Monza

Monza
by
Land	Italia
Region	Lombardia
Provins	Monza og Brianza
Areal	33,09 km²
Folketal	121 799  (1. januar 2023)
Borgarmeister	Marco Giglio
Postnummer	20052
Retningsnummer	39 039
Monza 45.583611111111°N 9.2736111111111°E / 45.583611111111; 9.2736111111111
Wikimedia Commons: Monza

Monza (Munscia på vestlombardisk) er ein by i Italia. Han er hovudstad i provinsen Monza og Brianza i regionen Lombardia og har om lag 125 000 innbyggjarar. Byen ligg ved elva Lambro, ei av sideelvane til Po, om lag 15 km nordaust for Milano. Byen er mest kjend for bilbanen som ligg her, Autodromo Nazionale Monza.

Monza vart offisielt hovudstad i provinsen 11. juni 2004. Monza er den tredje største byen i Lombardia og det viktigaste økonomiske, industrielle og administrative senteret i Brianza-området.

Historie

Ein har funne spor etter busetnadar i Monza-området sidan bronsealderen, der folk budde i pålelandsbyar over elvane og myrene. Omkring 200-talet fvt. la romarane under seg insubrarane, gallarar som hadde kryssa Alpane og busett seg rundt Mediolanum (i dag Milano). Ei gallisk-keltisk stamme, som truleg var insbruarane, grunnla så ein landsby ved Lambro og i dag finst det ruinar av ei bru over elva frå denne tida. Under Romarriket vart byen kalla Modicia.

Langobardane invaderte Italia etter Vestromarriket sitt fall og den lombardiske kongen Autari gifta seg med Theodelinda dottera til Garibald I av Bayern i byen.

Den nye dronninga gav ordre om å byggje ei lita kyrkje ved elva, som i dag er ein del av basilikaen St. Johannes.

I mellomalderen var kommunen Monza til tider sjølvstendig, og i periodar underlagt Milano og Huset Visconti.

Den første jernbanen i Nord-Italia vart bygd mellom Milano og Monza og opna 17. august 1840.

29. juli 1900 vart kong Umberto I av Italia mydra i Monza av anarkisten Gaetano Bresci.

Bakgrunnsstoff

• Monza Duomo
• Ac Monza Brianza

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Monza» frå Wikipedia på engelsk, den 28. desember 2007.