Liège

Liège
Luik
Lüttich
	; Widok na Liège
Herb	Flaga
Państwo	Belgia
Region	Walonia
Prowincja	Liège
Burmistrz	Willy Demeyer
Powierzchnia	69,39 km²
Wysokość	70 m n.p.m.
Populacja (2017); • liczba ludności; • gęstość	; 196 767; 2836 os./km²
Nr kierunkowy	04
Kod pocztowy	4000-4032
	Położenie na mapie Belgii Liège
	Położenie na mapie prowincji Liège Liège
	50°38′N 5°34′E/50,633333 5,566667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Liège (niderl. Luik, niem. Lüttich, wal. Lidje, łac. Leodium) – miasto we wschodniej Belgii, nad Mozą, w pobliżu granicy z Holandią i Niemcami. Największy ośrodek francuskiego obszaru językowego w Belgii. Stolica prowincji o tej samej nazwie.

Gmina Liège składa się z Angleur, Bressoux, Chênée, Glain, Grivegnée, Jupille-sur-Meuse, Rocourt i Wandre.

Miasto jest głównym centrum ekonomicznym i kulturowym Walonii. Aglomeracja liczy 476 do 600 tysięcy mieszkańców (w zależności od tego, gdzie umiejscowimy jej granice) i jest trzecią pod względem wielkości aglomeracją w Belgii (po Brukseli i Antwerpii). Samo miasto drugim co do wielkości miastem Walonii (po Charleroi). Mieszkaniec miasta lub prowincji to Leodyjczyk^[2].

Miasto jest jednym z centrów edukacyjnych w Belgii. W 24 szkołach wyższych studiuje ponad 42 tys. studentów. Sam uniwersytet, założony w 1817 roku, ma 17 tys. studentów.

Gospodarka

W przeszłości Liège było jednym z najważniejszych centrów produkcji stali w Europie. Od roku 1817 John Cockerill rozwinął hutnictwo żelaza i stali. Kompleks przemysłowy w Seraing był jednym z największych na świecie. Szczycił się on licznymi wielkimi piecami i młynami. Chociaż do dziś przetrwały tylko resztki dawnej świetności, produkcja stali ciągle jest ważną częścią gospodarki miasta.

Liège było od średniowiecza także ważnym ośrodkiem rusznikarstwa, a przemysł zbrojeniowy jest nadal bardzo ważny w głównej siedzibie Fabrique Nationale de Herstal. Gospodarka regionu jest obecnie zdywersyfikowana, a najważniejszymi przemysłami są: przemysł mechaniczny, technologie kosmiczne, technologie informacyjne, biotechnologia, a także produkcja wody, piwa i czekolady. Park naukowy położony na południowy wschód od miasta, w pobliżu kampusu uniwersyteckiego, to miejsce rozwoju zaawansowanych technologii.

Transport

Liège jest również bardzo ważnym centrum logistycznym:

miasto znajduje się nad rzeką Mozą, która wraz z Kanałem Alberta łączy je z Antwerpią, Rotterdamem i miastami niemieckimi.
W roku 2006 port lotniczy Liège był ósmy w Europie pod względem ilości przechodzących przez port towarów. Nowy terminal pasażerski został otwarty w roku 2005.
Liège ma bezpośrednie połączenie kolejowe z Brukselą, Antwerpią, Namur i Charleroi, Luksemburgiem, Maastricht w Holandii i Akwizgranem w Niemczech. Miasto jest także podłączone do sieci szybkich kolei. Podróż pociągiem do Brukseli trwa 40 minut, a 2 godziny 13 minut do Paryża pociągiem Thalys. Niemiecki ICE łączy Liège z Akwizgranem, Kolonią i Frankfurtem. Zbudowano dwie nowe linie szybkiej kolei (HSL 2 i HSL 3), które łączą Liège z siecią szybkiej kolei. Głównym dworcem jest Liège-Guillemins.
Sieć autostrad w pobliżu Liège ma 7 rozgałęzień i jest bardzo znacząca dla ruchu krajowego oraz międzynarodowego.

Historia

W prehistorii osada ludzi o cechach neandertalskich – jedno z pierwszych odkryć paleoantropologicznych.

W starożytności rzymski obóz warowny Leodium, wokół którego rozwinęła się osada handlowa.

Wczesne średniowiecze

Osobny artykuł: Biskupstwo Liège.

Choć osadnictwo istniało na terenie obecnego miasta już w starożytności, pierwsze wzmianki o Liège pochodzą z roku 558, razem z nazwą Vicus Leudicus. Około roku 705 święty Lambert z Maastricht dokonał nawrócenia pogan w tym regionie. Został on jednak zamordowany w Liège i z tego powodu był często uważany za męczennika. By ochronić jego relikwie, jego następca święty Hubert wybudował bazylikę, która stała się prawdziwym centrum miasta. Kilka stuleci później miasto zostało stolicą biskupstwa Liège, które istniało w latach 985–1794. Pierwszy biskup, Notger, przekształcił miasto w duży ośrodek intelektualny i kościelny, który zachował swoje kulturalne znaczenie przez całe średniowiecze. Papież Klemens VI miał na swoim dworze kilku muzyków z Liège, którzy prezentowali swój kunszt na papieskim dworze w Awinionie. Miasto słynęło z licznych kościołów, z których najstarszy, św. Marcina, pochodzi z roku 682. Choć nominalnie miasto było częścią Świętego Cesarstwa Rzymskiego, tak naprawdę dysponowało dużą autonomią.

Późne średniowiecze i Renesans

Strategiczna pozycja Liège spowodowała, iż miasto było celem ataków różnych armii. Zostało ono wcześnie ufortyfikowane, na stromym wzgórzu umieszczono zamek, który bronił zachodniej strony miasta. W 1345 roku mieszkańcy Liège powstali przeciwko biskupowi Engelbertowi de la Marck, ówczesnemu władcy, i pokonali go w bitwie w pobliżu miasta. Po powstaniu przeciwko rządom Burgundii, król Ludwik XI i książę Karol Zuchwały z Burgundii zdobyli i w większości zniszczyli miasto w roku 1468. Formalnie Liège było nadal częścią Rzeszy. Po roku 1477 miasto dostało się pod panowanie Habsburgów, a po roku 1555 pod wpływy Hiszpanii, choć realna władza ciągle pozostała w rękach biskupa. Panowanie Erarda de la Marcka (1506–1538) zbiegło się w czasie z Renaissance Liégeoise. Podczas kontrreformacji, diecezja Liège została podzielona i miasto powoli traciło swoje znaczenie. W XVII wieku biskup pochodził z bawarskiej rodziny Wittelsbachów. Rządzili oni Kolonią i innymi biskupstwami w północno-zachodniej części cesarstwa niemieckiego.

Wiek XVIII – do I wojny światowej

John Churchill, książę Marlborough zdobył miasto od bawarskiego biskupa i jego francuskich sprzymierzeńców w roku 1704 podczas wojny o sukcesję hiszpańską. W połowie XVIII wieku idee francuskich encyklopedystów stały się popularne w Liège; biskup de Velbruck (1772–1784) zachęcał do ich propagowania i w ten sposób przygotował grunt dla Revolution Liégeoise, która wybuchła 18 sierpnia 1789 roku. Podczas wojen połączonych z Wielką Rewolucją Francuską, francuska armia przejęła miasto i wprowadziła antyklerykalny reżim, niszcząc wielką katedrę świętego Lamberta. Obalenie biskupstwa zostało potwierdzone w roku 1801 przez konkordat podpisany przez Napoleona i papieża Piusa VII. Francja straciła miasto w roku 1815, kiedy to kongres wiedeński przyznał je Królestwu Zjednoczonych Niderlandów. Holenderskie rządy trwały tylko do roku 1830, kiedy rewolucja belgijska doprowadziła do ustanowienia niepodległej, katolickiej i neutralnej Belgii, która inkorporowała Liège. Liège rozwinęło się gwałtownie, stając się głównym miastem przemysłowym, które było jednym z pierwszych europejskich centrów produkcji stali.

Fortyfikacje Liège zostały przeprojektowane przez Brialmonta w latach 80. XIX wieku; skonstruowano wtedy łańcuch dwunastu fortów. Było to główną przeszkodą dla armii niemieckiej w 1914 roku, której plan Schlieffena polegał na szybkim przejściu doliny Mozy i Ardenów w drodze do Francji. Niemiecka inwazja 5 sierpnia 1914 roku szybko dotarła do bronionego fortami miasta Liège, które było bronione przez 30 tysięcy żołnierzy pod dowództwem generała Gérarda Lemana. Forty początkowo powstrzymywały ataki 100-tysięcznej armii, ale zostały zupełnie zniszczone podczas pięciodniowego bombardowania przez niemieckie 42-centymetrowe „Grube Berty”. Z powodu wadliwego systemu wentylacji podziemnych tuneli obronnych pod główną cytadelą, jeden celny strzał artylerii spowodował ogromną eksplozję, która ostatecznie doprowadziła do poddania się sił belgijskich. Opór Belgów nie był długi, ale dwanaście dni opóźnienia spowodowanego oblężeniem miasta i twierdzy przyczyniło się do klęski niemieckiej inwazji na Francję. Miasto było później okupowane przez Niemców aż do końca wojny. Liège otrzymało Legię Honorową za opór w 1914 roku.

II wojna światowa aż do dziś

Niemcy powrócili w roku 1940, ale tym razem zdobycie fortów zajęło im tylko trzy dni. Większość Żydów została uratowana przez sympatyzującą z nimi ludność, wiele żydowskich dzieci i uchodźców zostało ukrytych w licznych klasztorach. Okupanci zostali wygnani przez armię Stanów Zjednoczonych we wrześniu 1944 roku, ale Liège było później celem intensywnego bombardowania naziemnego – ponad 1500 pocisków V1 i V2 spadło na miasto pomiędzy jego wyzwoleniem a końcem wojny.

Po wojnie Liège cierpiało z powodu upadku hutnictwa stali, co przyczyniło się do znacznego wzrostu bezrobocia i spowodowało napięcia społeczne. W styczniu 1961 roku rozczarowani robotnicy zdemolowali główną stację kolejową Guillemins. Liège jest znane także ze swojego tradycyjnego socjalizmu. W 1991 roku wpływowy socjalista André Cools, były wicepremier, został zastrzelony przed mieszkaniem swojej dziewczyny. Wielu podejrzewało, że zabójstwo było powiązane ze skandalem korupcyjnym.

Liège przejawia znaki odrodzenia gospodarczego w ostatnich latach, co ma związek z otwierającymi się granicami w Unii Europejskiej, wzrastającymi cenami stali i usprawnioną administracją. Otwarto kilka nowych centrów handlowych.

Podział miasta

W centrum wyróżnia się historyczne części Amercœur, Avroy, Burenville, Le Carré, Cointe, Coronmeuse, Droixhe, Fétinne, Guillemins, Hors-Château, Laveu, Longdoz, Naimette-Xhovémont, Outremeuse, Pierreuse, Saint-Gilles, Saint-Laurent, Saint-Léonard, Sainte-Marguerite, Sainte-Walburge, Sclessin, Thier-à-Liège i Vennes.

Zabytki i atrakcje turystyczne

XVI-wieczny pałac biskupa Liège przy placu św. Lamberta (przy placu przed rewolucją francuską stała katedra św. Lamberta).
Perron na pobliskim Place du Marché, która była symbolem sprawiedliwości biskupa, a obecnie jest symbolem miasta.
Katedra świętego Pawła, w której znajduje się skarbiec i grób św. Lamberta. Jest to jedna z siedmiu oryginalnych kolegiat miejskich
kościół św. Bartłomieja (Saint Barthélémy)
bazylika św. Marcina
kościół św. Antoniego
kościół Heilig Hart
Muzeum Curtiusa – muzeum archeologiczne, znajdujące się w XVII-wiecznym domu na brzegu Mozy.
Ratusz z 1714 r.
cytadela
Opéra Royal
nowa stacja kolejowa Liège-Guillemins zaprojektowana przez Santiago Calatrava
historyczne centrum miasta (Carré), ścieżki wzdłuż rzeki
tradycyjne gofry cukrowe

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

Przypisy

↑ Stan na 1 stycznia 2017 roku, Direction générale Institutions et Population: Chiffres de la population par province et par commune, à la date du premier janvier 2017. [dostęp 2017-01-01]. (fr.).
↑ Wielki Słownik Francusko-Polski. Tom 1, A-L. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1983.

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona internetowa
(fr. • niderl. • ang. • niem.) Rynek świąteczny w Liège

[1] Stan na 1 stycznia 2017 roku, Direction générale Institutions et Population: Chiffres de la population par province et par commune, à la date du premier janvier 2017. [dostęp 2017-01-01]. (fr.).

[2] Wielki Słownik Francusko-Polski. Tom 1, A-L. Warszawa, Wiedza Powszechna, 1983.

[1]

[2]