Lèbre
La lèbre (del latin lepus) es un pichon mamifèr erbivòr salvatge que pareis al conilh. Existís una trentena d'espècias de lèbres pel monde que diferisson entre elas per lor talha, lor color o lor abitud de vida. Las lèbres son d'animals relatius solitaris vivent a vegada en parelh. La feme de la lèbre a dos o tres presas per an e possedisson tres pars de mamèlas.
Las lèbres son finas, leugièras e possedisson de longas patas posterioras, fòrça muscladas que lor permeton de se traire per sauts subtes quand es necessari; la lèbre d'Euròpa pòt atal se desplaçar fòrça aviat a una velocitat maximala de 65 km/h e tanben far de grands sauts.
Las lèbres constituisson una presa de caça.
Per la lèbre d'Euròpa, lo periòde de reproduccion va de genièr a novembre.
Diferentas amb lo conilh
[modificar | Modificar lo còdi]- aurelhas mai longas quel cap.
- irís jaunenc
- ongla dels artelhs fendut
- gestacion: 40 jorns
- Segon las espècias, la lèbre pòt èsser solitària o viure en parelh monogam.
- 48 cromosòmas contra 44 pel conilh.
- L'extremitat de l'aurelha de la lèbre es negra.
- Al contrari de conilh, la lèbre demòra pas dins una tuta. Pausa e abalís sos pichons dins un nis. Los jaces asseguran una proteccion fòrça mendre que las tutas, subretot per la regulacion de la temperatura e l'aparament dels predators. Per remediar al problèma, las pichonas lèbres an un desvolopament fòrça mai precòç que los conilhs: son peluts e veson dempuèi lor naissença e fòrça leu subrevivon a lors besonhs.
- La lèbre es un animal salvatge. Existís pas d'espècia domesticada. Pasmens son elevatge es fòrça practicat, subretot per fins de poblament[1] e, autrescòps, per sa forradura o sa pèl.
Etologia
[modificar | Modificar lo còdi]La lèbre es un animal territorial, que se vei capable de desplaçaments significatius (quand es pas confrontat a de fragmentacions de l'abitat importantas).
De grandas variacions sasonièras e individualas caracterizan las distàncias percorrida, e l'espandida del domeni vital.
En zòna de tèrra lauradissa, una seguida telemetrica (fach al centre de l'Alemanha) conclugut que la lèbre s'alunha pas luènh de son jaç (172 a 226 m de jorn o de nuèch), amb a vegada d'importantas variacions individualas. Los domenis vitals s'espandisson dins aquel cas en mejana sur 21 ectaras, amb una talha de domeni vital inversament proporcional a la talha de la populacion). Trenta dos per cent de la superfícia del domeni vital d'una lèbre se partatge amb aquel dels vesins. Quand la populacion d'adultas aumenta a la prima, une domèni vital individual mejan èra comun amb 13 a 21 mai lèbres[2].
Lista de las espècias
[modificar | Modificar lo còdi]- Lepus alleni Mearns, 1890 — Lèbre antilòp.
- Lepus americanus Erxleben, 1777 — Lèbre d'America.
- Lepus arcticus Ross, 1819 — Lèbre artica.
- Lepus brachyurus Temminck, 1845.
- Lepus californicus Gray, 1837.
- Lepus callotis Wagler, 1830.
- Lepus capensis Linnaeus, 1758 — Lèbre del Cap.
- Lepus castroviejoi Palacios, 1977.
- Lepus comus Allen, 1927.
- Lepus coreanus Thomas, 1892.
- Lepus corsicanus de Winton, 1898 — Lèbre corsas.
- Lepus europaeus Pallas, 1778 — Lèbre d'Euròpa.
- Lepus fagani Thomas, 1903 — Lèbre etiopiana.
- Lepus flavigularis Wagner, 1844.
- Lepus granatensis Rosenhauer, 1856 — Lèbre iberica.
- Lepus hainanus Swinhoe, 1870.
- Lepus insularis W. Bryant, 1891.
- Lepus mandshuricus Radde, 1861.
- Lepus nigricollis F. Cuvier, 1823.
- Lepus oiostolus Hodgson, 1840.
- Lepus othus Merriam, 1900.
- Lepus peguensis Blyth, 1856.
- Lepus saxatilis F. Cuvier, 1823.
- Lepus sinensis Gray, 1832.
- Lepus starcki Petter, 1963.
- Lepus timidus Linnaeus, 1758 — Lèbre variadissa.
- Lepus tolai Pallas, 1778.
- Lepus townsendii Bachman, 1839.
- Lepus victoriae Thomas, 1893.
- Lepus yarkandensis Günther, 1875.
Menaças
[modificar | Modificar lo còdi]
La lèbre fòrça memèt dins fòrça regions, coma en Euròpa, e desapareguèt d'una partida de son territòri. Se vei mai sensible que lo conilh a la fragmentacion de son territòri per las rotas qu'aima pas traversar. S'es mercé per aquò qu'es mens sensible a l'esclafada pels veïculs, seriá mai vulnerabla a la malautiá per l'apagament de sos predators naturals e per la consangiinitat qu'aumenta quand lo territòri redusís.
Legendas e teorias
[modificar | Modificar lo còdi]- La lèbra es un personatge recurrent dels contes africans e afroamericans. Aquel personatge a d'enemics coma l'ièna que se trufa mai d'un còp.
- Dins un extrach de Teofrast per Aulu Gelli dins son òbra Las Nuèches Aticas[3] : «Causa susprenenta que se legís dins Teofrast, a subjècte de las perditz. Trach a quicòm près semblable que Teopompa nos daissèt, a prepaus las lèbres. Teofrast, lo filosòfe per excelléncia, assegura que dins la Paflagonia, totas las perdises an dos còrs; e Teopompa conta que, dins la Bisaltiá, las lèbres an dos fetges.»
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (fr)Fédération des éleveurs de lièvres de France : [1]
- ↑ (en)Ferdinand Rühe, Ulf Hohmann, Seasonal locomotion and home-range characteristics of European hares ( Lepus europaeus) in an arable region in central Germany ; European Journal of Wildlife Research Volume 50, Number 3, 101-111, DOI: 10.1007/s10344-004-0049-9
- ↑ Libre XVI, Cap. 15
