Doorn (toponiem)
Plaatsen waarvan de naam of een deel van de naam afgeleid is van het woord doorn (dorn, thorn) komen voor in verschillende plekken in het West-Germaanse taalgebied, zoals Nederland, België, Duitsland en Engeland. Een bekend voorbeeld is Deurne, dat zowel in Nederland als in België voorkomt. Het woord is afgeleid van het Oudgermaanse woord þurnu-, dat doorn betekende.[1]
Verklaring van het deelwoord "doorn" in de plaatsnaam
[bewerken | brontekst bewerken]Zoals de uitgang -dam in Amsterdam verklaard wordt door de aanwezigheid van een dam (in de Amstel) zo gaf men ook aan nederzettingen bij een doornbegroeiing een naam met daarin het woord doorn (bijvoorbeeld Doornik).
Voorbeelden van plaatsnamen met "doorn" die afgeleid zijn van þurnu
[bewerken | brontekst bewerken]Nederland: Deurne (Nederland),[2] Doornenburg[2], Doornik[2], Doornspijk[2]
België: Deurne (Vlaams-Brabant)[2], Deurne (Waals-Brabant) (Tourinnes la Grosse)[2],
Engeland: 117 huidige plaatsen, in Engeland en Wales, die te herleiden zijn tot de betekenis: THORN.[3]
Een deel van de namen gaat vermoedelijk terug op een afleiding uit -tere, dat een boom aanduidt.[4]
Voorbeelden van die mogelijk afgeleid zijn van þurnu
[bewerken | brontekst bewerken]Nederland
[bewerken | brontekst bewerken]Deurningen, Deursen, Deurze, Doorn (Utrecht), Doorning, Doornsteeg, Doorwerth, Hellendoorn, Odoorn Dr., Thorn, Toornwerd
België
[bewerken | brontekst bewerken]- Deurne (Antwerpen) (Romaans "Torninis"), Doornik (Tournai), Turnhout
Duitsland
[bewerken | brontekst bewerken]Engeland
[bewerken | brontekst bewerken]Voorbeelden van plaatsnamen met "doorn" die niet afgeleid zijn van þurnu
[bewerken | brontekst bewerken]- Apeldoorn, van appuldrum, appelboom.[2]
- Appeltern, idem[2]
- IJzendoorn, van Oergermaans Isandro[2]
Doorn Toponiem op de Kaarten van Joh. Blaeu GERMANIA INFERIOR ('Atlas Maior' Blaeu UU).[5]
Trivia
[bewerken | brontekst bewerken]- Bij de studie van toponiemen dient altijd op de oudst bekende vorm terug gegrepen te worden. Meerdere namen die tegenwoordig op -doorn eindigen, gaan terug op een vorm die daar niets mee te maken heeft. Een voorbeeld is Apeldoorn (792-793: Appoldro), dat 'appelboom' betekent. Ook daarmee vergelijkbare namen in het buitenland gaan vermoedelijk op 'appelboom' terug.[6]
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Lexicon van Nederlandse Toponiemen tot 1200, Künzel R., D. Blok en J. Verhoeff, Amsterdam 1989, uitg, Meertens Instituut
- Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226) Maurits Gysseling (1960)
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- plaatsen en gehuchten - alfabetisch met kaart
- stamboom surfpagina: alle mogelijke namen (ook alle plaatsnamen in NL en BE)
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Noten
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ Maurits Gysseling: Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226). Gearchiveerd op 6 november 2012.
- ↑ a b c d e f g h i j Maurits Gysseling: Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland (vóór 1226), 1960
- ↑ [1], University of Nottingham Institute for Name-Studies - enter THORN (element)
- ↑ Laak, J.C. ter, manuscript. Deventer
- ↑ [/https://keesvancollumn.com/2021/08/01/doorn-toponiem-toponym/], deze kaart gemaakt door Peter Bankers 2005 voor wikipedia. Gearchiveerd op 26 oktober 2022.
- ↑ Lexicon van Nederlandse Toponiemen tot 1200, Künzel R., D. Blok en J. Verhoeff, Amsterdam 1989, uitg, Meertens Instituut, pag. 69