kap

KAP kal.

1. Zë me dorë a me diçka tjetër; e prek, e rrok dhe e shtrëngoj dikë a diçka që të mos më shpëtojë; kund. lëshoj. Kap lopatën (kazmën). Kap degën e pemës. Kap me dorë. Kap me mashë. Kap për dore (për këmbe, për flokësh). Kap për mënge (për jake). Kap kokën me duar. Kap kalin për freri. E ka kapur keq (ligsht). Kape se ra!
2. vet. veta III. Bie papritur mbi dikë a mbi diçka dhe e mbulon tërësisht a pjesërisht; e zë papritur dhe e dëmton duke i rënë përsipër duke kaluar mbi të ose duke e shtrënguar fort a duke e shtypur. I kapi dorën. I kapi dera gishtin. I kapi rrota këmbën. I kapi makina krahun. E kapi trari.
3. Zë të gjallë një njeri, një kafshë etj., duke e ndjekur a duke e përgjuar dhe e mbaj; shtie në dorë një njeri, një kafshë etj., zë, marr, pushtoj. Kapi një zog. Kap flutura. E kapi me lak (me grackë, me grep). E kapën të gjallë. E kapën rob. Kapën një vjedhës. Qeni kapi një lepur. Macja kapi një mi. Kapën shumë armë. Kapën një vend (një pozicion) kyç.
4. E mbërthej, e qep a e ngjit diçka, që të mbahet mirë e të mos bjerë, të mos hapet etj., lidh flokët a diçka tjetër, zë. Kap me gozhdë (me gjilpërë, me pe). Kap me karficë. Kap flokët.
5. edhe jokal. Prek dikë a diçka, ndesh; takoj në diçka, has diku, zë. Këmbët i kapën në tokë. I kapi koka në tra. Lundra kapi në dhe. Dora i kapi diçka të butë. Kapi mirë.
6. Zbuloj dikë që është duke kryer një veprim të dëmshëm, e zë në gabim a në faj; zë në befasi, gjej. Kap në faj (në gabim). Kap në befasi. Kap në fjalë.
7. Kuptoj menjëherë një çështje, një problem etj., kam aftësinë ta kuptoj diçka mirë dhe arrij ta zgjidh ose ta ndreq; përvetësoj; arrij ta dëgjoj a ta shikoj duke e ndjekur me vëmendje, e vë re, nuk më shpëton. E kapi shpejt. E kapi nga rrënjët. Kap të renë (përparimtaren). Kap hallkën kryesore. I kap gjërat. Nuk e kapi dot pyetjen. Ma kapi syri e pashë. Ma kapi veshi e dëgjova. Nuk dinte nga ta kapte. S'ma kapi mendja. E kapi vështrimin e saj. Ia kapi fillin (anën) një pune gjeti rrugën e drejtë e më të mirë se nga t'ia fillonte një pune.
8. E gjej dikë a diçka të papërgatitur ose në një gjendje të vështirë; e gjej dikë në një gjendje të caktuar, të mirë a të keqe, në një vend të caktuar etj.; gjej, zë. E kapën ngushtë (keq). E kapi të papërgatitur. Këtu më kape! E kapi shiu grurin në fushë. I kapi ngrica (bryma) lulet. I kapi stuhia jashtë. E kapi në gjumë.
9. Pësoj diçka, i nënshtrohem veprimit të diçkaje a të dikujt; bie në një gjendje të caktuar, më pushton a më zë diçka; më zë. Na kapi shiu (breshri, bora). E kapi gjumi. E kapi frika (tmerri). E kapi lemza. E kapi gripi (rrufa, lia). E kapën ethet. E kapi kolla. Më kapën dhembjet e kokës. E kapi rakia. E ka kapur një hall i madh.
10. Arrij dikë a diçka që niset ose që ecën para meje dhe takohem me të; e arrij, e zë. Kap trenin (autobusin). Kap topin. E kapi me vrap (me biçikletë, me makinë). E kapi menjëherë. Nisu, se të kap! Nuk e kap dot. Bora kapi borën.
11. E zë dhe e shfrytëzoj si duhet kohën, rastin etj., nuk e lë të më ikë; arrij një kohë, një moshë etj. a më arrin një kohë, më vjen. Kap rastin. E kapi kohën e humbur. Dreka na kapi në udhë. Po i kap të dyzetat. E kapi pleqëria.
12. edhe jokal. Filloj, nis; zë. Kap një këngë (një valle). Dimri e ka kapur me të egër. Nuk dinte nga ta kapte. E kapi së prapi (nga bishti) një punë nuk u nis nga gjëja kryesore, nuk u mbështet në hallkën kryesore për të zgjidhur një çështje. Ka kapur një rrugë të keqe. E ka kapur ters (me të keq). Nuk kap punë me dorë. Nuk dinte nga ta kapte.
13. vet. veta III. I bie, e rreh, e zë (dielli, era etj.); e mbulon (uji etj.); arrin ta përfshijë a ta zërë. Dhomën e kap mirë dielli. Atje nuk e kapte era (plumbi). E kap uji arën. S'e ka kapur shiu atë krahinë. Sa më kap syri.
14. vet. veta. III. E përfshin (ligji, detyrimi, mosha, ndarja administrative etj.); e zë. E kap shërbimi ushtarak. E kap ligji. E kapi amnistia. E kap rrethi i Korçës. E kapi plani (shtëpinë). Kap një periudhë të gjatë historike. Kriza ka kapur gjithë botën kapitaliste. Gruri kap një sipërfaqe të madhe.
15. vet. veta III. Përbën, arrin, zë. Kap numrin (shifrën) njëzet. Shpenzimet kapin 15%. Investime që kapin shumën ...
16. Qëlloj me diçka, i bie dikujt me gurë, me shkelmat etj. E kapën me gurë (me shkelma).
E paskan kapur dallgët dikë shih te DALLG/Ë, ~A. E kap për degësh shih te DEG/Ë,~A. I kap dora i zë dora. S'e kap (s'e zë) me dorë diçka shih te DOR/Ë,~A. E kapi (e zuri, e mbërtheu) për fyti (për gryke) shih te FYT,~I. Nuk i kap grepi shih te GREP,~I. E kapi (e zuri) për jake dikë shih te JAK/Ë,~A. E kapi (e zuri, e mori) kalemi dikë shih te KALEM, ~I. E kapi (e zuri, e gjeti) ndër lakra shih te LAK/ËR, ~RA. E kapi (e zuri) për palltoje dikë shih te PALLTO, ~JA. E kapi (e zuri) nga (për) veshi dikë shih te VESH,~I. S'ka ku ta kapë (ta zërë) qeni shih te QEN,~I. Nuk e kapte (nuk i ngjitej) ferra gjëkundi shih te FERR/Ë,~A. E kap (e zë) kaun (demin) për brirësh shih te BRI,~RI. E kap (e zë) lepurin (dhelprën) me qerre shih te QERR/E,~JA. E ka kapur nga majat e flokëve shih te FLOK,~U. S'e kap (s'e zë) njeri me dorë (për bishti) shih te ZË. Nuk ia kap perit lëmshit shih te PE,~RI. Kapi (zuri) qeni një lepur mospërf., iron. shih te QEN,~I. Sikur ka kapur (ka zënë, ka rrokur) qiellin me dorë iron. shih te QIELL, ~I. S'e kapte as sharra, as lima shih te SHARR/Ë, ~A. Kape laro, prite balo tall. shih te LARO,~JA.