Vejatz lo contengut

Macaronesia

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

24° 15′ 24″ N, 22° 28′ 16″ O

Localizacon de la Macaronesia.

Macaronesia es lo nom collectiu de quatre archipièlas del Nord-Atlantic, mai o mens alunhadas de l'Africa e l'Euròpa continentalas, al larg de Portugal, Marròc fins a Senegal.

Lo nom ven del grèc μακάρων, astruc e νῆσοι, illas qu'èra las "illas astradas", tèrme utilizat pels geografes per designar las illas a oèst de las Colomnas d'Ercules.

Administracion

[modificar | Modificar lo còdi]
blau: Canàrias
violet: Illas Salvatjas
jaune: Madèira
roge: Cap Verd
verd: Açòres
Banbièra Archipèla Estat Abitants
Banbièra de las Illas Canàrias Illas Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 2 075 968
Bandièra del Cap Verd Illas del Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd  499 796
Bandièra de Madèira Archipèla de Madèira Bandièra: PortugalPortugal  267 785[1]
Bandièra de las Açòres Açòres
incluisit las Illas Salvatjas
Bandièra: PortugalPortugal  245 746[1]

Pasmens que totas las illas de Macaronesia an una origina volcanica, la natura d'aquel volcanisme sonqu'es clara dins lo cas de las Açòres, qu'emergís dirèctament sus la dorsala centroatlantica. Per las autras archipèlas, se deduch l'existéncia d'uns punchs cauds dins l'ocean Atlantic. E mai, dins unas illas situadas sus la rusca de transicion continental-oceanica, coma Lanzarote e Fuerteventura, d'apòrt de material piroclastic podèt aver estat transportat cap a la superfícia del material sedimentari de la riba continentala.[2]


Paleomacaronesia

[modificar | Modificar lo còdi]

Las ròcas mai ancianas de l'actuala Macaronesia se situan en Salvatja Granda, amb un edat de 27 milons d'ans, faser pensar qu'es la primièra illa del grop. Pr'amor, amb los sistèmas modèrnes de cartografia submarina, foguèron descubèrtas de sèrras e monts susmarins que presentan de provas qu'avián emergit. Aqueles monts susmarins datan del Paleogèn (64-25 Ma BP) deguts a l'activitat dels quita punchs cauds que mai tard faguèron naisser las illas d'ara que son Madèira e Canàrias. Un tresen punch caud auriá format l'archipèla del Sahara, entre Canàrias e lo Cap Verd, ara submergit. Fin finala, al sud de las Açòres s'encontra una autra archipèla formada sonque de monts submarins nomenada Gran Meteor. Los mai ancians d'aqueles montes submarins, Omonde (província volcanica de Madèira) e Lars (província volcanica de Canàrias) an mens 70 milons d'ans, qu'emergiguèron al Cretacèu. Aquó multiplica per tres l'edat estimat de l'esnsems de las illas macaronesians.[3]

Lo clima macaronesican es determinat pels vents dominants, los alisis e lo siròc, los corrents oceanics (corrent de Canàrias) e per la latituda geografica. Va del clima occenic, temperat e umid de las Açòres e Madèira, fins al tropical suau amb pluviositat fòrça escaça e irregulara al Cap Verd.[2]

Flòra e fauna

[modificar | Modificar lo còdi]

Las illas presentan d'ecosistemas unics compausats per una fauna e flòra endemica. Pasmens que fa pas partit geologicament del contiment african, la biodiversitat atenguèt las illas mercé a las vias aerianas e maritimas.[2]

S'i encontra los espandiments de laurisilva, un tipe de bòsc rèsta de l'èra terciària que cobrís de zonas de Madèira, Açòres e Canàrias e son de traças d'aqueles qu'existissian en zona mediterranèa abans las Glaciacions. Lo talh dels bòscs per far de fusta e de tèrras cultivablas provoquèt una granda reculada de la vegetacion nativa, mermant la laurisilva a de reduchs pichons. Çò que tanben se passa pel Dracaena draco, present en Canàrias, Cap Verd e Marròc, e amb una bona partida de la biòta de las illas, que son en dangièr greu d'atudament.

Vista de Ponta Furada, dins l'isla de São Jorge, Açòres.

La flòra varia en funcion de l'altutud e de l'exposicion o non als vents umids alisis, venent del nord-èst. Atal, en Canàrias per exemple, se distinguisson d'estatges bioclimatios plan diferencats:

Trescòl, illa de Santo Antão, Cap Verd.
CÒsta de Pitón Grande, illas Salvatjas.
Còsta nord de la illa de Madèira.
Volcan a Fuerteventura, Canàrias.
Lagoa de Sete Cidades, São Miguel, Açòres.
Nom Archipèla Estat Poblacion
(2009)
Superfícia
(km²)
Altitud maxim
(msnm)
Descubèrta
Alegranza Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 0 10,30 289
Boa Vista Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 5398 620,00 387
Branco Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 0 3,00 126
Brava Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 6642 67,00 976 1462
Bugio Madèira Bandièra: PortugalPortugal 0 3,00 411 1420
Chão Madèira Bandièra: PortugalPortugal 0 1,00 104 1420
Corvo Açòres Bandièra: PortugalPortugal 425 17,13 718 1452
Deserta Grande Madèira Bandièra: PortugalPortugal 0 10,00 479 1420
Faial Açòres Bandièra: PortugalPortugal 15476 173,00 1043 1451
Flores Açòres Bandièra: PortugalPortugal 3907 143,00 914 1452
Fogo Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 37861 476,00 2829 1460
Fuerteventura Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 103167 1659,74 812 1402
La Gomera Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 22769 369,76 1487
Graciosa Açòres Bandièra: PortugalPortugal 5500 60,84 402 1450
La Graciosa Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 644 29,05 266
Grand Canària Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 838397 1560,10 1949 1341
El Hierro Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 10892 268,71 1501
Lanzarote Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 141938 845,94 670 1312
Lobos Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 0 4,58 127
Madèira Madèira Bandièra: PortugalPortugal 245806 740,70 1862 1418
Maio Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 7506 265,00 436 1460
Montanha Clara Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 0 2,70 256
La Palma Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 86996 708,32 2426
Pico Açòres Bandièra: PortugalPortugal 15500 444,80 2351 1439
Pitón Grande Açòres
Illas Salvatjas
Bandièra: PortugalPortugal 0 0.20 49 1438
Ilhéu de Fora Açòres
Illas Salvatjas
Bandièra: PortugalPortugal 0 0.08 18 1438
Porto Santo Madèira Bandièra: PortugalPortugal 4474 42,17 517 1418
Raso Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 0 7,00 73
Roque del Este Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 0 0,06 84
Roque del Oeste Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 0 0,01 41
Sal Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 17631 216,00 406 1460
Salvatja Granda Açòres
Illas Salvatjas
Bandièra: PortugalPortugal 0 2.45 163 1438
Santa María Açòres Bandièra: PortugalPortugal 5578 97,40 590 1427
Santa Luzia Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 0 35,00 395 1462
Santiago Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 266161 991,00 1394 1460
Santo Antão Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 47484 779,00 1979 1462
São Jorge Açòres Bandièra: PortugalPortugal 10500 237,59 1053 1439
São Miguel Açòres Bandièra: PortugalPortugal 126000 746,00 1103 1427
São Nicolau Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 13310 388,00 1340 1462
São Vicente Cap Verd Bandièra: Cap VerdCap Verd 74136 227,00 725 1462
Tenerife Canàrias Bandièra d'Espanha Espanha 899833 2034,38 3718
Terceira Açòres Bandièra: PortugalPortugal 55833 402,20 1023 1439

Notas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. 1,0 et 1,1 (pt) Estatisticas de Portugal
  2. 2,0 2,1 et 2,2 (es)La Macaronesia (Consideraciones geológicas, biogeográficas y paleoecológicas) Francisco García-Talavera C.
  3. (es)Fernández-Palacios Jose María; Relictualismo en Islas oceánicas. El Caso de la Laurisilva Macaronésica in Scientia Biodiversitatis PDF ed: Raimundo Real y Ana Luz Márquez issn 978-84-692-5169-0
  4. (es)David Bramwell, 1997, Flòra de las islas canarias. Guía de bolsillo. ed: Editorial Rueda, Madrid, isbn 84-7207-102-2, p:3-17}}

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]