Romani
Dät Romani is ju Sproake fon do Sinti un Roma, bee uk bekoand as “Zigeunere” un in Seelterlound sogoar as “Heeden”. Ätter wäkke Wietenskuppere skuul me sogoar fon “Sproaken” baale, deer do ferskeedene Stamme gans uunglieke Dialekte baale. Dät rakt uur de ganse Waareld sun 6 Millionen Ljuude do dät baale, deerfon 4,6 Millionen in Europa.
Analyse fon dät Romani häd wiesd dät dät Früünd is tou Sproaken in Noud-India un Pakistan, as dät Hindi un foarallen dät Punjabi. Dät wäd ankieked as n stäärken Bewies uum dän geographiske Uursproang fon do Roma tou bestimmen, foarallen deeruum dät do Leenwoude in dät Romani dät muugelk moaakje, hiere Migration ätter dät Wääste tou foulgjen. Ne rezente Studie meent dät Romani Früünd is tou dät Singalesiske.
Do maaste Roma hääbe an hiere Sproake fäästheelden, man säilden sunner uk ju Sproake tou leeren fon dät Lound wier jo ferbleeuwen, deer do maaste Stamme wäil loange Jiere of sogoar Jierhunnerte binne dätsälge Gestrich bleeuwen. Ju Sproake is fon Uursproang Indisk, man häd iraniske, armeniske, griechiske un slawiske Ienfloude unnergeen; do Stamme do der fääre looken, lieten hiere Sproake noch moor be-ienfloudje. Do Ienfloude gunge maasttieds fuul fääre as n groot Taal Leenwoude: so baale do Roma fon dän Balkan Dialekte, do der noch aal oachte Falle fon dät Sanskrit bewoard hääbe. Dät waas muugelk truch ju stäärke Beegenge in do slawiske Sproaken, man do Roma uut do Karpaten, do der ieuwenske hiere oaine Sproake maast düütsk leerden, dät maaste fon do Falle faale lät. Deeruum konnen fuul Roma sik enunner nit ferstounde.
Eerste in do lääste Tiede sunt do ounfangd mäd dät oafte apskrieuwen un standoardisierjen fon dät Romani. Hiertruch sjucht dät uut, dät do maaste Dialekte tou moorere Sproaken uutkristallisierje wollen.
Man, as dät Spräkwoud kwäd: N Heeden bestält sien Härbierge nit.
Biespiele
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]Do ferskeedene Ienfloude roakje uk dän Käädenbestand fon dän Woudschats, so unner uurswäkke do Taalwoude. Deerbie fiende sik ap ju eene Siede indiske Äärfwoude (jek = 1, dui = 2, trin = 3, schtar = 4, pansch = 5, schob = 6, desch = 10, deschujek = 10+1, deschudui = 10+2, usw., bisch = 20, schel = 100), ap ju uur Siede Äntleenengen uut dät Griechiske (efta = 7, ochto = 8, enja = 9, trianda = 30, saranda = 40, penda = 50), uut dät Turske (doxan = 90) un Ungariske (seria, izero = 1000). Bietou kuume oawers bie eenige Taalwoude alternative Äntleenengen uut uur Sproaken, so as uut dät Swediske (enslo insteede fon jek = 1), dät Lettiske (letteri insteede fon schtar = 4), dät Estniske (kuus insteede fon schob = 6, seize insteede fon efta = 7), dät Rumäniske (mija = 1000), dät Tschechiske (tisitsos = 1000) of dät Düütske (tausento = 1000).
Literatuur
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- Gray, RD; Atkinson, QD (2003). "Language-tree divergence times support the Anatolian theory of Indo-European origin." Nature. 426, 435-439. [1]
