Ska

Ska
Stilmessig opphav	Jamaican mento calypso jazz rhythm and blues
Kulturelt opphav	Seint på 1950-talet på Jamaica
Typiske instrument	Gitar bassgitar trompet trombone saksofon piano trommesett orgel
Avleidde former	Rocksteady reggae
Blandingssjangrar
2 Tone ska-jazz ska0pop ska punk spouge kristen ska
Musikalske scener
Japan Australia USA Storbritannia
Andre emne
Third wave ska ska-musikarar rude boy mod skinhead Suedehead traditional skinhead

Døme på ska: «Braineating Zombies from Area 51» av den tyske skagruppa Skankshot.

Ska er ein musikkstil som starta på Jamaica tidleg på 1960-talet. Han var påverka av mento (ei lokal form for calypso) og rhythm ’n’ blues. Ska er kjenneteikna av ein veldig rytmisk stil, ofte med framståande offbeat, og har gjeve opphav til bl.a. rocksteady, reggae, dub og dancehall, og har påverka mange andre musikksjangrar, ikkje minst punk. Tidleg på 1960-talet var ska den dominerande musikksjangeren på Jamaica, og blei også populær i Storbritannia.

Den første ska-innspelinga skal ha blitt gjort av trommespelaren Count Ossie, ein nyabhingi-rastafarianar. Typiske ska-band hadde instrument som piano, gitar, bass, trommer og blåseinstrument, inkludert saksofon.

Ska er både dansemusikk og sosial protest. Tekstane ironiserer ofte rundt klasseskilje, rasediskriminering og kjønnsstereotypar.

Historie

Jamaikansk ska

Blant dei originale jamaikanske ska-artistane finn ein Desmond Dekker & The Aces, Prince Buster, The Skatalites, Toots & the Maytals og ein ung Bob Marley. I løpet av 1960-talet gav ska opphav til rocksteady, ei langsamare musikkform som blei vidareutvikla til den enda langsamare reggaemusikken.

Musikken var særleg populær i den jamaikanske subkulturen kalla rude boys, som oppstod blant arbeidslause ungdommar. Dei imiterte overklassen ved å kle seg i kvite skjorter, svarte dressar, svarte slips og svarte hattar. Saman med ska og rocksteady spreidde rude boy-kulturen seg til Storbritannia, der han blei blanda med skinhead-rørsla. Mange ska-låtar er tileigna «Rudy» – prototypen av ein rude boy. Eksempel er «A message to you, Rudy» av The Specials og «Rudie can't fail» av The Clash.

Two tone-ska

Ska opplevde ei oppblomstring på 1970- og 80-talet, då det skjedde ei gjensidig befrukting med punk og new wave i Storbritannia. Resultatet blei ein enda raskare og røffare ska, ein meir samfunnsengasjert punk, og for det tredje ein ny stil, skapunken. 80-talls-skaen, òg kalla 2Tone-ska, er eksemplifisert ved Bad Manners, The Selecter og The Specials. Madness vert òg ofte rekna til denne kategorien, sjølv om deira nutty sound òg henta inspirasjon frå mange andre stader.

Namnet 2Tone-ska er avleidd av skaen sine fargar, svart og kvit. Dette spelar på både på rude boys sin svart-kvite kleskode og til solidariteten mellom svarte og kvite. Det siste gav seg ikkje minst utslag i at mange ska-band var multietniske, men òg i tekstane (jf. Madness sin anti-apartheid-låt «Ghost Train»). I Storbritannia var ska framfor alt populær blant skinheads (vel å merke dei tradisjonelle eller antirasistiske, som hadde identiteten sin i arbeidarklassen).

The Clash og No Doubt høyrer til punk-artistane som har vore sterkt påverka av ska. I Noreg har The Aller Værste! vore dei mest framståande representantane for ska-inspirert musikk på denne tida.

Ska i dag

Ei tredje ska-bølgje oppstod midt på 1990-talet. Denne er kjenneteikna ikkje minst ved ei internasjonalisering, ved at det blei danna ska-band i mange ikkje-engelsktalande land.

I Noreg kan Hopalong Knut, Lame Ducks, Dread Man Walking (tidlegare Misvær skaforening), Offender, No Torso, Ska Patrol og Skanksters reknast til denne bølgja.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Ska» frå Wikipedia på bokmål, den 6. mai 2008.