Przejdź do zawartości

Pentaerytrytol

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pentaerytrytol

Próbka pentaerytrytolu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C5H12O4

Inne wzory

C(CH2OH)4

Masa molowa

136,15 g/mol

Wygląd

biały, bezwonny, krystaliczny proszek

Identyfikacja
Numer CAS

115-77-5

PubChem

8285

DrugBank

DB13526

Podobne związki
Podobne związki

erytrytol

Pochodne

pentryt (tetraazotan)

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Pentaerytrytol, pentaerytryt, C(CH
2
OH)
4
organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi polihydroksylowych. Jest tetraolem zbudowanym ze szkieletu neopentanu podstawionego czterema pierwszorzędowymi grupami hydroksylowymi.

Został otrzymany w roku 1891 przez Bernharda Tollensa (1841–1918) i jego ucznia, P. Wiganda, w reakcji acetaldehyduformaldehydu w środowisku zasadowym[3]:

2CH
3
CHO
+ 8CH
2
O
+ Ca(OH)
2
→ 2C(CH
2
OH)
4
+ Ca(HCOO)
2

Po zagęszczeniu mieszaniny reakcyjnej pentaerytrytol wydziela się w formie krystalicznej[3].

Ulega łatwo estryfikacji z kwasem azotowym i wykorzystywany jest jako substrat do produkcji materiału wybuchowego pentrytu (tetraazotanu pentaerytrytolu)[4]. Tetraestry z kwasami karboksylowymi stosowane są jako ciecze elektroizolacyjne[5][6].

Stosuje się go także do otrzymywania stabilizatorów poli(chlorku winylu)[potrzebny przypis].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-414, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. a b c Pentaerytrytol [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, numer katalogowy: 236241 [dostęp 2022-10-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  3. a b B. Tollens, P. Wigand, Ueber den Penta-Erythrit, einen aus Formaldehyd und Acetaldehyd synthetisch hergestellten vierwerthigen Alkohol, „Justus Liebig's Annalen der Chemie”, 265 (3), 1891, s. 316–340, DOI10.1002/jlac.18912650303 [dostęp 2022-10-28] (niem.).
  4. pentryt, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-10-28].
  5. Peter Kurzweil i inni, Environmental Impact and Aging Properties of Natural and Synthetic Transformer Oils under Electrical Stress Conditions, „Advanced Sustainable Systems”, 5 (8), 2021, s. 2100079, DOI10.1002/adsu.202100079 (ang.).
  6. Maciej Lalik, Marcin Maleska, Maciej Zdanowski, Badania podstawowych właściwości fizycznych i elektrycznych estru Midel 7131®, 2018, DOI10.21008/J.1897-0737.2018.94.0029.