Vejatz lo contengut

Monts Domas

Aqueste article es redigit en auvernhat.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi Linha daus Puèis)

Infotaula de geografia fisicaMonts Domas
Modifica el valor a Wikidata
Modifica el valor a Wikidata
TipeSerrada Modifica el valor a Wikidata
Localizacion
EstatFrança Modifica el valor a Wikidata
Unitat administrativaPuèi de Doma Modifica el valor a Wikidata
SerradaMassís Central Modifica el valor a Wikidata
Carte
Donadas
Altitud1 465 m Modifica el valor a Wikidata
Punt culminantPuèi de Doma Modifica el valor a Wikidata
Materialroca volcànica (ca) Traduire Modifica el valor a Wikidata
Dimensions45 (longitud) km

Los Monts Domas, la Chadena daus Puèis[1] o la Linha daus Puèis[2][3] o de los Pueis[4] z-es un ensemble d'a l'entorn de 80 volcans que s'estiran sobre mai de 45 km sobre la planesa daus Domas dins le nòrd dau Massís Centrau e forman una contrada d'Occitània[5] situada en Auvèrnha. Aquel ensemble fai partida mai dau pargue naturau regionau daus volcans d'Auvèrnha.

Associada embei la falha de Limanha, la chadena daus Puèis seguèt inscriuta le 2 de julhet 2018 sobre la lista daus sites naturaus dau patrimòni mondiau de l'UNESCO per la 42e session dau Comitat dau patrimòni mondiau, coma « naut luòc tectonic ».

Sa viala principala z-es Pontgibaud.

Piare Bonaud baila tanben las fòrmas Leù Mou Doumad e Leù Doumei dins son diccionari francés-auvernhat, mas aquelas fòrmas an gis d'indicacions geograficas e son pas utilizadas[6]. Emmanuel Grélois mençona lo tèrme Monts Domés[7].

La linha daus Puèis z-es situada dins le pargue naturau regionau daus volcans d'Auvèrnha, a l'oèst de Clarmont-Ferrand, dins le departament dau Puèi de Doma e la region Auvèrnha Ròse Aups. S'agís d'un grop de volcans alinhats segon un aisse orientat nòrd-sud, sobre una benda de 3 a 5 km de large per un pauc mai de 45 km de lonjor.

Los monts Domas son entorats per las regions naturelas seguentas :

Versant septentrionau de la linha daus Puèis despuèi le puy Pariou ; de gaucha a dreita, le puy de Fraisse (darrèir le conifère), los puys des Gouttes et Chopine, le puy de Louchadière, los puèis bessons de la Coquille e de Jume, le puy de Chaumont e le puy de la Nugère.

La linha daus Puèis (1 000–1 465 m), orientada nòrd-sud, se tròba sobre la planesa daus Domas (700–1 000 m), un òrst que domina a l'èst le graben de la plana de Limanha (rift continentau). Los dos ensembles son separats per una falha normala, escarpament caracterizat per una desclivitat a l'entorn de 30° e una desnivelacion que pòt aténher mai d'una centena de mètres. La linha compòrta una centena d'edificis volcanics apelats puèis.

Aquels volcans datan de l'èra quaternària, las promèiras erupcions aguèron luòc i a autorn de 95 000 ans, las mai recentas i a 8 600 ans, ce que fai dire a la comunautat scientifica qu'una represa de l'activitat volcanica dins aquela region z-es possible. Quauques v-uns d'aquels puèis an de cratèrs, d'autres pas. La quasi totalitat daus puèis, au contrari daus monts dau Cantau o daus monts Dòr, son d'edificis monogenics : la construccion daus volcans resulta d'una sola fasa d'activitat eruptiva ; qu'es per de qué aquels volcans son de talha tan modèste.

En efèit, la nautor absoluda daus puèis varia generalament entre 100 e 300 m ; sol le Puèi de Doma despassa notablament aquela nautor, per ce que s'enauta a 550 m au dessús de la planesa daus Domas, sòcle ercinian (sòcle gneissic froncit que se dislòca i a près de 350 millions d'annadas mentre l'orogenèsi erciniana associada embei la mesa en plaça de ganitoïdes — granits, dioritas, gabros — intrusius dins las ròchas metamorficas) sobre la quna se son installats los volcans. La chadena daus puèis compren maitot de maars de nautor enquèra mendra.

[8]

  1. Traduccion literala dau francés.
  2. Joan Ros, L'Auvergnat de Poche, Chennevières-sur-Marne (Val-de-Marne), Assimil, coll. « Assimil évasion », 2002, 246 p., « Les volcans. Los volcans », p. 70-76.
  3. Çaucle Tèrra d'Auvèrnha, Bïzà Neirà (Bisa Nèira), n°166, Chambalèira, p.49. "là lenhà deù Peù".
  4.  {{{títol}}}. ISBN 978-2-7005-0319-7. 
  5. Segon la classificacion de Frederic Zégierman.
  6. Pierre Bonnaud, Nouveau Dictionnaire Général Français-Auvergnat, éditions Créer, Saint-Étienne, 1999, p. 224.
  7. Emmanuel Grélois, « Un lieu incertain dans les monts Dôme (Auvergne) : La Moréno », (dir. Joseph Morsel) Communautés d'habitants au Moyen Âge (Modèl:Sp-), Paris, Presses universitaires de la Sorbonne,‎ , p. 421-461
  8. Johannes Baier: Das Vulkanfeld Chaîne des Puys. In: Aufschluss 72 (6), S. 310–321, 2021.