Ferie

Mange ferierer ved ein badestrand.

Ferie er fleire fridagar etter kvarandre. Ordet blir au bruka om ferieopphald eller feriereiser.

Ein kan ha ferie frå arbeidsplass eller skule. Feriar kan hanamn etter tida dei fell på, som juleferie, sommarferie, påskeferie og vinterferie.

Ordbakgrunn

Ordet «ferie» kjem opphavleg frå det latinske fleirtalsordet feriae, som var religiøse festdagar da ein ikkje dreiv handel og forretningar. Ordet viste seinare til ein periode da undervising og rettsmøte tok slutt. «Ferie» kom som eit framandord på norsk på slutten av 1800-talet.

Ferie kan bli omsett med holiday («heilagdag») på britisk-engelsk og vacation («ledigheit») på anglo-amerikansk.

Ferie i arbeidslivet

I Noreg

I Noreg er ferie for lønnsmottakarar regulert av ferieloven. Ferieloven sikrar alle arbeidstakarar 25 vyrkedagar ferie kvart år. Med vyrkedagar meiner ein au laurdagar. 25 feriedagar svarar derfor til fire veker pluss éin dags ferie kvart kalenderår. Tariffoppgjeret i 2000/2001 gav mange grupper ei femte ferieveke, men denne ekstra ferien er ikkje ein del av ferieloven, og det er eit lokalt spørsmål ved kvar enkelt arbeidsplass om dei tilsette har ei ekstra veke fri. For arbeidstakarar som har fylt 60 år er det imidlertid ei ekstra ferieveke kvart år, til saman minimum 31 dagar ferie.

Feriepengar skal bli rekna ut med 10,2 % av arbeidsvederlag som er utbetalt i året før ferien blir tatt, uansett varighet av arbeidstilhøvet. For arbeidstakarar over 60 år er utgjer feriepengane 12,5 % av lønna.

I utlandet

Oversynet under viser minimum lovfesta ferietid i forskjellige land og byggjer delvis på eit oversyn utarbeida av konsulentfirmaet Mercer i 2007. Lønnsmottakarar i Finland har lengst ferie med 30 dagar betalt ferie og opp til 14 lønna høgtidsdagar i året. Au i Frankrike og Dei sameinte arabiske emirata er 30 dagar minimum. Minst ferie er det i fylgje Mercer på Filippinane, der arbeidstakarane har krav på berre fem dagars ferie i løpet av året.

Land	Minimum feriedagar med lønn	Høgtidsdagar med lønn	Totalt	Kommentar
Argentina			14-35	14 kalenderdagar for arbeidstakarar med 0-5 års ansiennitet, 21 kalenderdagar frå 5-10 år, 28 kalenderdagar frå 10-20 år og 35 kalenderdagar frå 20 år.
Austerrike	25	13	38	For eldre arbeidstakarar er det 42 dagar løna ferie i året.
Australia	20	11 (gjennomsnitt)	31	Frå 27. mars 2006 er det 20 dagar (fire veker) ferie derav to veker kan «bli seld» til arbeidsgivaren. I tillegg er også eldre arbeidtakarar Long service leave løna.
Bahamas			14-21	14 dagar etter eitt års tilsetting, 21 dagar etter fem års tilsetting
Belgia	20	10	30
Brasil			30	30 samanhengande dagar, derav ti kan «bli seld» tilbake til arbeidsgivaren
Bulgaria			min. 20 arbeidsdagar
Canada	10	10 (gjennomsnitt)	20	ti arbeidsdagar, bestemt av lovar på provinsnivå
Chile			15 vyrkedagar
Colombia			14 dagar
Costa Rica			14 dagar	To veker etter eitt års tilsetting
Danmark	25	10	35	Seks veker, derav fem dagar som kan bli «selt» tilbake til arbeidsgivaren («omsorgsdagar»)
Dei sameinte arabiske emiratane	30	9	39
EU			28	Meir i enkelte land
Ecuador			14 dagar
Filippinane	5	14	19
Finland	30	14	44
Frankrike	30	10	40	5 veker pluss 2 veker med RTT («Reduction du Temps de Travail», «reduksjon av arbeidstid») avhengig av arbeidsavtalen)
Hellas	25	12	37	20 arbeidsdagar eller meir avhengig av år i firmaet
Hong Kong			Sju dagar
Irland			20 dagar	Pluss ni offentlege høgtidsdagar
Israel			14 dagar
Italia	20	11	31	20-30 dagar pluss elleve offentlege høgtidsdagar
Japan			18	18 dagar betalt fri (inkludert sjukefråvær). Offisielt fem veker (som ein reaksjon på karoshi-problemet, utbrenthet, i japansk arbeidsliv)
Kina			Ikkje påkravd
Kroatia			18 vyrkedagar
Latvia			28
Mexico			7
Nederland	20	8	28	Fire veker
Ny Zealand			28	Frå 1. april 2007
Noreg	25	11	36	25 vyrkedagar (inkludert laurdagar)
Paraguay			14 dagar
Peru			14 dagar
Polen	26	10	36	20 arbeidsdagar, 26 arbeidsdagar etter ti års tilsetting
Portugal			22 arbeidsdagar	Opptil 25 dagar viss det ikkje har vore fråvær året før
Puerto Rico			15 dagar
Romania			min. 20 vyrkedagar
Saudi-Arabia			15 dagar
Singapore			7
Sør-Afrika			21 samanhengande dagar
Spania	22	14	36
Storbritannia	20	8	28	20 kalenderdagar pluss 8 «bank holidays» (britiske og irske heilagdagar, opphavleg da bankane heldt stengt)
Sverige	25	11	36	25-32 vyrkedagar avhengig av alder
Sveits			28 kalenderdagar	28 kalenderdagar = 20 vyrkedagar
Sør-Korea			Ti vyrkedagar
Taiwan			Sju dagar
Tsjekkia			Fire veker
Tyrkia			Tolv vyrkedagar
Tyskland	24	10	34	Fire veker, det vil seie 24 arbeidsdagar medrekna laurdag (sjølv om arbeidsveka er frå måndag t.o.m. fredag) pluss ni til 13 høgtidsdagar
Tunisia			30 vyrkedagar
Ukraina			24 kalenderdagar
Ungarn			20 arbeidsdagar
Uruguay			14 dagar
USA	15	10	25	Det er ingen føderal lov som pålegg arbeidsgivarar å tilby korkje lønna eller ulønna ferie. Sju til tolv dagar er likevel vanleg for dei fleste arbeidstakarane, til dømes ti vyrkedagar med åtte national holidays. Tilsette i det amerikanske forsvaret opparbeider 2,5 dagar kvar månad, til saman 30 feriedagar i året, ikkje medrekna national holidays.
Venezuela			15 dagar	15 dagar med lønn
Vietnam	14	8	22

Sjå au

• Camping
• Cruise
• Fellesferie
• Ferieloven - feriepengar - feriefondet
• Feriekoloni
• Folkeferie
• Fritid
• Heilagdag - høgtidsdag
• Husmorferie
• Skoleferie
• Sommarferie
• Turisme

Bakgrunnsstoff

• Oppslagsordet «ferie» i Ordsprog over det danske sprog 1700-1950 (på dansk)
• Oppslagsordet «Ferie» i det venstreorienterte Paxlexikonet frå 1976-1983 Arkivert 2006-01-05 ved Wayback Machine.
• Arbeidstilsynet om ferie Arkivert 2007-07-26 ved Wayback Machine.