Mariss Jansons

Mariss Jansons
	; Mariss Jansons (2015)
Imię i nazwisko	Mariss Ivars Georgs Jansons
Data i miejsce urodzenia	14 stycznia 1943 ; Ryga
Data i miejsce śmierci	30 listopada 2019 ; Petersburg
Przyczyna śmierci	choroba serca
Instrumenty	fortepian, skrzypce
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	dyrygent
Powiązania	Oslo Filharmoniske Orkester; LPO; LSO; Pittsburgh Symphony Orchestra; Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks; Koninklijk Concertgebouworkest
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mariss Ivars Georgs Jansons (ur. 14 stycznia 1943 w Rydze, zm. 30 listopada 2019 w Petersburgu^[1]^[2]) – łotewski dyrygent.

Życiorys

Syn dyrygenta Arvīdsa Jansonsa, urodził się w czasie II wojny światowej, kiedy jego matka – jako Żydówka – musiała się ukrywać. Krótko po wojnie ojciec przeniósł się do Leningradu, gdzie został asystentem Jewgienija Mrawińskiego, dyrektora zespołu Filharmonii Leningradzkiej; rodzina dołączyła do niego w 1956. Mariss Jansons studiował w miejscowym konserwatorium grę na fortepianie i skrzypcach oraz dyrygenturę. Od 1969 kontynuował studia w Austrii (Salzburg, Wiedeń), m.in. u Herberta von Karajana i Hansa Swarowsky’ego.

W 1973 został drugim dyrygentem filharmoników leningradzkich. W latach 1979–2000 był głównym dyrygentem orkiestry filharmonii w Oslo. Intensywną pracę przypłacił zawałem serca w 1996 w czasie dyrygowania Cyganerią Pucciniego w Oslo, tym samym o mało nie podzielił losu ojca, który wskutek zawału zmarł w czasie dyrygowania. Poza Oslo Jansons pracował m.in. z orkiestrą Filharmonii Londyńskiej, orkiestrą symfoniczną w Pittsburghu, orkiestrą symfoniczną rozgłośni Bayerischer Rundfunk. Od września 2004 do 2016 roku kierował holenderską Koninklijk Concertgebouworkest w Amsterdamie.

W 2006, 2012 i 2016 dyrygował koncertem noworocznym Filharmonii Wiedeńskiej. Odznaczony wieloma prestiżowymi wyróżnieniami, w tym łotewskim Orderem Trzech Gwiazd, norweskim Orderem Zasługi oraz bawarskim Orderem Maksymiliana. W roku 2013 otrzymał Wielki Krzyż Zasługi z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec oraz tytuły kawalera Orderu Lwa Niderlandzkiego i komandora francuskiego Orderu Sztuki i Literatury^[3].

Nagrody i wyróżnienia

1981–1996 – Spellemannprisen:

Rok	Kategoria	Tytułem	Nagroda	Nota	Źródło
1981	Klassisk	3 plater med Grieg	Spellemannprisen	Laur	^[4]
1989	Klassisk/Samtidsmusikk	Prokofjev: Romeo Og Julie – Suiter		Nominacja
1990	Klassisk Musikk/Samtidsmusikk	Verker Av Bartok		Nominacja
1990	Klassisk Musikk/Samtidsmusikk	Mahler Symfoni No. 2		Laur
1991	Orkester Og Kormusikk	Sibelius: Symfoni No. 1, Finlandia, Karelia		Nominacja
1992	Orkestermusikk	Shostakovich/Symfoni No. 6 & 9		Nominacja
1993		Dvorak: Cellokonser/Tsjaikovskij; Rokokko-Variasjoner		Laur
		Stravinskij: Varofferet-Petrusjka (1947 Suite)		Nominacja
		Dvorak: Symfoni 7 & 8		Nominacja
1994	Klassisk Musikk/Samdtidsmusikk	Saint-Saëns-Symfoni No. 3 Og Fiolinkonser No. 3		Nominacja
1995	Orkestermusikk	Sjostakovitsj: Cellokonserter		Laur
1996	Orkestermusikk	Sibelius: Symfonier Nr. 3 Og 5		Nominacja

2018 – Nagroda Fundacji Muzycznej Léonie Sonning

Przypisy

↑ Georg Leyrer: Stardirigent Mariss Jansons laut lettischem Rundfunk gestorben. kurier.at. [dostęp 2019-12-01]. (niem.).
↑ Zmarł łotewski dyrygent Mariss Jansons. dzieje.pl, 2019-12-01. (pol.).
↑ Mariss Jansons. br-so.com. [dostęp 2020-01-17]. (ang.).
↑ Spellemannprisen (wyszukaj „Mariss Jansons” pod „SØK I ARKIVET”). spellemann.no. [dostęp 2016-01-16]. (norw.).

Linki zewnętrzne

Mariss Jansons. allmusic.com

[1] Georg Leyrer: Stardirigent Mariss Jansons laut lettischem Rundfunk gestorben. kurier.at. [dostęp 2019-12-01]. (niem.).

[2] Zmarł łotewski dyrygent Mariss Jansons. dzieje.pl, 2019-12-01. (pol.).

[3] Mariss Jansons. br-so.com. [dostęp 2020-01-17]. (ang.).

[4] Spellemannprisen (wyszukaj „Mariss Jansons” pod „SØK I ARKIVET”). spellemann.no. [dostęp 2016-01-16]. (norw.).

[1]

[2]

[3]

[4]

1950.	Igor Strawinski (1959)
1960.	Leonard Bernstein (1965) Birgit Nilsson (1966) Witold Lutosławski (1967) Benjamin Britten (1968) Boris Christow (1969)
1970.	Sergiu Celibidache (1970) Artur Rubinstein (1971) Yehudi Menuhin (1972) Dmitrij Szostakowicz (1973) Andrés Segovia (1974) Dietrich Fischer-Dieskau (1975) Mogens Wöldike (1976) Olivier Messiaen (1977) Jean-Pierre Rampal (1978) Janet Baker (1979)
1980.	Marie-Claire Alain (1980) Mstisław Rostropowicz (1981) Isaac Stern (1982) Rafael Kubelík (1983) Miles Davis (1984) Pierre Boulez (1985) Swiatosław Richter (1986) Heinz Holliger (1987) Peter Schreier (1988) Gidon Kremer (1989)
1990.	György Ligeti (1990) Eric Ericson (1991) Georg Solti (1992) Nikolaus Harnoncourt (1993) Krystian Zimerman (1994) Jurij Baszmiet (1995) Per Nørgård (1996) András Schiff (1997) Hildegard Behrens (1998) Sofija Gubajdulina (1999)
2000.	Michala Petri (2000) Anne-Sophie Mutter (2001) Alfred Brendel (2002) György Kurtág (2003) Keith Jarrett (2004) John Eliot Gardiner (2005) Yo-Yo Ma (2006) Lars Ulrik Mortensen (2007) Arvo Pärt (2008) Daniel Barenboim (2009)
2010.	Cecilia Bartoli (2010) Kaija Saariaho (2011) Jordi Savall (2012) Simon Rattle (2013) Martin Fröst (2014) Thomas Adès (2015) Herbert Blomstedt (2016) Leonidas Kawakos (2017) Mariss Jansons (2018) Hans Abrahamsen (2019)
2020.	Barbara Hannigan (2020) Unsuk Chin (2021) Pierre-Laurent Aimard (2022) Evelyn Glennie (2023) Emmanuel Pahud (2024) Den Danske Strygekvartet (2025)