Pirevina
| Elytrigia repens | |
|---|---|
| |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Plantae |
| Red: | Poales |
| Porodica: | Poaceae |
| Rod: | Elytrigia |
| Vrsta: | E. repens |
| Dvojni naziv | |
| Elytrigia repens (L.) Desv. ex Nevski | |
| Sinonimi | |
Pirevina (pirovina, pirika, obična pirika), lat. Agropyrum repens, je višegodišnja biljka iz porodice trava (Poaceae).
Porijeklo imena:
- roda - iz grčkog jezika od agros = polje i pyros = pšenica
- vrste - iz latinskog jezika od repens = puzeći (zbog rizoma)
Stabljike dostižu visinu do 150 cm i polaze sa tankih, člankovitih horizontalnih rizoma koji se pružaju u više spratova i veoma su otporni na smrzavanje i sušu. Dužina rizoma može dostići i do 5000 km po jednom hektaru. Na 1m² zemljišta može se naći oko 25.000 pupoljaka i rizoma čija težina iznosi oko 3 kg. Na uspravnim stabljikama nalaze se listovi i klasovi. Listovi su goli i na licu hrapavi, a lisni rukavci mogu biti dlakavi ili goli. Cvat klas sastoji se od jajasto-lancelastih klasića koji su raspoređeni u dva reda i okrenuti plosnatom stranom k osi cvati. Plod je dužine 6–7 mm i pokriven dlakama.
Pirevina je kosmopolitska biljka umjerene zone i veoma je žilava i otporna tako da ju je kao korov teško istrijebiti. Raste na različitim zemljištima, kako u kulturi tako i na neobrađenom zemljištu, ali joj najviše odgovara lakše i vlažnije.
Kao droga koristi se rizom (Graminis rhizoma), sladunjavog ukusa, koji se sakuplja u jesen ili rano proljeće i sadrži ugljikohidrate (oko 8%), sluz (oko 10%), organske kiseline, malo eteričnog ulja, saponine, koji su nedovoljno istraženi, gumu, cijanogene glikozide i dr.
Pirevina pojačava izlučivanje mokraće pa se koristi u liječenju upale mokraćnih puteva i kod bubrežnih kamenaca. Olakšava rad srca. U narodnoj medicini je poznata kao lijek za giht i reumu. Od ekstrakta pirevine prave se dijetetski proizvodi koji pomažu kod nekih lakših oblika dijabetesa.
Prilikom upotrebe pirevine treba se pridržavati navedenih doza jer u suprotnom može dovesti do hipokalijemije zbog prisustva cijanogenih glikozida.
- Gostuški, R: Lečenje lekovitim biljem, Narodna knjiga, Beograd, 1979.
- Grlić, Lj: Enciklopedija samoniklog jestivog bilja, August Cesarec, Zagreb, 1986.
- Djuk, A, Dž: Zelena apoteka, Politika, Beograd, 2005.
- Jančić, R: Lekovite biljke sa ključem za određivanje, Naučna knjiga, Beograd, 1990.
- Jančić, R: Botanika farmaceutika, Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Jančić, R: Sto naših najpoznatijih lekovitih biljaka, Naučna knjiga, Beograd, 1988.
- Kojić, M, Stamenković, V, Jovanović, D: Lekovite biljke jugoistične Srbije, ZUNS, Beograd 1998.
- Lakušić, D: Vodič kroz floru nacionalnog parka Kopaonik, JP Nacionalni park Kopaonik, Kopaonik, 1995.
- Marin, P, Tatić, B: Etimološki rečnik, NNK Internacional, Beograd, 2004.
- Mindel, E: Vitaminska biblija, FaMilet, 1997.
- Mišić Lj, Lakušić R: Livadske biljke, ZUNS Sarajevo, ZUNS Beograd , IP Svjetlost, 1990
- Stamenković, V: Naše neškodljive lekovite biljke, Trend, Leskovac
- Tucakov, J: Lečenje biljem, Rad, Beograd, 1984.