord	handvat	handvatten
verkleinwoord	handvatje	handvatjes

[2]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	handvat	handvaten
verkleinwoord	handvaatje	handvaatjes

Zelfstandig naamwoord

het handvat o

1. deel van een voorwerp dat bedoeld is om het kan verplaatsen, optillen of anderszins hanteren gemakkelijker te maken

   • Het handvat was afgebroken. 

2. (figuurlijk) geschikt onderdeel om een geheel te kunnen beheersen of als vertrekpunt voor een actie die op een geheel betrekking heeft

   ▸ Als een Marokkaanse weduwe - wonende in Nederland - naar de rechter stapte omdat zij geen genoegen nam met een achtste deel van de erfenis, waren er maar weinig internationale regels die een handvat boden. Het gevolg was dat uitspraken in kwesties als deze niet eensluidend waren.

   ▸ Vaak zijn mijn titels beschrijvend. Een titel is een handvat voor de kijker om het beeld te snappen.

3. (figuurlijk) praktische inleiding

   ▸ Zijn „Footsteps” leert je letterlijk in andermans schoenen te staan. Zeer goed handvat voor biografen en life writers.

4. (straattaal) (seksualiteit) mannelijk geslachtsdeel

   ▸ ‘Geef mij maar een vrouw met een handvat,’ zong de zeeman voor zich heen.

5. (verouderd) lampetkan, kan met water om de handen te wassen

   • ... (nadat de dienaars 't handwater uit een kostelijk handvat gereikt hadden) ... 

   ▸ Nu was het mijn beurt. Ik wierp een vluchtige blik de afgrond in, prikte het handvat van mijn ijsbijl diep de sneeuw in en plaatste mijn voet voorzichtig in het eerste voetspoor.

Synoniemen

• [1] handgreep
• [2] aangrijpingspunt
• [4] lul, pik

Opmerkingen

• In de praktijk wordt de verbuiging van [5] ook vaak gebruikt voor [1]-[4]. In de ogen van de Taalunie en Onze Taal komt dit al zo lang en zo veel voor, dat het correct taalgebruik is geworden; gelet op de Woordenlijst Nederlandse Taal de Algemene Nederlandse Spraakkunst en VRT Taalnet hechten sommige taalgebruikers wel aan het onderscheid.

Verwante begrippen

• [1] gevest, greep, grijper, hals, heft, knop, oor, steel

Vertalingen

    1.   

Engels: handle (en), knob (en), tongs (en)

Spaans: agarradera (es) v, agarradero (es) m, asa (es) v, empuñadura (es) v, mango (es) m

Gangbaarheid

• Het woord handvat staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "handvat" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.