Smoljan (oblast)

**Smoljan**
Област Смолян
Oblast van Bulgarije
Situering
Planregio	Zuid-Centraal
Coördinaten	41°40'NB, 24°35'OL
Algemeen
Oppervlakte	3.193 km²
Inwoners ; (31 december 2019 )	103.532 ; (33 inw./km²)
Gemeentes	10
Hoofdplaats	Smoljan
Overig
Nummerplaat	CM
Website	www.region-smolyan.org
Foto's
Portaal	Bulgarije

Smoljan (Bulgaars: Област Смолян) is een oblast in het zuiden van Bulgarije. De hoofdstad is het gelijknamige Smoljan en de oblast heeft 105.421 inwoners (2018).

Geografie

De oblast grenst in het zuiden aan de Griekse departementen Drama en Xánthi, die net zoals de oblast Smoljan tot de historische regio Thracië behoren. Verder grenst de oblast met de klok mee aan de andere Bulgaarse oblasten Blagoëvgrad, Pazardzjik, Plovdiv en Kardzjali.

Smoljan ligt in zijn geheel in het Rodopegebergte. De hoogste berg is de Goljam Perelik (Grote Perelik) met 2191 meter. De twee belangrijkste rivieren zijn de Bouinovska in het noordwesten van de oblast, die zo'n 25 km ten zuiden van Devin ontspringt, en de Arda in het zuidoosten, die zo'n 15 km ten zuidwesten van de stad Smoljan ontspringt.

Bekend zijn ook de Meren van Smoljan.

Demografie

Op 31 december 2019 telde de oblast Smoljan 103.532 inwoners, waarvan 58.401 personen in stedelijke gebieden (56%) en 45.131 personen op het platteland (44%). Het inwonersaantal van de oblast Smoljan groeide gedurende twintigste eeuw van 90.634 inwoners in 1934 naar een hoogtepunt van 156.990 personen in 1985. Na de val van het communisme, en de daarmee samenhangende verslechterde economische situatie in de regio, neemt het inwonersaantal in een rap tempo terug. Op 31 december 2019 telde de oblast 103.532 inwoners. Vooral plattelandsgebieden kampen met een intensieve bevolkingskrimp, met name de dorpen in de gemeente Banite. Volgens de meest ongunstige bevolkingsprognoses zal het inwonersaantal dalen tot een dieptepunt van 26.053 personen in 2070.^[2]

De bevolkingsontwikkeling van oblast Smoljan
Jaar	1934	1946	1956	1965	1975	1985	1992	2001	2011	2019
Smoljan	90.634	103.484	135.949	149.537	155.719	156.990	154.553	140.066	121.752	103.532
Smoljan	33.505	34.959	35.531	40.331	48.561	49.227	50.705	47.230	41.452	35.829
Madan	6.011	7.409	21.508	22.956	20.364	18.871	16.834	13.812	12.276	10.698
Devin	9.404	12.029	14.696	15.986	16.364	17.067	16.575	15.010	13.013	10.696
Zlatograd	6.344	8.164	13.015	15.636	14.824	15.737	15.592	14.042	12.321	10.555
Roedozem	4.501	5.404	12.300	13.354	12.135	12.320	12.001	10.875	10.069	8.917
Dospat	4.140	5.372	6.370	8.696	8.845	9.754	10.489	10.276	9.116	7.829
Tsjepelare	11.443	11.926	11.785	11.107	11.801	11.073	10.555	9.232	7.720	6.490
Nedelino	2.438	3.137	3.941	5.083	8.592	9.489	9.273	8.715	7.221	5.725
Banite	10.562	12.300	13.550	12.196	10.064	9.127	8.200	7.765	4.923	3.722
Borino	2.286	2.784	3.253	4.192	3.899	4.325	4.329	4.109	3.641	3.071

De oblast heeft het laagste geboortecijfer in Bulgarije. In 2019 registreerde de oblast slechts 646 levendgeborenen, oftewel 6,2 per duizend inwoners. ^[3] Het geboortecijfer is vooral laag in plattelandsgebieden (5,2‰ in rurale gebieden tegen 6,9‰ in stedelijke gebieden).^[4] Alhoewel het geboortecijfer extreem laag is, schommelt het vruchtbaarheidscijfer rond het landelijke gemiddelde. In 2019 kreeg een vrouw gemiddeld 1,49 kinderen gedurende haar vruchtbare periode.^[5] Daarentegen werden 1.665 sterftegevallen geregistreerd in het jaar 2019, oftewel 15,9 per duizend inwoners. De natuurlijke bevolkingsgroei bedroeg -1019 personen (-9,7‰): -360 in steden (-6,1%) en -659 in dorpen (-14,5‰).^[6] De gemiddelde levensverwachting in de oblast was 75,8 jaar: mannen werden gemiddeld 71,8 jaar oud, terwijl vrouwen ruim 8 jaar langer leefden (79,9 jaar).^[7]

Etniciteit

De vraag naar 'etniciteit' op het censusformulier was optioneel in de volkstelling van 2011. De meeste inwoners waren etnische Bulgaren (71,33%) en spraken het Bulgaars als moedertaal. In 2011 werden 4.696 Bulgaarse Turken (3,85%) geregistreerd, vooral in de gemeente Borino, en slechts 448 Roma (0,36%). Hiermee heeft oblast Smoljan de laagste concentratie van Roma in Bulgarije.

Leeftijdsstructuur

De bevolking is in een rap tempo aan het vergrijzen en ontgroenen. Op 31 december 2019 was 24,7% van de bevolking 65 jaar of ouder.^[8]

Leeftijdsopbouw van oblast Smoljan
Leeftijdscategorie	Totaal	0 – 9	10 - 19	20 - 29	30 - 39	40 - 49	50 - 59	60 - 69	70 - 79	80+
Absolute aantal in 2016^[9]	109.425	8.172	8.598	9.577	14.477	15.948	18.921	17.739	10.925	5.068
Absolute aantal in 2002	137.005	11.095	19.927	18.216	19.646	22.804	18.862	14.265	9.057	3.133
Aandeel van de grootste religieuze groeperingen per leeftijdscategorie (2011)^[10]
Islam (%)	39,8	33,5	36,0	40,1	37,2	38,9	39,8	40,8	47,7	42,6
Bulgaars-orthodox (%)	38,8	38,1	38,0	35,5	38,4	36,9	38,3	41,7	39,7	48,0
Niet-religieus (%)	5,5	6,2	7,0	5,5	6,3	6,8	5,9	4,7	3,0	1,7

Religie

In de volkstelling van 1 februari 2011 was het invullen van de 'religieuze overtuiging' optioneel. Van de 121.752 inwoners reageerden er 72.927 inwoners op de volkstelling, terwijl 48.825 personen deze vraag onbeantwoord lieten. Een groot deel van de bevolking van de oblast bestaat uit Pomaken (geïslamiseerde Bulgaren), voornamelijk in de gemeenten Dospat, Borino, Roedozem en Madan. Zij vormen 39,8% van de respondenten in oblast Smoljan. In de volkstelling 2001 was dit percentage nog 42% en in een schatting van 1989, voor de val van het communisme, was nog 71% islamitisch. Na de val van het communisme distantieerden veel Pomaken in de oblast Smoljan (en in de naburige oblast Kardzjali) zich van de islam en zijn sindsdien niet-religieus. Een nog kleiner deel van de Pomaken heeft zich bekeerd tot het christendom. Veel Pomaken hebben hun islamitische en/of Arabische namen veranderd en hebben christelijke en Bulgaarse namen aangenomen. De Pomaken in de oblasten Blagoëvgrad en Pazardzjik zijn daarentegen nog relatief traditioneel en houden zich vast aan hun islamitische gewoonten en gebruiken.

De christelijke Bulgaren, met name aanhangers van de Bulgaars-Orthodoxe Kerk, wonen vooral in de gemeenten Tsjepelare en Smoljan. Zij vormden zo'n 38,8 procent van de respondenten in 2011. Dit is een forse stijging vergeleken met 29,7% in 2001. In 1989, voor de val van het communisme, was zo'n 28,5% christelijk.

De gemeenten Nedelino, Zlatograd en Devin hebben een gemengde bevolking (zowel Pomaken als christelijke Bulgaren). In deze gemeenten (en in de gemeente Banite) heeft een zeer groot deel van de bevolking geen antwoord op welk religie ze aanhangen.

Religie	Bulgaars-Orthodoxe Kerk	Islam	Niet-religieus	Anders/Onbekend
oblast Smoljan	38,8	39,8	5,5	15,9
gemeente Smoljan	65,4	18,3	4,2	12,1
gemeente Devin	31,2	32,1	8,8	27,9
gemeente Madan	8,2	78,2	2,8	10,8
gemeente Zlatograd	23,6	25,5	14,6	36,3
gemeente Roedozem	9,2	82,6	1,2	7,0
gemeente Dospat	1,2	89,0	1,1	8,7
gemeente Tsjepelare	76,3	11,0	3,4	9,3
gemeente Nedelino	21,8	23,5	22,0	32,7
gemeente Banite	8,4	38,6	10,3	42,7
gemeente Borino	6,9	84,4	2,6	6,1

Economie

De werkloosheid bedraagt 14,2% van de beroepsbevolking.

Gemeenten

Bronnen, noten en/of referenties

[1] (en) Nationaal Statistisch Instituut geraadpleegd 22 juli 2020

[2] (en) Population projections by districts and sex (NSI)

[3] (en) Marital and extra-marital live births by districts, municipalities and place of residence

[4] (en) Crude birth rate by statistical regions, districts and place of residence

[5] (en) Total fertility rate by statistical regions, districts and place of residence

[6] (en) Crude death and infant mortality rates by place of residence, statistical regions, districts and sex

[7] (en) Life expectancy by districts and sex

[8] (en) POPULATION AND DEMOGRAPHIC PROCESSES IN 2019 Nationaal Statistisch Instituut

[9] [1]

[10] [2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]