Miechowice
| Dzielnica Bytomia | |
 Widok kościoła Bożego Ciała w Bytomiu-Miechowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Bytomia | |
| SIMC |
0938781 |
| Powierzchnia | |
| Populacja (2018) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
1982 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
41-923, 41-908 |
| Tablice rejestracyjne |
SY |
Położenie na mapie Bytomia
| |
| 50°21′46″N 18°50′35″E/50,362778 18,843056 | |
Miechowice (niem. Miechowitz) – dzielnica Bytomia, utworzona 26 listopada 2008 uchwałą Rady Miejskiej[4], położona w zachodniej części miasta. Szacuje się, że Miechowice wraz z sąsiednimi Stolarzowicami i Górnikami liczą ok. 30 tys. mieszkańców. Jest największą dzielnicą Bytomia pod względem powierzchni i zaraz po Śródmieściu jest drugą największą dzielnicą pod względem ludności w Bytomiu.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa pochodzi od polskiego określenia Zakonu Kanoników Regularnych Grobu Bożego, tj. miechowitów, którzy założyli tę miejscowość[5]. Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy „miecha”[6] dawnego ręcznego urządzenia służącego do rozdmuchiwania paleniska w kuźniach[7]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako starszą od niemieckiej wymienia on nazwę w obecnej polskiej formie - Miechowice podając jej znaczenie „Sackdorf (Blasbalg)” czyli po polsku „Wieś miechów”[6]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Miechowitz w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie[6].
W 1936 roku nazistowska administracja III Rzeszy ze względu na polskie pochodzenie nazwy zmieniła ją na nową, całkowicie niemiecką Mechtal[8]. Obecną nazwę oficjalnie zatwierdzono 7 maja 1946[9].
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki na temat Miechowic pochodzą z 1336 roku[10]. Do początków XV wieku były wsią książęcą. Już w średniowieczu wydobywano w Miechowicach galenę.
W 1740 roku, w wyniku transakcji kupna sprzedaży Miechowice zostały podzielone na dwie części: Górne i Dolne. Jerzy Fryderyk Ziemięcki zbył Górne Miechowice Franciszkowi Leopoldowi Schalschy[11].
Do pierwszej połowy XIX wieku były niewielką wsią, której właściciele zmieniali się wielokrotnie. Szybki rozwój Miechowic miał miejsce po zakupieniu wsi przez Ignacego Domesa w roku 1812, i uruchomieniu tu w 1823 roku jednej z największych wówczas na Górnym Śląsku kopalni galmanu Maria (patrz: Karol Godula). Nastąpiło wówczas przekształcenie dotąd niewielkiej rolniczej miejscowości w ośrodek przemysłowy. Ignacy Domes rozpoczął w 1817 roku budowę pałacu, który został później gruntownie przebudowany przez Franciszka Wincklera. Rozwój Miechowic w II poł. XIX wieku związany jest właśnie z rodziną Wincklerów, właścicieli licznych posiadłości na terenie Śląska (patrz: Burowiec, Moszna, Zamek w Mosznej). W 1837 roku urodził się w Miechowicach Norbert Bonczyk zwany „Śląskim Homerem”.
W 1875 roku Karb został odłączony od Miechowic i utworzył samodzielną gminę[12].
W 1902 roku otwarto w Miechowicach kopalnię węgla kamiennego Preussengrube (Prusy)[13]. Miał wówczas miejsce kolejny etap rozwoju Miechowic jako gminy przemysłowej.
Od 1911 roku wikarym w Miechowicach był błogosławiony Emil Szramek.
W 1921 roku, w czasie plebiscytu prawie trzy czwarte spośród ponad sześciu tysięcy głosujących mieszkańców Miechowic opowiedziało się za przyłączeniem do Polski, jednak w wyniku podziału Górnego Śląska pozostały one w Niemczech.
Podczas II wojny światowej walki o Miechowice trwały od 25 do 27 stycznia 1945 roku. Po wkroczeniu Armii Czerwonej około 380 mieszkańców miejscowości zostało wymordowanych przez żołnierzy (więcej w artykule Zbrodnia w Miechowicach). Ponadto Armia Czerwona rozgrabiła i zniszczyła miechowicki pałac.
Po wojnie mieszkańcy Miechowic w większości zatrudnieni byli w trzech dużych zakładach pracy: Kopalni Węgla Kamiennego Miechowice, elektrowni im. Drzymały i w Zakładach Gumowych Górnictwa. Rozbudowa osiedla mieszkaniowego na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych sprawiła, że Miechowice stały się także sypialnią dla bytomskich zakładów pracy. W 2012 roku na terenie Miechowic utworzono zespół przyrodniczo-krajobrazowy Miechowicka Ostoja Leśna[14].
Dzielnica
[edytuj | edytuj kod]
Do 1951 roku Miechowice były samodzielną gminą Miechowice o charakterze przemysłowym. W wyniku przeprowadzonej wówczas reformy administracyjnej zostały włączone do Bytomia. Na terenie miasta nie utworzono dzielnic posiadających własne struktury samorządowe, jednak w odbiorze potocznym oraz w ujęciu historycznym Miechowice, podobnie jak inne obszary miasta, są postrzegane jako dzielnica Bytomia.
W 2006 roku podjęto społeczną inicjatywę powołania Rady Dzielnicy Miechowice i co za tym idzie utworzenia dzielnicy na terenie Miechowic. W ciągu roku zebrano wśród mieszkańców ponad 3700 podpisów popierających tę inicjatywę i 4 lipca 2007 roku złożono w Urzędzie Miasta w Bytomiu wniosek o utworzenie dzielnicy Miechowice. Po weryfikacji zebranych podpisów przez Komisję Regulaminową Rady Miejskiej wniosek ten został przyjęty.
Uchwałą z 26 listopada 2008 roku Rada Miejska w Bytomiu utworzyła dzielnicę Miechowice[4], a 28 kwietnia 2009 zatwierdziła statut tej dzielnicy. Po uzyskaniu akceptacji statutu przez Wojewodę Śląskiego i ogłoszeniu go w Dzienniku Urzędowym, Prezydent Bytomia ogłosił wybory do Rady Dzielnicy.
Pierwsze wybory do Rady Dzielnicy Miechowice odbyły się 11 października 2009 roku. W wyborach wystartowało 41 kandydatów, którzy kandydowali w czterech okręgach wyborczych i walczyli o 21 mandatów. W wyborach bezpośrednich wybrano 20 radnych, o losie ostatniego 21 mandatu zadecydowało losowanie jednego spośród dwóch kandydatów, którzy uzyskali jednakową liczbę głosów w swoim okręgu.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Krzyża – wybudowany w latach 1857–1864, neogotyk (nr rej. A/581/2019[15]).
- Kościół Bożego Ciała – wzniesiony w latach 1914–1917, neobarok.
- Dawne założenie pałacowo-parkowe Thiele-Wincklerów (obecnie Park Ludowy) – wpisane do rejestru zabytków pod numerem A/1612/95[16] w tym:
- Kaplica św. Barbary na Górze Gryca – neogotycka z 1850 roku.
- zespół dawnego ewangelickiego ośrodka opiekuńczego „Ostoja Pokoju” – wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1350/24[17][16], w skład którego wchodzą:
- neogotycki kościół z 1896 r.
- plebania wzniesiona w 1894 r. stylu historyzmu
- dom opieki Ostoja Pokoju z 1890 r. wzniesiony w stylu historyzmu z elementami neogotyku
- dom opieki Cisza Syjonu wzniesiony w stylu neogotyckim w 1905 r.
- dom Matki Ewy powstały na przełomie XIX i XX wieku
- osiedle domków fińskich przy ul. Francuskiej – wybudowane w 1947 roku dla górników kopalni Miechowice.
Towarzystwa
[edytuj | edytuj kod]- Towarzystwo Społeczno – Kulturalne Niemców Woj. Śląskiego – koło w Miechowicach
Herb Miechowic
[edytuj | edytuj kod]
Herbem Miechowic był wóz drabiniasty z woźnicą, ciągnięty przez jednego konia, nad którym umieszczonych było dziewięć gwiazd. Tło herbu było w górnej części niebieskie, w dolnej żółte.
Legenda o założeniu Miechowic
[edytuj | edytuj kod]Powstanie herbu, a także samej nazwy Miechowice opisuje legenda przytoczona przez Norberta Bonczyka w poemacie Stary Kościół Miechowski. Legenda ta łączy założenie Miechowic z postacią niejakiego Tadeusza Zaborowskiego oraz jego wuja i opiekuna Wacha. Po skazaniu na śmierć biskupa Stanisława ze Szczepanowa część magnatów, nie mogąc pogodzić się z tą decyzją sprzeciwiła się królowi Bolesławowi. Groziło to wygnaniem, a nawet utratą życia. Według legendy śmierć wówczas ponieśli także rodzice Tadeusza Zaborowskiego.
Maleńki Tadeusz po śmierci ojca i matki został przez wuja ukryty w snopku siana i nocą wywieziony z Krakowa na drabiniastym wozie (stąd właśnie miał się wziąć wóz i gwiazdy w herbie). Wach minąwszy gród bytomski, zatrzymał się na odpoczynek u stóp pobliskiego wzniesienia. Czując się bezpiecznie w śląskich granicach wybudował tu skromną chatkę, w której zamieszkał. Po latach, kiedy Tadeusz dorósł, Wach przekazał mu ocalone dokumenty potwierdzające jego pochodzenie i prawa do majątku. Tadeusz Zaborowski odkupił od Bytomia część okolicznych lasów, wykarczował je i założył tu wieś. Po śmierci Wacha, Tadeusz umieścił na jego grobie krzyż, na którym napisano Mniechował. Z biegiem lat słowo to miało przemienić się w dzisiejsze Miechowice, zaś nad grobem Wacha miała stanąć początkowo kaplica, a następnie kościół.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ i-BIIP – Internetowy Serwis Bytomskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennych. [dostęp 2011-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-07)].
- ↑ Michał Brzezinka, Wojciech Brol: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu strategii rozwoju miasta Bytom 2020+. Bytom: 2014-07, s. 49.
- ↑ http://44mpa.pl/wp-content/uploads/2018/10/BYTOM_MPA_dokument.pdf
- ↑ a b BIP: Uchwały Rady Miasta Bytomia 2001-2009. [dostęp 2011-06-02].
- ↑ Tadeusz Dybeł, Józef Hebliński: Historia Miechowic i kronika kopalni „Miechowice” (reprint wydania z 1988 roku). W: Historia KWK „Bobrek”. Józef Hebliński (red.). Bytom: Zakład Górniczy „Bytom III”, 2002, s. 207.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 82, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Hasło "miech" w Słowniku Języka Polskiego".
- ↑ Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Instytut Śląski, Opole – Kluczbork 1997
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Panic 1991 ↓.
- ↑ Jedynak 1991 ↓.
- ↑ Edward Wieczorek, Leonard Kłos: Miechowice i okolice. Przyroda i zabytki. Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2013, s. 23. ISBN 978-83-62234-72-1.
- ↑ Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, s. 76. ISBN 83-00-00648-6.
- ↑ Leonard Kłos, Edward Wieczorek: Miechowice i okolice. Przyroda i zabytki. Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2013, s. 30. ISBN 978-83-62234-72-1.
- ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-05)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2019-12-24]
- ↑ a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków: Rejestr zabytków: Gmina Bytom. [dostęp 2011-05-31].
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2024-03-16]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zdzisław Jedynak: Nieznany dokument do dziejów Miechowic z połowy XVIII wieku. W: Z dziejów dzielnic Bytomia. Jan Drabina (red.). Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 1991, s. 53, seria: Magazyn Bytomski tom VIII.
- A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006, ISBN 83-923733-0-8 (opis dziejów rodu od poł. XVIII w. do czasów współczesnych, obszerna genealogia, bibliografia, zdjęcia archiwalne i współczesne). – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
- Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Die Tiele-Wincklers. Eine Oberschlesische Kohle- und Stahlaristokratie, Tarnowskie Góry Kiel 2007, ISBN 978-83-924291-5-9 (wyd. niem., poszerzone) – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
- Idzi Panic: Wczesnośredniowieczne osadnictwo w kasztelanii bytomskiej. W: Z dziejów dzielnic Bytomia. Jan Drabina (red.). Bytom: Towarzystwo Miłośników Bytomia, 1991, s. 20, seria: Magazyn Bytomski tom VIII.
