Miechowice
Miechowice, są jednym z największych obszarów Bytomia, leżąca w jego zachodniej części. Nazwa ta ma podłoże historycznie i jest mylnie interpretowana jako dzielnica, ponieważ w mieście Bytom nie są one prawnie rozporządzone. Szacuje się, że Miechowice wraz z sąsiednimi Stolarzowicami i Górnikami liczą ok. 30 tys. mieszkańców.
Historia
Pierwsze wzmianki na temat Miechowic pochodzą z 1336 roku. Do początków XV wieku były wsią książęcą. Już w średniowieczu wydobywano w Miechowicach galenę jednak do pierwszej połowy XIX wieku były niewielką i zaniedbaną wsią, której właściciele zmieniali się wielokrotnie. Szybki rozwój Miechowic miał miejsce po zakupieniu wsi przez Ignacego Domesa w roku 1812, i uruchomieniu tu w 1823 roku jednej z największych wówczas na Górnym Śląsku kopalni galmanu Maria (patrz: Karol Godula). Nastąpiło wówczas przekształcenie dotąd niewielkiej, zaniedbanej rolniczej miejscowości w ośrodek przemysłowy. Ignacy Domes rozpoczął w 1817 roku budowę zamku, który został później gruntownie przebudowany przez Franciszka Wincklera. Rozwój Miechowic w II poł. XIX wieku związany jest właśnie z rodziną Wincklerów, właścicieli licznych posiadłości na terenie Śląska (patrz: Burowiec, Moszna, Zamek w Mosznej).
W 1837 roku urodził się w Miechowicach Norbert Bonczyk zwany "Śląskim Homerem".
W 1904 roku otwarto w Miechowicach kopalnię węgla kamiennego Preussengrube (Prusy). Miał wówczas miejsce kolejny etap rozwoju Miechowic jako gminy przemysłowej.
Od 1911 roku wikarym w Miechowicach był błogosławiony Emil Szramek.
W czasie plebiscytu prawie trzy czwarte spośród ponad sześciu tysięcy głosujących mieszkańców Miechowic opowiedziało się za przyłączeniem do Polski, jednak w wyniku podziału Górnego Śląska pozostały one w Niemczech.
Podczas II wojny światowej walki o Miechowice trwały od 25 do 27 stycznia 1945. Po wkroczeniu armii czerwonej ponad 450 mieszkańców osady zostało wymordowanych przez Rosjan, został wówczas także zniszczony i rozgrabiony miechowicki zamek.
Do 1951 roku Miechowice były samodzielną gminą o charakterze przemysłowym. W wyniku reformy administracyjnej zostały włączone do Bytomia.
Po wojnie mieszkańcy Miechowic w większości zatrudnieni byli w trzech dużych zakładach pracy: Kopalni Węgla Kamiennego Miechowice, elektrowni im. Drzymały i w Zakładach Gumowych Górnictwa. Rozbudowa osiedla mieszkaniowego na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych sprawiła, że Miechowice stały się także sypialnią dla bytomskich zakładów pracy.
Dzielnica
Do 1951 roku Miechowice były samodzielną gminą o charakterze przemysłowym. W wyniku przeprowadzonej wówczas reformy administracyjnej zostały włączone do Bytomia. Na terenie miasta nie utworzono dzielnic posiadających własne struktury samorządowe, jednak w odbiorze potocznym oraz w ujęciu historycznym Miechowice, podobnie jak inne obszary administracyjne Bytomia, są postrzegane jako dzielnica Bytomia.
W 2007 podjęto społeczną inicjatywę powołania Rady Dzielnicy Miechowice i co za tym idzie utworzenia dzielnicy na terenie Miechowic. Wśród mieszkańców zebrano ponad 3700 podpisów popierających tą inicjatywę, które następnie złożono w Urzędzie Miasta w Bytomiu. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem statutu dzielnicy.
Zabytki
- Kościół św. Krzyża – wybudowany w latach 1857-1864, neogotyk.
- Kościół Bożego Ciała – wzniesiony w latach 1914-1917, neobarok.
- Ruiny pałacyku z lat 1812-1817, zniszczonego w 1945, wraz z pozostałością po dawnym parku pałacowym.
- Kaplica św. Barbary na Górze Gryca – neogotycka z 1850 roku.
- Kościół ewangelicki – neogotycki z 1896 roku wraz ze starą plebanią z 1894 roku oraz domami opieki Ostoja Pokoju 1890 i Cisza Syjonu 1905. Na terenie parafii znajduje się także domek Matki Ewy.
Słynni mieszkańcy
- ksiądz Norbert Bonczyk (1837-1893), urodzony w Miechowicach poeta i piewca ziemi śląskiej zwany "Śląskim Homerem", który właśnie Miechowicom poświęcił swoje najważniejsze dzieło Stary Kościół Miechowski (1879)
- Johann Brettner (1799-1866), urodzony w Miechowicach niemiecki działacz oświatowy.
- błogosławiony Emil Szramek – był wikariuszem w Miechowicach od 1911 roku.
- Ewa von Tiele Winckler (1866-1930) znana też jako Matka Ewa, założycielka licznych domów opieki dla bezdomnych.
Herb Miechowic
Herbem Miechowic był wóz drabiniasty z woźnicą, ciągnięty przez jednego konia, nad którym umieszczonych było dziewięć gwiazd. Tło herbu było w górnej części niebieskie, w dolnej żółte.
Legenda o założeniu Miechowic
Powstanie herbu, a także samej nazwy Miechowice opisuje legenda przytoczona przez Norberta Bonczyka w poemacie Stary Kościół Miechowski. Legenda ta łączy założenie Miechowic z postacią niejakiego Tadeusza Zaborowskiego oraz jego wuja i opiekuna Wacha. Po skazaniu na śmierć biskupa Stanisława ze Szczepanowa część magnatów, nie mogąc pogodzić się z tą decyzją sprzeciwiła się królowi Bolesławowi. Groziło to wygnaniem, a nawet utratą życia. Według legendy śmierć wówczas ponieśli także rodzice Tadeusza Zaborowskiego.
Maleńki Tadeusz po śmierci ojca i matki został przez wuja ukryty w snopku siana i nocą wywieziony z Krakowa na drabiniastym wozie (stąd właśnie miał się wziąć wóz i gwiazdy w herbie). Wach minąwszy gród bytomski, zatrzymał się na odpoczynek u stóp pobliskiego wzniesienia. Czując się bezpiecznie w śląskich granicach wybudował tu skromną chatkę, w której zamieszkał. Po latach, kiedy Tadeusz dorósł, Wach przekazał mu ocalone dokumenty potwierdzające jego pochodzenie i prawa do majątku. Tadeusz Zaborowski odkupił od Bytomia część okolicznych lasów, wykarczował je i założył tu wieś. Po śmierci Wacha, Tadeusz umieścił na jego grobie krzyż, na którym napisano Mniechował. Z biegiem lat słowo to miało przemienić się w dzisiejsze Miechowice, zaś nad grobem Wacha miała stanąć początkowo kaplica, a następnie kościół.
Bibliografia
- A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006, ISBN 83-923733-0-8 (opis dziejów rodu od poł. XVIII w. do czasów współczesnych, obszerna genealogia, bibliografia, zdjęcia archiwalne i współczesne).
- Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Die Tiele-Wincklers. Eine Oberschlesische Kohle- und Stahlaristokratie, Tarnowskie Góry Kiel 2007, ISBN 978-83-924291-5-9 (wyd. niem., poszerzone)
