mikawaway tu kalumyiti ayza He-e-sin-ci (tusil)

== likisi  歷史 ==
Zuy-ten kuowan ci Ku-se-ta-hu ese mangalay atu u Han-sa tunmung a tukay Ta-li maaalaw tu sapisiwbay, itida i caylimlimsep mihcaan itida i Ta-lin nuayawan a Puo-luo-ti bayu a dadipasan misangan tina tukayan, pangangan han u He-e-sin-ci, misatadas tu likisi nida. mahka misangan tawya, nuw nai’ay nu damekan a lala’an, kalepacawan atu malibungay a nikabakuhacan mi’teng tu He-e-sin-ci a nikalahatan. namaka caylimnemcay mihcaan Ku-se-ta-hu ese debungan tu ku Ta-li, He-e-sin-ci nai’ tu ku laheci a malahat. sisa He-e-sin-ci idaw ku tanayuay a demiadan itda tu i dadipasan nu adidiay a tukayan, milecad tu duma itidaay nu Puo-luo a dadipasan nika cemulakan a sasiwbayan nu tatelungan saan, ina He-e-sin-ci tatengan kaadihan tu.  
[[tangan:Helsinki by Sentinel-2, 2020-06-26.jpg|縮圖|hitay 2 banggu wisin i tuseptusep mihcaan enem bulad nisasingan a He-e-sin-ci ]]
瑞典國王古斯塔夫一世為了和漢薩同盟的城市塔林爭奪貿易，於1550年在塔林對面的波羅的海海岸修建了這個城市，命名為赫爾辛基，開始了她的歷史。當初建城時，地區的不毛貧瘠、戰爭和疫症的爆發都阻礙了赫爾辛基的發展。由於1561年古斯塔夫一世攻占了塔林，赫爾辛基就沒有發展的意義了。所以有一段很長的時間赫爾辛基仍然維持在一個海邊小城鎮的規模，相比於其它在波羅的海沿岸繁榮的貿易中心來說，赫爾辛基的確是相形見拙。

caypicsipwal mihcaan patideng tu Se-wi-a-paw kaygung nu kakitidaan sapiwawies tu Yi-li-sa-pay. PI-de-luo-hu-na nihun pikuwanan mililid tu E-luo-se-ti-kuo a nipiahebal tu sakautiih, mapatideng ci He-e-sin-ci, katukuh caywalsepsiw mihcaan E-luo-se-ti-kuo nikalepacawan atu Hun-lan midemec tu Zuy-ten, pulungeng ku Hun-lan, patideng tu Hun-lan takunkuo kanatal, He-e-sin-ci kya tatengan malingatu mapalekal ku tapang a tukayan.  

1748年建立斯韋阿堡海軍防禦工事對抗在伊莉莎白·彼得羅芙娜女皇統領下俄羅斯帝國的擴張壓力，提升了赫爾辛基的地位，但直至1809年俄羅斯帝國於芬蘭戰爭打敗瑞典，合併了芬蘭，成立了自治的芬蘭大公國之後，赫爾辛基才正式開始發展成為一個主要城市。

mangalay itida tu Hun-lan mamilawpes tu Zuy-ten a nikaicelangan, atu nipikuwanan, E-kuo sahung ci Ya-li-san-ta ese hiyan ku Hun-lan a suotu u micapiay tu Zuy-ten lilisan a Tu-e-ku kalimadan i He-e-sin-ci. Hun-lan a cacay nu tabakiay a cacudadan Aw-pu-hun-cya picacudadan, itida i caywaltupic mihcaan malimad taydan i He-e-sin-ci, mala aydaay a He-e-sin-ci tabakiay a cacudadan. nika limadan tayni i He-e-sin-ci macunus ku nikakapah nu kakitidaan a suotu, nikudan nu pinaay a bataan He-e-sin-ci tada mapalekal tu, mala 20 seci nu kitakidan a madayumay a tungus. nika sumadan sayaway itida i tukay a niyadu’an a tapang, nina niyadu’ sipakay sin-ku-ten cuyi a wayway ku sakalingatu a misangan, mahida u Sen-pi-de-paw a sangan. duma u ke-ci a nipacakat, saan dadan nu silamalay atu kakakulian u He-e-si-ci nu nikacakatan a sakaetiman.  
[[tangan:Presidential Palace, Helsinki, 1820 (2) (36293837230).jpg|縮圖|Kiasma ja Sanomatalo]]
為了在芬蘭境內消除瑞典的勢力，和便於管理，俄國沙皇亞歷山大一世將芬蘭的首都由鄰近瑞典邊界的圖爾庫搬遷到赫爾辛基。芬蘭的唯一一所大學奧布皇家學院，亦於1827年遷到赫爾辛基，並成為今天的赫爾辛基大學。這次搬遷更加鞏固了赫爾辛基首都的地位，之後的數十年赫爾辛基經歷了空前的發展，具備了成為20世紀世界級首都的基本條件。這個轉變最先發生在下城區的中心部分，該區以新古典主義的風格重建，類似聖彼得堡的建築。另外科技的發展，例如鐵路和工業化進程都是赫爾辛基發展背後的關鍵。

caysiwcaywal mihcaan a Hun-lan nikalepacawan i labu, kalepacawan tu sayaway a demiad cacay bulad tuwal demiad He-e-sin-ci madakep tu nu hungcun. nikalepacawan tu nika cacayan, hamin nu Hun-lan timulan mamin malekep nu hung-cun a nipikuwan. amica nu giing atu tahudan miculimek namin i suotu, nika yihuy malimad tayda i Wa-sa. malepacaw satu pasayda tu i hungcun sa, patidengay tu Hun-lan paycun a De-kuo nu hitay itida i sepatay bulad malalaw ku He-e-sin-ci. caay kalecad atu Kan-pei-la, u He-e-sin-ci maleca a adidi’ ku nikapecian.  

1918年的芬蘭內戰之中，戰爭的首日1月28日赫爾辛基就落入了紅軍之手。在一輪小規模的戰鬥之後，整個芬蘭南部都受到紅軍的控制。雖然有些參議員和官員都仍躲藏在首都，但參議院仍遷到了瓦薩。當戰爭的情勢轉向對紅軍不利的時候，支持芬蘭白軍的德軍於年4月重奪了赫爾辛基。與坦佩雷不同，赫爾辛基相對受到的破壞較少。
[[tangan:Helsinki newer montage 2.jpg|縮圖|The Lutheran Cathedral in Helsinki, Finland]]
kata sat uku paycun, katuuday nu huncun a hitay pataydaen namin i cuwacuwa a papululan mipulul. satabakiay a papululan, makaala tu 13,300 tademawan ku nipululan, u itidaay nu He-e-sin-ci a nuayawan nu kaygung nu Hun-lan cenpaw. amica ku nikalepacawan ilabu caay kaw hahidan kina kawaw maduka namin ku binawlan, nika hinian nu kanatal sakaudip itini i tukay tu pina nu cacay a bataan hamaw satu a kapah. idaw ku si nganganay misangaay tu luma’ saan ci Ay-ley-e. Sa-li-neng paayaw ci He-e-sin-ci patumicek tu sakacelak a palekal nu kiyakuan, nika caay hedeki nu heni.

白軍勝利後，很多前紅軍的士兵和通敵者都被囚禁在遍布全國的監獄之中。最大的一個監獄，囚禁了大約13,300人，是位於赫爾辛基的前海軍基地芬蘭城堡。雖然內戰對社會造成一個不可忽視的創傷，但國內人民的生活質素和整個城市都在之後十年獲得改善。有名的建築師例如埃列爾·薩里寧為赫爾辛基制訂了多個發展弘大的發展計劃，但它們並沒有完全實現。

kasienawan malepacaw atu nika tulin a malepacaw, nu sakatusa a nikalepacawan Hun-lan u kapahay a cabayan nu De-kuo atu milabuay nu Su-de kalepacawan ci He-e-sin-ci bakuhacan nu Su-lin kugung i tapukuwan a mibakuhac. Satabakiay a nibakuhacan itida i caysiwsipsip mihcaan tu kalaludan, malakuuyt ku 2000 a Su-hitay a hikukian mibakuhac tu He-e-sin-ci tu 16,000 bakudan. nika He-e-sin-ci mitenaay nu tapukuan tu bakudan malahci nu heni, milecad tu duma a tukayan nu O-cuo pihaceng ku nikabakuhacan tu tukayan, He-e-sin-ci adidi’ ku nikapesengan. adidi’ ku bakudan tayda i tatamedawan nu kitidaan.   
[[tangan:Mikonkatu 19.jpg|縮圖|He-e-sin-ci papakiwan]]
在冬季戰爭和繼續戰爭之中，因為二戰中芬蘭為納粹德國盟友及參與蘇德戰爭使赫爾辛基都受到蘇聯空軍的空中轟炸。最龐大的一次發生於1944年春季，超過2000架蘇軍轟炸機對赫爾辛基投下了16,000枚炸彈。但是由於赫爾辛基的空中防禦出色，相比於歐洲其它受到嚴重轟炸破壞的城市，赫爾辛基的受破壞程度較小。只有很少炸彈投入到人口密集的地區。

amica ku hatidaay tu nikalawlawan nu 20 seci, He-e-sin-ci mahitatu ku nikatanektek a nipalekal. caysiwpicsep mihcaan, tukay a tademaw macunus tu tulu a payan, mala He-e-sin-ci tukay nu O-mun sakalamkamay a nikacelak nu tukayan. He-e-sin-ci adidi’ay nu madadecdecay a tademawan atu picidekan a waywayan pasayda namin a nikahaymawan nu tukay a culilan 

儘管經歷了紛亂的20世紀上半葉，赫爾辛基仍然繼續穩定發展。1970年代赫爾辛基快速的城市化與歐洲其它地方相比都是較遲，後來到1990年代，都會區的人口增長了三倍，令到赫爾辛基都會區成為了當時歐盟內發展最快的城市中心之一。赫爾辛基相對較小的人口密度及其獨特的結構都歸咎於其較遲緩的城市化過程。
[[tangan:Stockmann Pride 2018.jpg|縮圖|Se-tuo-ke'-man ci-cen-ten]]