Mihail Talj

Mihail Talj
Mihail Talj
Država	SSSR (Latvijska SSR)
Datum rođenja	9. novembar 1936.
Mjesto rođenja	Riga
Datum smrti	27. 6. 1992. (dob: 55)
Mjesto smrti	Moskva, Rusija
Titula	velemajstor
Svjetski šampion	1960–1961
Najveći ELO rejting	2705 (januar 1980)

Mihail Talj (lat. Mihails Tāls) bio je sovjetsko-latvijski velemajstor i 8. svjetski prvak u šahu.

Naučio je šah kao dijete, gledajući očeve partije. Upisan je u dom pionira, a njegova je igra bitno napredovala kada mu je trener postao Aleksandar Koblenc 1949. godine.

Prvi uspjeh bila je pobjeda na prvenstvu Latvije 1953. godine. Postao je prvak SSSR-a 1957, kao najmlađi u historiji, s 20 godina, i ponovio taj uspjeh i sljedeće godine. Pobijedio je i na jakim turnirima u Portorožu 1958. i Zürichu 1959. godine.

Talj je zablistao na turniru kandidata 1959, održanom u Bledu, Zagrebu i Beogradu. U najjačoj konkurenciji Talj je pobijedio s 20 poena (od 28 mogućih), posebno lahko pobjeđujući donji dio žrijeba (uključujući i mladog Bobbyja Fischera - 4:0). 1960. godine uvjerljivo je pobijedio svjetskog prvaka Mihaila Botvinika (+ 6, = 13, - 2) i postao 8. i dotad najmlađi prvak svijeta.

Botvinik vraća titulu pobjedom u revanš meču 1961, a poslije detaljnih studija Taljevog stila igre. Slabijim Taljevim rezultatima tokom sljedećih decenija doprinijeli su bolest (stalni problemi s bubrezima, koji su i okončali njegov život) i boemski način života. Ipak, umio je i kasnije zablistati: na velikom turniru u Montrealu 1979. podijelio je 1. mjesto s Anatolijem Karpovom, koji je tada bio u zenitu snage.

Talj je imao izuzetno napadački, agresivan sistem igre. Lahko je žrtvovao figure radi stjecanja inicijative i stavljao protivnike u poziciju da za tablom rješavaju teške probleme u kratkom vremenu. A u analizama poslije partije često su nalaženi propusti u njegovim kombinacijama. Takav pristup igri donio mu je veliku popularnost, a u vrijeme kada su šahom vladali strateški orijentirani igrači, kao Botvinik, Smislov i Petrosjan, čija je igra bila pomalo dosadna. Smislov je rekao da se Taljev stil igre zasniva na trikovima, a Botvinik mu je odao priznanje rekavši da bi protiv Talja bilo "nemoguće igrati" kada bi ozbiljno trenirao i živio pod strogim režimom.

Bio je i šahovski novinar i višegodišnji urednik latvijskog časopisa Šahs.

Na gornjoj slici može se vidjeti da je na desnoj ruci imao i urođenu ektrodaktiliju (nedostatak jednog ili više centralnih prstiju, odnosno njihova spojenost).

Odabrane partije

Talj - Toluš, Prvenstvo SSSR-a, Moskva, 1957, Kraljeva indijska odbrana, Sämischova varijanta (E81) - u ključnoj partiji posljednjeg kola Talj ne štedi na "vatrometu" koji mu donosi prvi od 6 naslova prvaka SSSR-a
Spaski - Talj, Prvenstvo SSSR-a, Riga, 1958, Nimzo-indijska odbrana, Sämischova varijanta (E26) - Spaski ide na pobjedu kako bi izbjegao razigravanje za mjesto u interzonalnom takmičenju, ali Talj se izvlači za dlaku i preokreće partiju u kompleksnoj završnici; ova pobjeda donijela mu je 2. uzastopni naslov prvaka SSSR-a
Talj - Smislov, kandidatski turnir u Jugoslaviji, 1959, Caro-Kann odbrana, Breyerova varijanta (B10) - smjela žrtva figure koja je Talju donijela nagradu za briljantnost
Fischer - Talj, Beograd, Kandidatski turnir, 1959, Sicilijanka, Najdorfova varijanta (B90) - Fischer je tada još bio premlad i neiskusan da bi se nosio s Taljem; ipak, njihove partije iz tog perioda pune su zanimljivih taktičkih ideja
Botvinik - Talj, Meč za naslov svjetskog prvaka, 6. partija, Moskva, 1960, Kraljeva indijska odbrana, Fianchetto varijanta, Klasična glavna linija (E69) - izvrstan primjer Taljevog stila iz njihovog prvog obračuna za naslov; Talj žrtvuje skakača za napad i Botvinik nije u stanju naći dobru odbranu u datom trenutku; njegov 25. potez bio je pogrešan i pokvario mu je cijelu partiju (partija ima 47 poteza)
Bilek - Talj, Moskva, 1967, Kraljev indijski napad, Spaskijeva varijanta (A07) - riskantan protivnapad krunisan je uspjehom i nagradom za briljantnost
Spaski - Talj, Tallinn, 1973, Nimzo-indijska odbrana, Lenjingradska varijanta, Averbahov gambit (E30) - partija ispunjena taktikom već od prvih poteza; crni napada u centru, a zatim počinje potjeru za kraljem
Talj - Petrosjan, Moskva, 1974, Pircova odbrana, Klasična varijanta, Tihi sistem, Čigorinova linija (B08) - Talj minijaturom uništava možda najboljeg odbrambenog igrača svih vremena

Prethodnik:	Svjetski šahovski prvak 1960-1961.	Nasljednik:
Mihail Botvinik	Svjetski šahovski prvak 1960-1961.	Mihail Botvinik

Vanjski linkovi