Kameni ugljen
| Kameni ugljen | |
|---|---|
 | |
Kameni ugljen, kog po anglosaksonskim zemljama zovu bitumenski ugljen i meki ugljen, najrasprostranjenija je vrsta ugljena.[1] Zbog svoje velike kalorijsku vrijednosti ima najvišu cijenu među ugljenima.[2] U Britaniji ga često zovu parni ugljen (steam coal), a po njemačkim zemljama steinkohle (kameni ugljen).[1]
Kameni ugljen je tamno smeđ do crn i najčešće slojevit.[1] Mikroskopom se mogu vidjeti pojedini organski dijelovi ugljena, i prepoznati tri glavne grupe: vitriniti, liptiniti i inertiniti. Staklasti materijal u većini kamenih ugljena je vitrinit, sastavljen u najvećoj mjeri od drvenastog biljnog tkiva. Zbog njegove relativno visoke kalorične vrijednost i niskog procenta vlage (manje od 3 %), jednostavnog transporta i skladištenja i njegovih količina, kameni ugljen ima najširu primjenu od svih vrsta ugljena.[1]
On se odavno koristi za pokretanje parnih generatora u termoelektranama i kotlovnica u industrijskim postrojenjima.[1]
Pored toga kameni ugljeni koji sadrže relativno malu količinu sumpora i aglomerata su jedini ugljeni pogodni za izradu metalurškog koksa, tvrde spužvolike mase gotovo čista ugljika, važnog elementa za taljenje željezne rude.
Vrste kamenoga ugljena teško je razlikovati pogledom, pa se to čini na bazi kemijskih analiza i razlika u procentu hlapljivih tvari, kalorične vrijednosti (bez vode i pepela), omjera dušika i kisika prema vodiku i izgleda koksnoga ostatka.[2]
U Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi kameni ugljen klasificiraju u sredinu između smeđeg ugljena i antracita. U tim zemljama vrste kamenog ulja dijele na visoko, srednje, i nisko hlapive. Visoko hlapivi se klasificira na bazi kalorične vrijednosti, koja treba biti u rasponu od 24 do 33 megadžula po kilogramu.[1] Dok se srednji i nisko hlapivi klasificiraju na bazi procenta ugljika, kog treba biti u rasponu od 69 do 78 % za srednje, i od 78 do 86 % za nisko hlapive ugljene. Srednje i nisko hlapivi kameni ugljen imaju kaloričnu vrijednost blizu 35 MJ / kg.[1]
Po Evropi se vrste kamenog uglja, također klasificiraju po količini hlapljivih tvari i procentu ugljika, pa se dijele na antracit, poluantracit, masni, mršavi, plinski i plameni ugljen.[2]
Kameni ugljen se klasificira i po količini bitumena, pa tako postoji: cannel / kanel zvan i svijećni (jer gori kao svijeća), boghead iz kog se dobijaju ulja, parafin i kerozin i gagat, koji ima veliki procent bitumena, pa je tvrd i može se polirati, pa se od prahistorije koristi za izradu nakita.[2]
Kameni ugljen se formirao u vrućim i vlažnim predjelima bujne vegetacije.[2]
Najveći problem vezan uz korištenje kamenog ugljena je što se njegovim sagorijevanjem zagađuje zrak. Izgaranjem kamenog ugljena sa visokim procentom sumpora u atmosferu se ispuštaju velike količine sumpor-monoksida i sumpor dioksida, a pod određenim uvjetima i dušikovih oksida kog također ima u ugljenu.[1] U slučajevima kad ima puno vlage u zraku, ti plinovi se vežu uz kapljice kiše i padaju na zemlju kao kisele kiše, agens koji može oštetiti zgrade i usjeve i izazvati onečišćenje voda.[1]
Zbog tog se u novije vrijeme na dimnjake termoelektrana ugrađuju skupi filteri, donose zakoni i održavaju međunarodne konferencije, sve u cilju da se smanji njihov štetni utjecaj.
| Redosljed | Država | Proizvodnja (u milionima tona) |
Rang | Država | Proizvodnja (u milionima tona) |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Kina} |
3.505,0 | 11 |  Poljska |
79,6 |
| 2 |  SAD |
850,7 | 12 |  Kanada |
57,0 |
| 3 |  Indija |
557,7 | 13 |  Vijetnam |
42,4 |
| 4 |  Indonezija |
382,8 | 14 |  Sjeverna Koreja |
32,2 |
| 5 |  Australija |
374,1 | 15 |  Mongolija |
23,6 |
| 6 |  Rusija |
276,1 | 16 |  UK |
16,8 |
| 7 |  Južna Afrika |
260,0 | 17 |  Meksiko |
13,7 |
| 8 |  Kazahstan |
112,8 | 18 |  Njemačka |
11,6 |
| 9 |  Kolumbija |
89,2 | 19 |  Češka |
10,8 |
| 10 |  Ukrajina |
85,6 | 20 |  Filipini |
8,2 |
Izvor: Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe[3]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 „Bituminous coal” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 13. 10. 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Kameni ugljene” (hrvatski). Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 12. 10. 2015.
- ↑ „Reserven, Ressourcen und Verfügbarkeit von Energierohstoffen 2013” (PDF 11,5MB). Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe. str. 80. Pristupljeno 13. 10. 2014.
