Szczodrzenica sitowata

Szczodrzenica sitowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	szczodrzenica
Gatunek	szczodrzenica sitowata
	Nazwa systematyczna
	Spartium junceum L.; Sp.Pl. 708. 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szczodrzenica sitowata (Spartium junceum L.) – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju szczodrzenica (Spartium) z rodziny bobowatych. Rośnie w makii, na suchych zboczach, w świetlistych lasach, zwykle na skałach wapiennych; w basenie Morza Śródziemnego. Kwitnie od maja do sierpnia^[4]. Roślina jest rozprzestrzeniona szeroko jako ozdobna i rośnie też zdziczała na obszarach suchych w południowej Europie, w Azji, Ameryce Północnej i Południowej^[5]. Z kwiatów wytwarza się żółty barwnik, a pędy wykorzystuje się w plecionkarstwie^[4], do wyrobu koszyków. Pozyskuje się z nich także włókna o długości 20–30 cm, wykorzystywane do wyrobu nici, powrozów, sieci rybackich i wyrobu tkanin^[5]. Ziele zawiera także alkaloidy mające działanie przeczyszczające, przeciwwymiotne i moczopędne^[4]. Powodowały one także zatrucia, zwłaszcza gdy mylono kwiaty szczodrzenicy z kwiatami żarnowca miotlastego, z których wyrabiano wino^[6].

Morfologia

Pokrój: Krzew o prętowatych pędach, osiągający do 3,5 m wysokości^[5], najczęściej od 1 do 3 m^[4]. Pędy są okrągłe na przekroju, szarawo-zielone, słabo ulistnione lub bezlistne^[5]^[4].
Liście: Zredukowane do jednego listka i bardzo rzadko rozmieszczone wzdłuż pędów^[6]. Listek jest lancetowaty lub równowąski^[5], o długości od 15 do 25 mm^[3]. Szybko opada – jeszcze wiosną^[5]^[6].
Kwiaty: Tworzą luźne grona na końcach młodych pędów^[5], zebrane po 5–20^[3]. Są obupłciowe^[5]. Kielich ma do 7,5 mm długości. Korona osiąga 20–30 mm długości^[3] i jest złocistożółta^[5]. W typowym kwiecie motylkowym żagielek jest dłuższy od skrzydełek i łódeczki^[3]. Pręciki w liczbie 10 z nitkami zrośniętymi^[6]. Zalążnia siedząca, omszona, z wieloma zalążkami. Szyjka słupka odgięta, zwieńczona podługowatym znamieniem^[3].
Owoce: Nagie, spłaszczone^[6] strąki długości 6,5 do 10 cm i szerokości 6–7,5 mm^[3]. Dojrzałe są czarne^[4]. Zawierają od 12 do 20 nasion^[3].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Spartium junceum Linn.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-21].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of Mediterranean. London: Chatto an Windus, 1981, s. 94-95. ISBN 0-7011-2284-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 881. ISBN 83-214-1305-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 301. ISBN 0-333-73003-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-21] (ang.).

[pakistan-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Spartium junceum Linn.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-21].

[polunin-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of Mediterranean. London: Chatto an Windus, 1981, s. 94-95. ISBN 0-7011-2284-6.

[slownik-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 881. ISBN 83-214-1305-6.

[philips-6] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 301. ISBN 0-333-73003-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]