Trolejbusy w Legnicy
| trolejbus | |
 Przedwojenne trolejbusy kursowały legnickim rynkiem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator | |
| Liczba linii |
1 |
| Lata funkcjonowania |
1943–1956 |
| Infrastruktura | |
| Liczba zajezdni |
1 |
Trolejbusy w Legnicy – środek transportu funkcjonujący w Legnicy przez okres piętnastu miesięcy w latach 1943–1945 oraz z przerwami w latach 1949–1956.
Historia
[edytuj | edytuj kod]1943-1945
[edytuj | edytuj kod]Stan tramwajów w Legnicy w latach trzydziestych XX wieku był niezadowalający i wymagał wysokich nakładów na zapewnienie funkcjonalności[1][2]. Przepustowość jednotorowej, wąskotorowej sieci była niewystarczająca wobec wzrastającej liczby pasażerów[2]. Od 1926 roku niewydolną komunikację tramwajową w Legnicy wspomagały początkowo prywatne, a od 1937 roku miejskie połączenie autobusowe[1][3]. Miejska linia autobusowa w 1939 roku została przedłużona, jednak na przełomie lat 1939 i 1940 w związku z wybuchem II wojny światowej (niedobór paliw płynnych) przejściowo została zawieszona, po czym na krótko wznowiono jej działalność na ograniczonej trasie[1].
Publiczno-prywatna spółka Elektricitäts-Werke Liegnitz (EWL) będąca operatorem legnickich tramwajów koncentrowała się na czerpaniu zysków ze sprzedaży energii elektrycznej[4]. W 1939 roku udziałowcy spółki EWL (należącej: w 55% do koncernu Elektrowerke AG z Berlina, w 16% do miasta Legnicy, w 13% do okolicznych powiatów, a w pozostałej części do samorządów lokalnych, na których terenie spółka prowadziła sprzedaż energii) namawiali przedstawicieli magistratu do rezygnacji z tramwajów na rzecz rozwijanych wówczas w III Rzeszy, uchodzących za tańsze i prostsze w eksploatacji trolejbusów[5].
Władze spółki EWL postulowały całkowite zastąpienie tramwajów trolejbusami w czasie pięciu lat (1941-1946)[6]. Planowano zakup do tego celu 15 do 18 trolejbusów i 10 przyczep[2].
Przedsięwzięcie zostało rozpoczęte w czasach, w których Niemcy budowali systemy trolejbusowe z powodu niedoboru paliw płynnych. Na obszarze powojennej Polski wybudowano sieci trolejbusowe w Gorzowie Wielkopolskim, Wałbrzychu i Jeleniej Górze, gdzie podobnie jak w Legnicy planowano wyeliminować tramwaje, a także w okupowanej Gdyni[7].
Budowa sieci trolejbusowej podczas wojny przeciągała się od 1940 do końca 1943 roku[2]. Ostatecznie, w Legnicy uruchomiono jedną tylko linię trolejbusową, częściowo dublującą przebieg trasy linii tramwajowej oznaczonej później numerem „1” (plac Łużycki – dworzec kolejowy) oraz wybudowano trasę dojazdową trolejbusów do zajezdni (wspólnej z tramwajową), która miała być częścią drugiej linii trolejbusowej do Piekar Wielkich[8].
Uruchomienie komunikacji trolejbusowej w Legnicy nastąpiło 10 listopada 1943 roku[8]. Pierwotnie do eksploatacji włączono 2 trolejbusy standardowe na podwoziach firmy MAN z osprzętem elektrycznym Siemens-Schuckertwerke GmbH[8]. W 1944 roku dokupiono dwa kolejne pojazdy na podwoziach Henschel oraz jedną używaną przyczepę pasażerską[8].
Linia trolejbusowa wiodła z dworca kolejowego przez obrzeża Tarninowa i parku miejskiego, plac Słowiański, Rynek, ulicę Złotoryjską i plac Łużycki (krańcówka tramwajowa) do koszar i szpitala Wehrmachtu w Lasku Złotoryjskim. Powrót trolejbusów od Rynku odbywał się ulicami Najświętszej Marii Panny i Skarbową do dworca[8]. Całkowita długość linii wynosiła 7,2 km[8].
Linia dojazdowa do zajezdni, bez przystanków, wiodła ulicami Kartuz: Cmentarną, Kwiatową, Kazimierza Wielkiego, Kartuską i Pocztową[8].
Pod koniec II wojny światowej tabor trolejbusowy ewakuowano do Wałbrzycha, gdzie wojnę przetrwał jeden trolejbus Henschel wraz z przyczepą.
1949-1956
[edytuj | edytuj kod]Starania nad reaktywacją przedwojennej linii trolejbusowej w Legnicy podjęto dopiero w latach 1947–1948, po pełnym uruchomieniu linii tramwajowych[8]. Z braków zaopatrzeniowych reaktywacja trasy w dotychczasowym przebiegu przeciągnęła się do 1949 roku, po czym została zarzucona na rzecz innego planu[9].
Pod koniec wojny w mieście ulokowała się Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej, która zajęła większość obiektów położonych w zachodniej części miasta (na lewym brzegu rzeki Kaczawy), a życie ludności polskiej skoncentrowało się na Bielanach, gdzie ulokowano mieszkania, urzędy i jednostkę wojskową[8]. Wobec istnienia równoległej linii tramwajowej w rejonie ulicy Złotoryjskiej i jednoczesnych problemów z obsługą uczęszczanej linii autobusowej „A” sprzed dworca kolejowego na Bielany i lotnisko podjęto decyzję o przełożeniu trakcji trolejbusowej na tę trasę[10]. W kwietniu 1949 roku przystąpiono do przenoszenia sieci trakcyjnej z pomocą żołnierzy mającego swe koszary na Bielanach Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego[10]. Przy budowie jednotorowej linii wykorzystano w znacznej części (ok. 80%) słupy drewniane oraz przewody stalowo-aluminiowe[11].
Ruch odzyskanego z Wałbrzycha trolejbusu na linii „A” zapoczątkowano wg doniesień lokalnej prasy (Słowo Polskie) 15 września 1949 roku[11]. Od stycznia 1950 roku liczbę kursów zwiększono poprzez wypuszczanie w godzinach szczytu na część kursów dotychczasowej przyczepy trolejbusowej prowadzonej przez traktor[11][12][13]. Na linii kursowały także autobusy, pozyskiwane z demobilu wojskowego.
Kiedy w styczniu 1951 roku przedwojenny trolejbus, ulegający częstym awariom, został wyłączony z eksploatacji i oddany do Poznania, na linii „A” kursowały wynajęte przez prezydium miejskiej rady narodowej autobusy miejscowego oddziału Państwowej Komunikacji Samochodowej[14][11]. Dopiero w połowie roku 1952 do Legnicy przydzielono 2 radzieckie trolejbusy JaTB-2, pochodzące pierwotnie z daru 30 używanych trolejbusów od ZSRR dla Warszawy[14][11]. Ze względu na brak odpowiedniego transformatora, a w konsekwencji napięcia w sieci udało się uruchamiać jednocześnie tylko jeden trolejbus[15].
Powojenny udział trakcji trolejbusowej w komunikacji miejskiej Legnicy był marginalny[14]. Nieustanne kłopoty eksploatacyjne oraz problem z pozyskaniem nowych trolejbusów sprawiły, że w 1956 roku trolejbusy zostały zastąpione przez trzy autobusy Star 52, będące pierwszymi fabrycznie nowymi pojazdami legnickiego MPK[12][13].
Formalnie sieć zlikwidowano z dniem 31 grudnia 1956 r.[16]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Nadolski i in. 2015 ↓, s. 36.
- ↑ a b c d Nadolski i in. 2015 ↓, s. 116.
- ↑ Nadolski i in. 2015 ↓, s. 44.
- ↑ Nadolski i in. 2015 ↓, s. 42.
- ↑ Nadolski i in. 2015 ↓, s. 39.
- ↑ Kenning i Schindler 2008 ↓, s. 260.
- ↑ Połom i Palmowski 2009 ↓, s. 31–34.
- ↑ a b c d e f g h i Nadolski i in. 2015 ↓, s. 118.
- ↑ Nadolski i in. 2015 ↓, s. 122.
- ↑ a b Nadolski i in. 2015 ↓, s. 123.
- ↑ a b c d e Nadolski i in. 2015 ↓, s. 124.
- ↑ a b Rollauer 2006 ↓, s. 9.
- ↑ a b Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. w Legnicy: Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. w Legnicy – rys historyczny. Pierwsze powojenne dziesięciolecie.. [w:] mpk.legnica.pl [on-line]. [dostęp 2017-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-07)]. (pol.).
- ↑ a b c Połom i Palmowski 2009 ↓, s. 38.
- ↑ Nadolski i in. 2015 ↓, s. 127.
- ↑ Nadolski i in. 2015 ↓, s. 128.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ludger Kenning, Mattis Schindler: Obusse in Deutschland. T. 1: Berlin – Brandenburg – Mecklenburg-Vonpommern – Schleswig-Holstein – Hamburg – Bremen – Niedersachsen – Sachsen-Anhalt – Thüringen – Sachsen – Frühere deutsche Ostgebiete. Nordhorn: Verlag Kenning, 2008. ISBN 978-3-933613-34-9. (niem.).
- Przemysław Nadolski, Dariusz Walczak, Zbigniew Danyluk, Bohdan Turżański: Tramwaje dolnośląskie. T. 2: Historia tramwajów i trolejbusów w Legnicy. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2015. ISBN 978-83-63652-14-2. (pol. • niem.).
- Marcin Połom, Tadeusz Palmowski: Rozwój i funkcjonowanie komunikacji trolejbusowej w Gdyni. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2009. ISBN 978-83-7380-776-1. (pol.).
- Tadeusz Rollauer: 60 lat Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Legnicy. Legnica: Wydawnictwo Edytor, 2006. (pol.).
| Działające | |
|---|---|
| Zlikwidowane | |
| Niezrealizowane |
