Olanzapine
| Olanzapine | ||||
|---|---|---|---|---|
| Chemische structuur | ||||
| ||||
| Farmaceutische gegevens | ||||
| Halveringstijd (t1/2) | 30 uur | |||
| Uitscheiding | Hepatisch | |||
| Gebruik | ||||
| Geneesmiddelengroep | Antipsychotica | |||
| Subklasse | Atypische antipsychotica | |||
| Merknamen | Zyprexa (Eli Lilly), Zalasta (Krka, Slovenië) | |||
| Indicaties | Schizofrenie | |||
| Voorschrift/recept | Vereist | |||
| Toediening | Oraal | |||
| Risico met betrekking tot | ||||
| Zwangerschapscat. | C | |||
| Lactatie (borstvoeding) | ontraden | |||
| Rijvaardigheid | Kan leiden tot verminderd reactie- en concentratievermogen. | |||
| Alcohol | versterkt het versuffende effect | |||
| Databanken | ||||
| CAS-nummer | 132539-06-1 | |||
| ATC-code | N05AH03 | |||
| PubChem | 4585 | |||
| DrugBank | 132539-06-1 | |||
| Farmacotherapeutisch Kompas | Olanzapine | |||
| Chemische gegevens | ||||
| Molecuulformule | C17H20N4S1 | |||
| IUPAC-naam | 2-methyl-4-(4-methyl-1-piperazinyl)- 10H-thieno[2,3-b][1,5]benzodiazepine | |||
| Molmassa | 312,439 g/mol | |||
| ||||
Olanzapine (merknamen Zyprexa of Zalasta[1]) is een medicijn dat gebruikt wordt bij mensen die aan onder andere psychose, schizofrenie, manie, onrust, tics, posttraumatische stressstoornis of ernstige misselijkheid[2] lijden. Het is een atypisch antipsychoticum. Dit medicijn is receptplichtig. Het is in de handel als tabletten van (2½), 5, (7½), 10, 15 en 20 mg. Het middel is daarnaast ook beschikbaar als injectievloeistof met gereguleerde afgifte voor depot-injecties, die dan in de regel eens in de 2 of 4 weken gegeven worden.
Hersenen
[bewerken | brontekst bewerken]Onderzoek toont verband aan tussen olanzapine en hersenschade.[3]
Bijwerkingen
[bewerken | brontekst bewerken]Om de kans op parkinsonisme en tardieve dyskinesie, ernstige bijwerkingen die bij langdurig gebruik van antipsychotica kunnen optreden, zo klein mogelijk te maken moeten antipsychotica zo laag mogelijk worden gedoseerd. Naast problemen met zien en bewegen ervaren veel gebruikers eetbuien, de zucht naar zoetigheid en een neiging tot het drinken van grote hoeveelheden koffie. Rokers gaan vaak meer roken door het gebruik van antipsychotica zoals olanzapine.[4] Het is echter niet duidelijk of dit een causaal verband is; mensen die olanzapine dienen te nemen, ervaren namelijk psychische klachten en roken misschien ook daardoor meer. Bovendien zijn koffie en thee vaak de enige onbeperkt beschikbare dranken op veel psychiatrische afdelingen.
Controverse en rechtszaken
[bewerken | brontekst bewerken]Eli Lilly, de producent van Zyprexa, heeft te maken gehad met vele rechtszaken van zowel mensen die na het langdurig innemen van Zyprexa beweerden diabetes en andere ziekten ontwikkeld te hebben, alsook verschillende overheidsinstanties, verzekeringsmaatschappijen en anderen. In het kader van deze aanklachten produceerde Lilly in 2004 een groot aantal documenten dat deel uitmaakte van de eerste fase van dit proces. De documenten werden vertrouwelijk verklaard door een rechter en bezegeld.[5]
In 2006 betaalde Lilly een boete van 700 miljoen $ in de vereffening van 8000 rechtszaken,[6] en in het begin van 2007 betaalde het bedrijf een boete van 500 miljoen $ in de vereffening van 18000 rechtszaken, wat het totaal bracht dat Lilly betaalde om rechtszaken met betrekking tot het medicijn Zyprexa te vereffenen op 1.2 miljard $.[7][8]
Een artikel van de New York Times in 2006 dat gebaseerd is op gelekte bedrijfsdocumenten concludeerde dat het bedrijf zich heeft geëngageerd tot een beredeneerde inspanning om de bijwerkingen van olanzapine te bagatelliseren.[7][9] Het bedrijf ontkende deze aantijgingen en stelt dat het artikel gebaseerd was op lukrake documenten.[7][8] De documenten werden doorgestuurd naar The Times door Jim Gottstein, een advocaat die de belangen vertegenwoordigt van mensen met een psychiatrische aandoening, die vastgesteld werden door de dokter, David Egilman, die dienst deed als Consultant Expert in de rechtszaak.[5] Lilly vroeg in 2007 een beschermingsbevel aan om de verspreiding van bepaalde documenten tegen te houden die door rechter Jack B. Weinstein openbaar gemaakt werden, en leverde kritiek op de New York Times journalist Gottstein en Consultant Expert Egilman.[5] Het Londense blad The Times heeft deze documenten ook gekregen en rapporteerde dat sinds 1998 Lilly het risico op obesitas, gerelateerd aan de inname van Zyprexa, als een prioritair gevaar beschouwde voor de verkoop van Zyprexa.[8] Op 9 oktober 2000 verklaarde senior onderzoekarts Robert Baker van Lilly dat een academische adviesraad waar hij lid van was “vrij sterk onder de indruk was van de prevalentie van gewichtstoename gerelateerd aan de inname van olanzapine en de bijbehorende implicaties omtrent bloedsuikerspiegels.”[8]
Lilly heeft Egilman bedreigd met strafrechtelijke vervolging die betrekking heeft op de documenten die hij nam en uitleverde aan journalisten. In september 2007 sloot hij een akkoord om Lilly 100,000 $ te betalen indien Lilly de aanklachten zou intrekken.[10]
Tijdens een rechtszaak aangespannen door verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en andere aanklagers in september 2008 gaf rechter Weinstein de toelating om Lilly’s interne documenten omtrent het medicijn publiek te maken.[5]
In maart 2008 vereffende Lilly een rechtszaak met de staat van Alaska[11] en in oktober 2008 ging Lilly akkoord met het betalen van 62 miljoen $ aan 32 staten, en om binnen het District van Columbia rechtszaken te vereffenen die vielen onder de wetgeving omtrent de bescherming van de consument.[10]
In 2009 pleitte Eli Lilly schuldig aan illegale marketing voor Zyprexa na een aanklacht van de federale overheid van de Verenigde Staten. Er werd reclame gemaakt voor doeleinden van het medicijn die niet officieel erkend of bewezen waren. Eli Lilly ging akkoord tot het betalen van een boete van 1.4 miljard $.[12][13]
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Bijsluiter van olanzapine
- ↑ Zalasta is in de Europese Unie sedert 27 september 2007 toegelaten. Zie het Europees Geneesmiddelenbureau voor productkenmerken, bijsluiter e.d.
- ↑ informatie apotheek.nl
- ↑ Redactie, Onderzoek toont verband aan tussen antipsychotica en hersenschade - (14 juli 2020). Geraadpleegd op 1 augustus 2024.
- ↑ Nederlandse registratietekst olanzapine. Gearchiveerd op 7 februari 2018. Geraadpleegd op 20 maart 2019.
- ↑ a b c d Walsh, Mary Williams (5 September 2008). "Judge to Unseal Documents on the Eli Lilly Drug Zyprexa". The New York Times.
- ↑ Berenson A (January 4, 2007). "Mother Wonders if Psychosis Drug Helped Kill Son". The New York Times. Retrieved May 21, 2013.
- ↑ a b c Berenson, Alex (5 January 2007). "Lilly Settles With 18,000 Over Zyprexa". The New York Times.
- ↑ a b c d Berenson A (December 17, 2006). "Eli Lilly Said to Play Down Risk of Top Pill". The New York Times. Retrieved May 21, 2013.
- ↑ Berenson A (December 17, 2006). "Eli Lilly Said to Play Down Risk of Top Pill". The New York Times.
- ↑ a b Harris G, Berenson A (14 January 2009). "Lilly Said to Be Near $1.4 Billion U.S. Settlement". The New York Times.
- ↑ Berenson, Alex (26 March 2008). "Lilly Settles Alaska Suit Over Zyprexa". The New York Times.
- ↑ MSN.com Lilly settles Zyprexa suit for $1.42 billion.
- ↑ Berenson A (December 18, 2006). "Drug Files Show Maker Promoted Unapproved Use". The New York Times. Retrieved May 21, 2013.
- De sectie Controverse en rechtszaken of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Olanzapine op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.