Diest

**Diest**
Stad in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Leuven
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	58,72 km² (2022); 72,72%; 11,18%; 16,1%
Coördinaten	50° 59' NB, 5° 3' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	24.971 (01/01/2024) ; 49,34% ; 50,66% ; 425,27 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 17,33%; 58,64%; 24,02%
Buitenlanders	7,36% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Geert Cluckers (DDS)
Bestuur	DDS (CD&V), N-VA, Groen
Zetels; Iedereen Diest; DDS (CD&V); N-VA; Groen; Vlaams Belang; NU	27; 10; 9; 4; 1; 2; 1
Economie
Gemiddeld inkomen	22.475 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	6,31% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 3290; 3290; 3290; 3290; 3293; 3294	Deelgemeente; Diest; Deurne; Schaffen; Webbekom; Kaggevinne; Molenstede
Zonenummer	013 - 011
NIS-code	24020
Politiezone	Demerdal-Dsz
Hulpverleningszone	Oost Vlaams-Brabant
Website	www.diest.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Leuven; in de provincie Vlaams-Brabant
Portaal	België

Diest is een stad in de Belgische provincie Vlaams-Brabant. Het is gelegen aan de Demer op de grens van het Hageland en de Kempen. De gemeente grenst in het oosten aan de provincie Limburg. Het stadscentrum gaat terug tot in de middeleeuwen. Diest is een Oranjestad door de historische band met het huis Nassau.^[1]

Geschiedenis

Oudheid

Hoewel het moeilijk te bepalen is wanneer de eerste mensen zich in Diest bevinden, vindt men tal van gebruiksvoorwerpen uit het neolithicum (3000 tot 1500 voor Christus) in de bodem terug.

In de IJzertijd, de tijd van de Kelten in de streek, vinden de naam Diest en Demer hun oorsprong.^[bron?] De Indo-Germaanse stam "Dheus", hetgeen goddelijk of heilig betekent, en het achtervoegsel "-t", hetgeen nederzetting betekent, vormen Diest. Demer zou afkomstig zijn van het woord "tam", hetgeen donker betekent, en "ara", hetgeen water betekent. Opmerkelijk is het feit dat de bijrivieren van de Demer met hun naam ook verwijzen naar de donkere kleur van het water, het Zwartwater en de Zwartebeek.^[2]

Middeleeuwen

Diest was een graafschap van het Karolingische rijk.^[bron?] De stad dankte haar groei aan haar gunstige ligging: Diest lag langs de handelsweg Brugge-Keulen en aan de rivier de Demer.

In 1229 kreeg Diest stadsrechten van hertog Hendrik I van Brabant.

In de 14e en 15e eeuw leefden de inwoners in grote welstand door een drukbezochte landbouwmarkt, graan- en veemarkten, maar vooral door de lakennijverheid en -handel. Het Diestse laken was op bijna alle grote West-Europese markten te koop.

Oranje-Nassau

Diest behoorde toe aan Maria van Loon-Heinsberg, die afstamde van de graven van Loon. Na haar huwelijk in 1440 met Jan IV van Nassau werd Diest deel van het graafschap Nassau-Dillenburg. In 1499 kwam Diest door ruil in het bezit van Engelbrecht II van Nassau, graaf van Nassau. Van zijn blijde intrede is een uitgebreide beschrijving bewaard.^[3] Een van zijn opvolgers, René van Chalon, voerde ook de titel Prins van Oranje. Zo bleef Diest bezit van het huis Oranje-Nassau tot 1795, toen de Zuidelijke Nederlanden bij Frankrijk werden aangehecht. De oudste zoon van Willem van Oranje, Filips Willem, ligt er begraven in de Sint-Sulpitiuskerk. Heden ten dage voert koning Willem-Alexander der Nederlanden nog steeds de adellijke titel Baron van Diest (zie Titels Nederlandse koninklijke familie).

Belegeringen

Door haar ligging bij de Demer, op de grens van het hertogdom Brabant en het prinsbisdom Luik en de connecties met Oranje-Nassau werd de stad vaak belegerd, geplunderd en verwoest. In 1572 nam Willem van Oranje Diest in tijdens zijn tweede invasie, maar nog in hetzelfde jaar kreeg Don Frederik de stad weer in handen. In 1635 bezetten de Republiek der Verenigde Nederlanden en Frankrijk de stad, met de bedoeling de Zuidelijke Nederlanden onder elkaar te verdelen, maar dit mislukte. Tussen 1701 en 1705 kreeg Diest te maken met Franse, Staatse en Spaanse bezetting.

Oostenrijk en Frankrijk

Onder de Oostenrijkers (1713-1790) herstelde de stad zich. Er werd weer volop handel gedreven en bier gebrouwen. Ook hier was de Habsburgse monarchie niet populair en zagen velen de Fransen in 1792 als bevrijders. Zij gingen nog veel verder dan de Oostenrijkers met de repressie van het katholicisme, het invoeren van de conscriptie en het afschaffen van het ancien régime. Als gevolg hiervan brak de Boerenkrijg uit in 1798.

Het boerenleger bezette vier dagen de stad die de Fransen omsingeld hielden. Het grootste deel van het boerenleger kon via een noodbrug over de Demer ontsnappen en het onverdedigde stadje werd nog maar eens, ditmaal door de Sansculotten, geplunderd.

19e en 20e eeuw

Tussen 1815 en 1830 volgde de Nederlandse periode. Tussen 1837 en 1853 werd Diest voorzien van nieuwe wallen en versterkingen. Deze fortificaties waren al verouderd bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

Pas in 1929 kreeg de stad zeggenschap over de vroegere fortificaties. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een groot deel van het nog resterende gedeelte afgebroken. Beide wereldoorlogen veroorzaakten in Diest geen grote schade.

De Citadel van Diest huisvestte tijdens de Tweede Wereldoorlog een opleidingsschool van het Nationalsozialistische Kraftfahrkorps (NSKK), een paramilitaire vervoerorganisatie van de Duitse nazipartij. Niet alleen Vlaamse, maar ook Nederlandse vrijwilligers werden er opgeleid tot chauffeur of bijrijder.^[4]

Van 1953 tot 2011 was het Eerste Bataljon Parachutisten gevestigd in de citadel.

Op 1 januari 1971 werd de gemeente Webbekom opgeheven en bij Diest gevoegd. Op 1 januari 1977 fuseerde Diest met Deurne, Kaggevinne, Molenstede en Schaffen.

Geografie

De gemeente telt naast Diest zelf nog volgende deelgemeenten:

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Deurne	6,51	2.175	334	24020F
2	Kaggevinne	4,22	2.377	563	24020C
3	Molenstede	12,05	3.382	281	24020D
4	Schaffen	22,21	4.970	224	24020E
5	Webbekom	10,44	2.485	238	24020B

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Zichem	Tessenderlo (Limb)	Beringen (Limb)

Scherpenheuvel		Lummen (Limb)

Bekkevoort	Kortenaken	Halen (Limb)

Bezienswaardigheden

Schaffense Poort, Vestingwerken van Diest

De Gasthuisapotheek van het Sint-Elisabethgasthuis
De Sint-Sulpitiuskerk
De Onze-Lieve-Vrouwekerk
De Sint-Janskerk
De Kruisherenkerk of Sint-Barbarakerk
Het Stadsmuseum De Hofstadt, in de kelders van het stadhuis
De Lakenhal
Het Begijnhof van Diest (UNESCO-werelderfgoed)
De Allerheiligenkapel
De Onze-Lieve-Vrouw-van-Bijstandkapel
Het Cellebroedersklooster
Het Bogaardenklooster
Het Grauwzustersklooster
De vestingwerken van Diest, waaronder de citadel, het Leopoldfort en de Schaffense Poort
Het Hof van Nassau nabij het Warandepark
Refugehuis Het Spijker
Het Refugehuis van Averbode
Het Refugehuis De Witte Engel
Het Refugehuis van de abdij van Rothem
Het Refugehuis van de Oratorianen van Scherpenheuvel
Het Refugehuis van de Teutoonse Orde
Oude huizen zoals In de Palmboom en De Drie Kronen (Koning Albertstraat), Het Dambord (hoek Ketelstraat en Schotelstraat), De Fortuyn (Felix Moonsstraat) en De Roskam (hoek Allerheiligenberg en Egide Alenusstraat)
De Ezeldijkmolen op de Demer
De Lindenmolen, op de stadswallen
Het Monument aan de Weerstand
Het zwembad, oorspronkelijk het paviljoen van chocoladefabrikant Jacques op Expo 58

Natuur en landschap

Diest ligt op de grens van Hageland en de Zuiderkempen. Ten noorden van Diest stroomt het Zwart Water en in Diest stroomt de Demer. De stad ligt op een hoogte van ongeveer 28 meter. In de omgeving vindt men enkele getuigenheuvels. Ten oosten van de kerk ligt het natuurgebied Webbekoms Broek.

Demografische ontwikkeling

Demografische evolutie voor de fusie

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwonertal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen: NIS; Opmerking: 1831 tot en met 1981=volkstellingen, 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[5]	Evolutie: 1992=index 100
1992	21.496	100,0
1993	21.506	100,0
1994	21.579	100,4
1995	21.636	100,7
1996	21.825	101,5
1997	21.894	101,9
1998	21.938	102,1
1999	22.046	102,6
2000	22.132	103,0
2001	22.249	103,5
2002	22.312	103,8
2003	22.383	104,1
2004	22.491	104,6
2005	22.551	104,9
2006	22.740	105,8
2007	22.845	106,3
2008	23.020	107,1
2009	23.069	107,3
2010	23.048	107,2
2011	23.150	107,7
2012	23.259	108,2
2013	23.271	108,3
2014	23.219	108,0
2015	23.429	109,0
2016	23.538	109,5
2017	23.612	109,8
2018	23.824	110,8
2019	23.998	111,6
2020	24.234	112,7
2021	24.370	113,4
2022	24.516	114,0
2023	24.677	114,8
2024	24.951	116,2

Sport

KFC Diest is een voetbalploeg uitkomend in de nationale reeksen en speelde vroeger in de eerste klasse van België.

Diest kent ook twee voetbalclubs gelegen in de deelgemeenten die uitkomen in de provinciale reeksen: SK Deurne en Sparta Schaffen.

De atletiekclub ROBA heeft een kern gelegen in Diest.

De Koninklijke Tennisclub is een tennisclub gelegen in Diest.

Het Stedelijk Sportstadion De Warande is gebouwd in 1946 en biedt plaats voor 8000 toeschouwers. Het is de thuisbasis van voetbalclub KFC Diest en de Diestse Atletiekclub.

Cultuur en vrije tijd

Grote Markt met Sint-Sulpitiuskerk, de wekelijkse markt op woensdag.

In Diest bevindt zich het cultureel centrum Den Amer, waar onder andere veel professionele theatergezelschappen optreden bij hun tournees.^[bron?] Nabij het Webbekoms Broek bevindt zich het Provinciaal Recreatiedomein De Halve Maan.

Evenementen

's Woensdags is er op de Grote Markt en in de Koning Albertstraat van 8 uur tot 12.30 uur een markt.
Elke eerste zondag van de maand is er boekenbeurs op het Begijnhof.
Op Hemelvaartsdag gaat er op het Begijnhof een antiek- en curiosamarkt door.
Op 1 november jaarmarkt en Allerheiligenbegankenis.
Op 11 november opendeurdag van het Fort Leopold.

Politiek

Burgemeesters

Periode		Burgemeester
	ca. 1600	Adriaan van den Hove
	...
	1800 - 1809	Jean Joseph Adam Cantillion
	1809 - 1817	Rochus-Felix Tielens
	1817 - 1826	Guillaume François van den Hove
	1826 - 1830	Henri van den Hove
	1830 - 1836	Jan Schenaerts
	1836 - 1843	Jean André François Cantillion
	1843 - 1849	Louis Smackers (Katholiek)
	1849 - 1867	Jean-Henri Peeters-Lowet (LP)
	1867 - 1904	Michel Theys (LP)^[6]
	1904	Peters (dienstdoend)
	1904 - 1920	Eduard Robeyns (Kath. Partij)
	1921 - 1926	Oscar Nihoul

Periode		Burgemeester
	1927 - 1940	Egide Alenus (Kath. Partij)
	1940 - 1941	Eggen^[7]^[8] (dienstdoend)
	1941 - 1944	Jules Vertessen (VNV, oorlogsburgemeester)
	1944 - 1946	Fernand Hermans (CVP)
	1946 - 1955	Omer Vanaudenhove (LP)
	1955 - 1958	Louis Grootjans (LP, dienstdoend)
	1958 - 1963	Gérard Hanssen (PVV)
	1964 - 1976	Gilbert Cluckers (CVP)
	1976 - 1978	Omer Vanaudenhove (PVV)
	1979 - 1988	Jean Van de Kerckhof (PVV)
	1989 - 2000	Hugo Marsoul (CVP)
	2001 - 2006	Tony Smets (VLD)
	2007 - 2018	Jan Laurys (DDS)
	2019 - 2024	Christophe De Graef (Open Diest)

Gemeentebestuur

2013-2018

Het college van burgemeester en schepenen bestond uit de burgemeester en 7 schepenen. Burgemeester was Jan Laurys (DDS). De coalitie bestond uit DDS en sp.a-Groen. Samen vormden ze de meerderheid met 14 op 27 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad was Jan Laurys (DDS) (2007-2018).

2019-2024

Het college van burgemeester en schepenen bestaat uit de burgemeester en 6 schepenen. Burgemeester is Christophe De Graef (Open Diest). De coalitie bestaat uit DDS en Open Diest. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 27 zetels. Voorzitter van de gemeenteraad is Erwin Jennes (DDS) (2019-heden).

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel		10-10-1976^[9]		10-10-1982^[9]		9-10-1988^[9]		9-10-1994^[9]		8-10-2000^[9]		8-10-2006^[10]		14-10-2012^[11]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	25	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27
	Agalev¹/ Groen!²/ sp.a-Groen^B/ Groen³	-		-		3,46¹	0	3,66¹	0	4,25¹	0	5,2²	0	20,47^B	6	9,7³	2	6,4³	1
	SP¹/ sp.a.ok²/ sp.a-Groen^B/ sp.a³/ Iedereen Diest^B	19,47¹	5	25,94¹	7	23,22¹	7	22,3¹	7	19,38¹	5	25,84²	7	20,47^B	6	18,5³	5	32,2^B	10
	PVV¹/ VLD²/ Open Vld³/ Open Diest⁴/ Iedereen Diest^B	42,32¹	12	38,45¹	11	19,96¹	5	28,32²	10	34,11²	11	23,56²	7	18,69³	5	26,3⁴	8	32,2^B	10
	CVP¹/ Diest, Democratie en Solidariteit²	27,29¹	7	25,89¹	7	29,35¹	9	24,71²	8	26²	8	30,76²	9	26,99²	8	24,6²	8	28,1²	9
	VU¹/ VU&ID²/ N-VA³	8,46¹	1	9,73¹	2	6,28¹	1	4,1¹	0	3,25²	0	-		23,37³	7	12,8³	3	14,0³	4
	Vlaams Blok¹/ Vlaams Belang²	-		-		-		7,54¹	1	11,36¹	3	14,64²	4	7,22²	1	8,1²	1	9,1²	2
	NU	-		-		-		-		-		-		-		-		6,2	1
	PVDA	-		-		-		-		-		-		-		-		3,9	0
	TROUW	-		-		-		7,07	1	-		-		-		-		-
	VVD	-		-		17,72	5	-		-		-		-		-		-
Anderen^(*)		2,45	0	-		-		2,29	0	1,65	0	-		3,26	0	-		-
Totaal stemmen		13999		14916		15496		15500		16318		12272		16979		17268		12021
Opkomst %						95,13		94,07		94,32		95,37		92,32		92,6		62,2
Blanco en ongeldig %		2,61		4,49		4,39		4,98		3,76		4,08		4,67		4,3		1,4

De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
(*) 1976: PVDA (0,73%), DVP (1,72%) / 1994: LISA / 2000: Vivant / 2012: D EN D

Bekende inwoners

De schilder Lismonde tekent de kerk van Diest (foto Léon van Dievoet, 1936).

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Diest of een andere significante band met de stad hebben:

Jan van den Dale (ca. 1460-1522), rederijker en schilder
Nicolaes Cleynaerts (1493-1542), humanist (standbeeld op de markt)
Jan Berchmans (1599-1621), jezuïet
Franciscus Lijftocht (1638-1683), dichter en augustijn
Louis Cruls (1848-1908), astronoom en onderzoeker
Desiré Duwaerts (1850-1901), beeldhouwer
E.H. Felix Moons (1869-1918) priester en oorlogsheld (de straat waar zijn geboortehuis staat werd in 1919 de Felix Moonsstraat)
Mark Macken (1913-1977), beeldhouwer
Omer Vanaudenhove (1913-1994), minister van staat
Dré Steemans (1954-2009), Felice, radio- en televisiepresentator
Emile Degelin (1926-2017), film- en televisieregisseur, filmproducent, filmeditor en -docent, scenarioschrijver en schrijver
Bob Stouthuysen (1929), bestuurder
Marc van den Abeelen (1945), politicus
René Vlaeyen (1947), televisieproducent
Liliane Saint-Pierre (1948), zangeres
Dree Peremans (1949-2022), schrijver en radiomaker
Felix Alen (1950-2021), kok
Geert de Jong (1951), actrice
Luc Vankrunkelsven (1956-2023), norbertijn en landbouwpublicist
Guy Swinnen (1960), frontman van The Scabs
Bruno Versavel (1968), profvoetballer
Marleen Renders (1968), atlete
Kathleen Vandenhoudt (1969), zangeres
Mario Aerts (1974), wielrenner
Timmy Simons (1976), voetballer
Jorunn Bauweraerts (1979), zangeres van de folkgroep Laïs
Marieke Vervoort (1979-2019), paralympisch atlete
Bert Leenaerts (1980), atleet
Andreas Smout (1990), atleet
Dylan Teuns (1992), wielrenner

Stedenbanden

Diest maakt samen met de Nederlandse steden Breda, Buren en Steenbergen, de Duitse stad Dillenburg en de Franse stad Orange deel uit van de Unie van Oranjesteden.